Akromegalia powodowana jest nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu (somatotropiny) wytwarzanego przez wyspecjalizowane komórki przysadki mózgowej. Akromegalia jest chorobą występującą u dorosłych, u których zakończony został proces wzrostu kości, natomiast ich nasady kości długich uległy już zrośnięciu i mineralizacji. W przypadku nadmiernego wydzielania somatotropiny u dzieci i młodzieży mówimy o chorobie zwanej gigantyzmem. Różni się ona od akromegalii tym, że w przypadku gigantyzmu występuje nadmierny wzrost kości długich.
Akromegalia jest chorobą przewlekłą. Dla akromegalii charakterystyczna jest, stopniowo postępująca zmiana wyglądu zewnętrznego oraz liczne powikłania wielonarządowe. W przypadku dzieci wydzielanie hormon wzrostu jest konieczne do prawidłowego wzrostu. Natomiast w przypadku osób dorosłych wpływa na metabolizm, czynność mięśni i kości. Akromegalia częściej występuje wśród kobiet niż u mężczyzn. Zapadalność na tą chorobę jest stosunkowo rzadka. Szacuje się, że w Polsce choruje na nią około 2000 osób.
Akromegalia – objawy choroby
Zazwyczaj typowe objawy choroby pojawiają się stopniowo i w pierwszej fazie są niezauważalne dla chorego. Nieraz od chwili wystąpienia pierwszych objawów akromegalii do momentu postawienia diagnozy przez lekarza upływa nawet kilka lat. Typowymi objawami choroby są zmiany w wyglądzie zewnętrznym. Oprócz tego, że choroba wpływa na rozrost kości, zmianie ulegają również tkanki miękkie. Powiększeniu ulegają nos, usta, uszy, język, żuchwa (występuje przodozgryz oraz powiększają się odstępy między zębami), bardziej wydatne stają się łuki brwiowe. W skutek choroby dochodzi do znacznego powiększenia dłoni i stóp. Skóra staje się grubsza i bardziej owłosiona. Następują zaburzenia pola widzenia. Przerost mięśni. Chorzy na akromegalię uskarżają się na nadmierną potliwość oraz bóle głowy. Choroba ta prowadzi do zakłócenia pracy takich układów jak:
- układ krążenia, nadciśnienie tętnicze niewydolność serca
- układ oddechowy, uporczywe chrapanie, okresy bezdechu (podczas snu)
- układ pokarmowy, zaparcia, polipy jelita grubego
- układ kostno – stawowy, choroba zwyrodnieniowa stawów
- układ nerwowy, bóle głowy, zespół cieśni nadgarstka
- układ płciowy, zaburzenia miesiączkowania, obniżone libido, zaburzenia potencji, mlekotok
- układ wewnątrzwydzielniczy, nadczynność tarczycy, powiększenie tarczycy, cukrzyca
Do jakiego lekarza się udać?
W przypadku zauważenia u siebie niepokojących objawów mogących wskazywać na akromegalię należy udać się do lekarza endokrynologa.
Na podstawie jakich badań lekarz stawia diagnozę
W przypadku podejrzenia u pacjenta akromegalii, lekarz w pierwszej kolejności zleca wykonanie badań krwi obejmujących:
- poziom stężenia IGF – 1 (jest to najczulszy test laboratoryjny)
- profil dobowy stężenia hormonu wzrostu w surowicy
- OGTT, niedostateczne hamowanie lub brak hamowania wydzielania wzrostu hormonu, po podaniu glukozy, w teście doustnego obciążenia glukozą
- wzrost stężenia somatomedyny C w surowicy
oraz badania radiologiczne, takie jak:
- tomografia komputerowa
- rezonans magnetyczny
U chorych na akromegalię na ogól stwierdza się makrogruczolaki (wymagana jest wówczas konsultacja okulistyczna i badanie niedoczynności przysadki)
Akromegalia: jak leczy się chorobę?
Wczesne rozpoznanie akromegalii pozwala na skuteczne leczenie objawów. Zapobiega również rozwojowi różnych powikłań. Leczenie farmakologiczne choroby, pozwala jedynie uzyskać spowolnienie jej rozwoju oraz kontrolowanie jej przebiegu. Dodatkowo jest przewlekłe. Do całkowitego wyleczenia z akromegalii prowadzi jedynie metoda operacyjna. Operacje wykonywane są w wysoko wyspecjalizowanych ośrodkach neurochirurgicznych. Operacja usunięcia guza odbywa się przez nos i zatokę klinową, bez konieczności otwierania czaszki.
Zobacz także:
