Punkcja lędźwiowa, zwana także nakłuciem lędźwiowym, to badanie, które polega na wprowadzeniu igły pomiędzy kręgi kręgosłupa i pobranie płynu mózgowo – rdzeniowego, który jest poddawany analizie. Badanie jest bezpieczne i praktycznie nie wiąże się z ryzykiem poważnych powikłań, mimo powszechnego strachu i niepokoju, jaki pacjenci odczuwają przed poddaniem się temu badaniu.
Jakie są wskazania do przeprowadzenia punkcji lędźwiowej?
Punkcję lędźwiową wykonuje się między innymi w sytuacji, gdy u pacjenta podejrzewa się schorzenie układu nerwowego, takie jak zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych czy stwardnienie rozsiane. Wskazaniem do przeprowadzenia punkcji lędźwiowej jest także choroba nowotworowa oraz podejrzenie choroby metabolicznej o charakterze wrodzonym. Badanie przeprowadza się także u noworodków, u których występuje wodogłowie. Punkcja lędźwiowa jest stosowana również w celu podania leków albo znieczulenia nadoponowego.
Jakie są przeciwwskazania do przeprowadzenia punkcji lędźwiowej?
Głównym przeciwwskazaniem do przeprowadzenia punkcji lędźwiowej jest obrzęk mózgu raz nadciśnienie śródczaszkowe. Poza tym, badania nie przeprowadza się u pacjentów cierpiących na ostre zaburzenia krzepnięcia krwi oraz zmiany ropne występujące na skórze w okolicy lędźwiowej.
Jak przebiega punkcja lędźwiowa?
Badanie jest przeprowadzane w gabinecie zabiegowym, nie jest potrzebna do niego sala operacyjna. Podczas badania pacjent musi przebywać w odpowiedniej pozycji, co znacznie ułatwia wykonanie punkcji lędźwiowej oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań po zabiegu. Najczęściej podczas badania pacjent leży na boku, jak najbliżej krawędzi łóżka zabiegowego. Pacjent jest proszony o podgięcie nóg jak najbliżej tułowia, tak aby kręgosłup był mocno zgięty.
W takim położeniu odległość między kręgami kręgosłupa jest największa, co ułatwia dostęp do przestrzeni międzykręgowej. Pod głowę badanej osoby wkłada się wałek, który zapewnia położenie kręgosłupa w jednej linii. Bardzo ważne jest również to, aby pacjent nie ruszał się przez cały czas przeprowadzania badania, mimo, że wkłucie w kręgosłup może wywoływać dyskomfort i powodować mimowolne ruchy. Przed badaniem miejsce wkłucia odkaża się za pomocą alkoholu lub specjalnego środka dezynfekującego. Dodatkowo, przed wkłuciem igły punkcyjnej, skóra na plecach pacjenta jest znieczulana miejscowo. Czasami lekarz zaznacza na plecach linię pomiędzy grzebieniami kości biodrowych, która pozwala wyznaczyć miejsce nakłucia. Po przygotowaniu pacjenta do badania, igła punkcyjna jest wprowadzana w przestrzenie między kręgi L4 a L5 lub L2 a L3. Gdy lekarz wykona prawidłowe wkłucie, poprzez igłę pobiera się odpowiednią ilość płynu mózgowo – rdzeniowego. W niektórych przypadkach, oprócz pobrania płynu, podczas badania przeprowadza się pomiar ciśnienia.
Jakie powikłania mogą wystąpić po punkcji lędźwiowej?
Po badaniu u pacjenta może pojawić się ból głowy, który występuje zwłaszcza przy zmianie pozycji. Poza tym, pacjent może cierpieć na sztywność karku, szum w uszach, niedosłuch, światłowstręt oraz nudności. Zazwyczaj objawy ustępują samoistnie po pewnym czasie od przeprowadzenia zabiegu. W miejscu nakłucia może pojawić się krwiak oraz niewielkie krwawienie. Najpoważniejsze powikłania, które pojawiają się niezwykle rzadko i są związane z nieprawidłowym wykonaniem zabiegu i niezachowaniem zasad higieny, to pojawienie się ropnia, ropna zapalenie kręgów lub ropne zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych. Jeżeli igła punkcyjna została wprowadzona w niewłaściwym miejscu, może dojść do uszkodzenia rdzenia kręgowego i porażenia nerwów.
