Zapalenie ucha może stanowić groźną dolegliwość i jeśli zauważymy u dziecka niepokojące objawy, powinniśmy niezwłocznie udać się do pediatry. Stąd najpewniej zostaniemy skierowani do gabinetu laryngologa na konsultacje. Od czasu, gdy w powszechnym użyciu są antybiotyki, ilość powikłań spowodowanych przez zapalenie ucha diametralnie spadła. Nadal jednak mogą wystąpić, stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia. Z tego powodu dziecko powinno być zawsze leczone przez lekarza, rodzice zaś muszą dopilnować ścisłego przestrzegania zaleceń.
Powikłania po zapaleniu ucha – rodzaje
Powikłania, jakie mogą się rozwinąć, w wyniku zapalenia ucha dzielimy na wewnątrzskroniowe oraz wewnątrzczaszkowe. W każdej, z tych grup występuje kilka niebezpiecznych dla życia schorzeń (są one ryzykowane zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych).
Powikłania wewnątrzskroniowe:
- Ostre zapalenie wyrostka sutkowatego – to najczęściej stwierdzane obecnie powikłanie w wyniku zapalenia ucha,
- Zapalenie błędnika,
- Porażenie lub niedowład nerwu twarzowego.
Ostre zapalenie wyrostka sutkowatego
Co najmniej połowa diagnozowanych przypadków tego powikłania, dochodzi do skutku w sytuacji, gdy dziecko jest leczone z zastosowaniem antybiotykoterapii i zgodnie ze wskazaniami pediatry. Proces zapalny w przebiegu ostrego zapalenia ucha zostaje odcięty w obrębie przestrzeni pneumatycznych wyrostka. Powikłanie to rozwija się w ukryciu. Stopniowo zajmuje ściany kostne zlokalizowane pomiędzy okostną i komórkami wyrostka.
Zmiany rozprzestrzeniają się poprzez naczynia żylne, co wywołuje obrzęk i bolesność, tkliwość skóry w okolicy wyrostka sutkowatego. W konsekwencji tkanka kostna ulega zniszczeniu i powstaje ropień podokostnowy na powierzchni wyrostka.
Objawy tego powikłania to bolesność w dotyku, obrzęk, zaczerwienienie, odstawanie małżowiny usznej i jej przesunięcie ku dołowi, objawy ostrego zapalenia ucha o mniejszym lub większym nasileniu, w przypadku osób dorosłych lub młodzieży najczęściej stwierdza się, że leczenie zapalenia ucha zakończyło się przed 3-14 dniami, jednak u małych dzieci bywa, że powikłanie to (w około 1/3 przypadków) jest pierwszym objawem jakiejkolwiek choroby ucha, może pojawiać się również gorączka.
Zapalenie błędnika
- Zapalenie ograniczone — Kolejne z powikłań wewnątrzskroniowych. Pojawienie się przetoki na kanale półkolistym poziomym. Uwidaczniają się zawroty głowy w czasie pochylania się, w czasie oczyszczania ucha osoby chorej z przewlekłym zapaleniem ucha, w czasie napinania tłoczni brzusznej.
- Zapalenie rozlane – zawroty głowy, nagłe wystąpienie niedosłuchu lub głuchoty, wymioty, zaburzenia równowagi, nie występują bóle głowy ani gorączka.
- Niedowład lub porażenie nerwu twarzowego
- Pojawia się widoczna asymetria twarzy w czasie wykonywania ruchów mimicznych. Może pojawić się opadnięcie kącika ust, niedomykanie powieki, brak marszczenia się czoła.
Powikłania wewnątrzczaszkowe:
- Ropień nadtwardówkowy – zlokalizowany jest na zewnętrznej części opony twardej,
- Ropniak podtwardówkowy,
- Ropnie mózgu – pojawiają się w płacie skroniowym lub mózgu.
- Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – sztywność karku, bóle głowy, narastające zaburzenia świadomości, gorączka.
- Ropniak podoponowy – gorączka, bóle głowy, objawy porażenia opon, napady padaczkowe, ogniskowe objawy neurologiczne.
