Czas protrombinowy (PT), nazywany jest czasem krzepnięcia osocza lub czasem reakcji osocza. Określa on sprawność układu krzepnięcia tzw. zewnątrzpochodnego, czyli takiego które jest zależne od określonych czynników występujących poza naczyniami krwionośnymi (czynniki te wytwarzane są w wątrobie). Określenie czasu protrombinowego pozwala na monitorowanie terapii lekami zmniejszającymi krzepliwość krwi (np. pochodnymi kumaryny), hamującymi wytwarzanie czynników krzepnięcia w wątrobie. Wartość PT zależy od obecności we krwi czynników krzepnięcia takich jak: fibrynogen, II, V, VII, X.
Sposoby wyrażania czynnika protrombinowego
- różnica w sekundach pomiędzy PT osoby badanej i osocza kontrolnego
- procent aktywności protrombiny, który jest wyliczany z krzywej rozcieńczeń osocza prawidłowego
- wskaźnik Quicka – procentowy wskaźnik czasu protrombinowego
- współczynnik czasu protrombinowego wyrażony w sekundach
- INR – znormalizowany międzynarodowy współczynnik
Czas protrombinowy – jaka jest norma PT?
Prawidłowa norma czasu protrombinowego to 13 – 17 sekund; 0,9 – 1,3 INR (przy czym 2 – 4 INR jest zakresem terapeutycznym); 80 – 120% (wskaźnik Quicka).
Podczas porównywania wyników oznaczenia czasu protrombinowego należy pamiętać, że badania wykonywane są w laboratoriach, które stosują różne odczynniki i jednostki. Z tego powodu podane normy mogą się między sobą różnić. Wartość jaką otrzymamy na wydruku jest normą obowiązującą w danym laboratorium.
Czynniki krzepnięcia krwi
Czas jaki jest potrzebny do rozpoczęcia krzepnięcia krwi zależy od ilości zawartych w osoczu czynników krzepnięcia: protrombiny, fibrynogenu oraz substancji uczestniczących w procesie krzepnięcia – II, V, VII, X. Proces krzepnięcia uruchamiany jest tromboplastynę, która wytwarzana jest przez uszkodzoną tkankę. Najpierw aktywowany jest czynnik VII, następnie pobudzane są kolejne etapy procesu. Protrombina zostaje przekształcona w trombinę na skutek połączenia czynnika X z V. Następnie fibrynogen zostaje przekształcony w fibrynę, z którego powstaje skrzeplina krwi.
Czas protrombinowy – jak wygląda badanie?
Pacjent zgłaszający się na badanie PT powinien być na czczo (minimum 8 godzin od ostatniego posiłku). Krew potrzebna do wykonania badania pobierana jest od pacjenta ze stawu łokciowego.
W laboratorium krew umieszczana jest w probówce wypełnionej kwasem cytrynowym (posiadającym zdolność łączenia ze sobą jonów wapnia). Następnym etapem badania jest dodanie tromboplastyny tkankowej i jonów wapnia. Po czym mierzy się czas od ich dodania do czasu uzyskania skrzepu krwi w probówce. Tak uzyskuje się PT, czyli czas protrombinowy.
Czas PT – wynik powyżej normy
Skrócenie czasu protrombinowego ma miejsce w :
- Zakrzepicy
- Trombofilii
- zwiększonej aktywności czynnika VII
- okresie około porodowym
Czas PT – powyżej normy
Z wydłużeniem czasu protrombinowego mamy do w :
- wrodzonych niedoborach czynników II, V, VII, X
- przewlekłych chorobach miąszu wątroby
- niedoborach witaminy K
- w leczeniu antagonistami witaminy K
- zatruciu pochodnymi kumarymy
- DIC
- Białaczce
- Mocznicy
- chorobie Addisona – Biermera
- disfibrynogenemiach
- znacznych niedoborach fibrynogenu
- przy stosowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych
- przy stosowaniu doustnych środków antykoagulacyjnych
Zobacz także:
