W preparatach, którymi wykonuje się szczepienia u naszych dzieci, a często również w nas dorosłych, zawarte są żywe lub martwe bakterie albo wirusy, ich fragmenty oraz liczne składniki chemiczne. W związku z tym ich podanie pacjentowi, a już przede wszystkim dziecku musi zostać poprzedzone wnikliwym badaniem lekarskim i wykluczeniem wszelkich możliwych przeciwwskazań do jego wykonania.
Uniwersalne przeciwwskazania do wykonania szczepienia
Istnieje grupa przeciwwskazań uniwersalnych, w przypadku ich wystąpienia zabronione jest wykonywanie jakiegokolwiek szczepienia. Poza nimi niemal każda znana szczepionka posiada swoje indywidualne, tzw. swoiste przeciwwskazania, które stale lub okresowo zakazują podania konkretnego preparatu. Pośród przeciwwskazań uniwersalnych wyróżniamy:
- Szczepienia nie wolno przeprowadzać u dziecka, u którego w przeszłości pojawiła się po podaniu tej substancji ciężka reakcja alergiczna. Jeśli zostałaby ona podana po raz drugi, mogłaby doprowadzić do jeszcze silniejsze reakcji i zagrozić życiu.
- Ciężkie zaburzenia odporności, takie jak AIDS, niektóre wrodzone niedobory odporności, stan po przeszczepie narządów czy leczenie onkologiczne, stanowią przeciwwskazanie do wykonania szczepień zawierających żywe bakterie oraz wirusy, czyli przeciwko ospie wietrznej, gruźlicy, śwince, różyczce, odrze czy rotawirusom.
Przeciwwskazanie względne i bezwzględne
Szczepienia można przeprowadzić lub nie, jednak jeśli u pacjenta występują jakiekolwiek przeciwwskazania do ich wykonania, to ryzyko wydaje się nadmiernie duże. Z tego powodu rodzice zwlekają ze szczepieniem dzieci, jeśli ma ono nawet drobny katar. Dla pewności wolimy bowiem zaczekać, aż będzie całkowicie zdrowe. Ogólnie przeciwwskazania do przeprowadzenia szczepień dzielimy na względne oraz bezwzględne.
1. Przeciwwskazania względne – oznacza to, że szczepienia nie wolno wykonać w danej chwili, ale należy odczekać do momentu, aż dziecko wyzdrowieje i wówczas jak najszybciej poddać je zastrzykowi uodparniającemu, są to:
- Okres inkubacyjny choroby zakaźnej,
- Ostra choroba przebiegająca z gorączką,
- W szczepionce występują żywe wirusy, a dziecko miało podaną immunoglobulinę lub preparaty krwi,
- Zaostrzenie schorzenia przewlekłego,
- W szczepionce występują żywe drobnoustroje, a nasze dziecko otrzymało żywą szczepionkę w ostatnich 4 tygodniach.
2. Przeciwwskazania bezwzględne – oznaczają, że konkretne szczepienie nie może być wykonane u danej osoby, są to:
- Występowanie nadwrażliwości na elementy drobnoustroju,
- Występowanie nadwrażliwości na składniki szczepionki – antygeny jaja kurzego,
- Wystąpienie nadmiernej reakcji po podaniu poprzedniej dawki szczepionki,
- Występowanie nadwrażliwości na składniki o działaniu konserwującym – antybiotyki,
- Występowanie przeciwwskazań dla konkretnych szczepionek,
- Obecność niektórych schorzeń przewlekłych – nowotwory, osłabienie układu odpornościowego przez różne czynniki, niedobory immunologiczne.
Szczepienie i mity o przeciwwskazaniach do ich wykonania
Wielu rodziców boi się szczepić, ale racjonalnie doskonale zdają sobie sprawę, że dużo gorszym wyborem jest nieszczepienie, gdyż wówczas ponoszą większe ryzyko groźnej choroby i związanych z nią powikłań. Jednak strach sprawia, że chcemy być pewni, że moment na podanie dawki szczepienia jest odpowiedni, tak więc w dziedzinie przeciwwskazań do wykonania szczepień pojawiło się wiele informacji nieprawdziwych, które określamy jako mity, gdyż nie powodują one zakazu wykonania szczepienia, są to:
- Występowanie miejscowych odczynów skórnych po przeprowadzeniu poprzednich szczepień ochronnych,
- Wcześniactwo i niska masa urodzeniowa niemowląt,
- Sapanie w wyniku zatkanego nosa,
- Łagodne stany chorobowe, które miały miejsce po odbyciu poprzedniego szczepienia, w których przebiegu występowała nieznaczna gorączka,
- Choroby alergiczne, czyli astma, katar sienny, atopia,
- Infekcje w obrębie górnych dróg oddechowych lub biegunka, przy których gorączka nie przekracza 38,5 stopnia,
- Niedożywienie,
- Stosowanie antybiotyków,
- Drgawki u bliskich krewnych,
- Opóźnienie rozwoju psychicznego,
- Stosowanie niewielkich dawek sterydów,
- Przewlekłe choroby płuc, nerek, serca lub wątroby,
- Zapalenie skóry, miejscowe zakażenie skóry, wyprysk,
- Żółtaczka noworodka,
- Karmienie piersią,
- Stosowanie maści przeciwzapalnych na skórę,
- Stosowanie leków do inhalacji.
Czytaj więcej: Jak działają szczepienia?