- Ropień nadoponowy – objawy są bardzo niewyraźne, występuje ich niewiele lub z małym nasileniem: stan podgorączkowy, obfity ropny wyciek z ucha, ból głowy, który rozwija się w przebiegu przewlekłego zapalenia ucha.
- Ropień mózgu w obrębie płata skroniowego – w początkach rozwoju powikłania objawy są niespecyficzne: zmiany zachowania i usposobienia, uporczywe bóle głowy, spadek wagi, apatia. W późniejszym etapie pojawiają się objawy spowodowane wzmożonym ciśnieniem śródczaszkowym: bóle głowy, wymioty, bradykardia; jak również uzależnione od umiejscowienia ropnia: półkula dominująca – niedowład, afazja amnestyczna, jednoimienne niedowidzenie kwadratowe, porażenie połowicze przeciwstronne, zajęcie półkuli niedominującej – nie dochodzi do pojawienia się zaburzeń mowy.
- Zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej – bóle głowy, skoki gorączki z dreszczami, objawy posocznicy, sztywność karku, wymioty, tkliwość dotykowa wyrostka sutkowatego.
- Ropień móżdżku – objawy zbliżone do tych, występujących w przypadku ropnia płata skroniowego. Jednak jeśli mamy do czynienia z objawami ogniskowymi wyróżniamy: osłabienie napięcia mięśniowego po stronie ropnia, ataksję móżdżkową, dysartria oraz dysmetria.
Kontrola lekarska
Dziecko po zakończeniu leczenia zapalenia ucha, powinno być koniecznie pokazane lekarzowi. Jeśli w późniejszym okresie dojdzie do pojawienia się, bóli głowy, gorączki, wymiotów, zaburzeń równowagi, wycieków ropnych z ucha, objawów neurologicznych czy tkliwości wyrostka sutkowatego, należy niezwłocznie udać się do lekarza. W przypadku powikłań po zapaleniu ucha niezbędna jest hospitalizacja, dokładne badania i wdrożenie systemowego leczenia.
Powikłania po zapaleniu ucha – diagnoza
Lekarz dokonuje postawienia diagnozy na podstawie zaprezentowanych objawów, przeprowadzonego badania uszu i słuchu. W niektórych przypadkach może zachodzić konieczność wykonania dokładniejszych badań jak np. tomografia komputerowa oraz badania krwi. W razie wystąpienia najmniejszego podejrzenia rozwoju powikłań dziecko powinno być stale pod kontrolą pediatry, który z pewnością skieruje do szpitala.
Jak wygląda leczenie powikłań?
Wszystko zależy od tego, jakie powikłania po zapaleniu ucha się rozwiną. W niektórych przypadkach pierwszym wskazanym powstępowaniem jest nacięcie błony bębenkowej i wdrożenie dożylnej antybiotykoterapii. Jeśli nie nastąpi poprawa, może zajść konieczność lecenia chirurgicznego, poprzez np. otwarcie komórek wyrostka. Stosuje się również usunięcie zmian zapalnych z obszaru ucha środkowego oraz antybiotykoterapię celowaną.
Poziom uleczalności powikłań zapalenia ucha u dzieci uzależniony jest od rodzaju powikłań, do których rozwoju doszło oraz od stopnia ich zaawansowania. Jeśli przeprowadzona została operacja, konieczne mogą być systematyczne kontrole ucha, jednak po wyleczeniu powikłań dziecko powinno przez dłuższy czas pozostać pod opieką specjalistyczną.
Lepiej zapobiegać niż leczyć. Nie bagatelizuj żadnych wycieków z ucha swojego dziecka. Lepiej pojechać do pediatry czy laryngologa o raz, czy dwa za dużo niż narazić dziecko na rozwój groźnych dla zdrowia i życia powikłań. Najważniejszym elementem, najsilniej chroniącym przed rozwojem komplikacji jest skrupulatne stosowanie się do zaleceń lekarza, przyjmowanie leków i leczenie zapaleń ostrych i przewlekłych w obrębie uszu do końca.
Zobacz także: 8 domowych sposobów na zapalenie ucha u dziecka
