Hematokryt jest zależny od ilości oraz objętości erytrocytów we krwi. Hematokryt to jeden z parametrów służących standardowo do oznaczania w badaniu morfologii krwi. W otrzymanym z laboratorium wydruku badania krwi hematokryt możemy odnaleźć pod oznaczeniami Ht lub Hct. W przypadku oznaczania hematokrytu mówimy o wskaźniku hematokrytowym lub liczbie hematokrytowej. Jest to stosunek wszystkich elementów morfotycznych krwi do jej całej objętości lub stosunek objętości skoagulowanych erytrocytów do całej objętości krwi. Poziom hematokrytu we krwi zazwyczaj jest wyrażany w procentach lub w postaci ułamka tzw. frakcji objętości.
Hematokryt – prawidłowe wskaźniki
Hematokryt ocenia gęstość krwi. Należy pamiętać, że ocena zmian hematokrytu powinna się odbywać w oparciu o pozostałe parametry morfologii krwi.
Prawidłowe normy hematokrytu we krwi, różnią się między sobą, w zależności od wieku i płci badanej osoby i wynoszą dla:
- noworodków 44 – 62 %
- niemowląt i dzieci 30 – 40 %
- kobiet w ciąży, jego poziom może spadać o 4 – 7 % (minimalny poziom osiąga zwykle w 30 – 34 tygodniu ciąży, każdy jego spadek wymaga konsultacji lekarskiej)
- kobiet 37 – 47 %
- mężczyzn 42 – 52 %
W jaki sposób oznacza się hematokryt?
Najczęściej stosowanym sposobem oznaczania hematokrytu jest laboratoryjna metoda mikroskopowa. Hematokryt możemy również oznaczyć przy pomocy makrometody. Metoda ta polega na umieszczeniu krwi w kapilarze (heparynizowanej i skalibrowanej). Jeden jej koniec uszczelnia się, następnie kapilara wraz z krwią zostaje wprowadzona w wirowanie, przez okres ok. 30 minut przy obrotach 3000 na minutę lub przez okres 5 minut z prędkością 6000 obrotów na minutę. Następnie zostaje odczytany poziom heratokrytu na podstawie wysokości osiadłego na dnie kapilary słupa erytrocytów i jest porównywany do wysokości całego słupa próbki.
O czym świadczy wzrost wartości hematokrytu?
Poziom hematokrytu wzrasta, gdy we krwi występuje wiele erytrocytów i jest ona zagęszczona. Podwyższony hematokryt najczęściej występuje przy:
- odwodnieniu organizmu
- przy nadkrwistości pierwotnej
- poliglobuli
- czerwienicy prawdziwej
Poliglobula i czerwienica prawdziwa są chorobami rozrostowymi krwi, w których przebiegu dochodzi do nadprodukcji czerwonych krwinek.
Za wzrost poziomu hematokrytu mogą być odpowiedzialne takie czynniki jak:
- przewlekłe choroby serca
- choroby płuc
- nowotwory nerek
- przebywanie na dużych wysokościach
- obfite biegunki i wymioty
- nadmierne pocenie
- moczówka prosta
- zmniejszenie objętości osocza występuje również przy zapaleniu otrzewnej lub przy rozległych oparzeniach ciała.
Kiedy maleje wartość hematokrytu?
Kiedy krew ma małą ilość, elementów morfotycznych a zwłaszcza czerwonych krwinek i staje się rzadka, wartości hematokrytu maleją. Spadek wartości hematokrytu może świadczyć np. o przewodnieniu organizmu lub czasami może występować przy:
- znacznej utracie krwi (np. krwawienia z dróg rodnych, krwawienia z nosa)
- przy niedokrwistości (niski poziom hemoglobiny i mała ilość erytrocytów)
Niski poziom hematokrytu w okresie ciąży na ogół jest zjawiskiem normalnym i świadczy o adaptacji układu krążenia ciężarnej do wymagań płodu. Bardzo rzadko bywa związany z hemolizą oraz chorobami szpiku kostnego (w tym chorobami nowotworowymi takimi jak fibroza i guzy).
