W roku 1822, Jędrzej Śniadecki opisał jako metodę leczenia krzywicy, kąpiele słoneczne. Do odkrycia witaminy D doprowadziły na początku XIX wieku, badania nad szeroko wówczas rozpowszechnioną wśród dzieci chorobą kośćca (krzywicą). Naukowcy odkryli wówczas, że u dzieci dotkniętych krzywicą, pozytywne rezultaty w leczeniu tej choroby daje podawanie im oleju z wątroby dorsza i promieniowanie ultrafioletowe. Jednak dopiero w 1968 roku wyizolowano pierwszy aktywny metabolit witaminy D (25-hydroksywitaminę D3).
Witamina D jest steroidowym organicznym związkiem chemicznym (rozpuszczalnym w tłuszczach), które w ludzkim organizmie odpowiadają za gospodarkę wapniowo-fosforanową oraz utrzymanie prawidłowej struktury i funkcji kośćca. Podstawowe znaczenie mają jej dwie formy: witamina D2 (ergokalcyferol) występuje naturalnie w organizmach roślinnych i drożdżach; witamina D3 (cholekalcyferol) występuje naturalnie w organizmach zwierzęcych. Witamina D w organizmie pełni funkcję pro hormonów (tradycyjnie zalicza się ją do witamin).
Witamina D – zastosowanie
Witamina D ma zastosowanie głównie w leczeniu krzywicy, osteoporozy i osteomalacji. Awitaminoza prowadzi do wystąpienia krzywicy u dzieci i młodzieży, osteomalacji (rozmiękczenie kości), u dorosłych grozi osteoporozą. Skutkuje złamaniami, zwyrodnieniami i skrzywieniami układu kostnego oraz zniekształceniami sylwetki. Inne skutki niedoboru witaminy D w organizmie człowieka to:
- źle funkcjonujący układ nerwowy i mięśniowy
- stany zapalne skóry, zapalenie spojówek
- zmniejszenie odporności i osłabienie organizmu
- pogorszenie się słuchu
- osłabieniem się stanu zębów oraz ich wypadaniu.
Ponadto zwiększa się możliwość wystąpienia chorób autoimmulogicznych takich jak cukrzyca typu I, choroby Leśniowskiego – Crohna, raka: piersi, jelita grubego, pęcherza moczowego okrężnicy i jajnika. Stwierdzono, że u osób chorych na stwardnienie rozsiane i chorobę Parkinsona występuje zmniejszone stężenie witaminy D w surowicy.
Witamina D – źródła występowania
W krajach europejskich niektóre produkty spożywcze są wzbogacane o zawartość witaminy D np. płatki śniadaniowe i margaryny. Najwięcej tej witaminy znajdziemy w tranie i olejach rybnych, w rybach – łososiu, makreli, sardynkach, dorszu, tuńczyku i śledziach, w wątrobie (najwięcej w oleju z wątroby dorsza). Dużo witaminy D zawiera żółtko jaja kurzego i grzyby (najwięcej grzyby shiitake). Znajdziemy ją także w serach dojrzewających, produktach mlecznych i pełnotłustym mleku.
Organizm człowieka sam jest w stanie wytworzyć witaminę D, jednak w europejskiej strefie klimatycznej może ona być dostarczana w ten sposób jedynie od kwietnia do września. Jednak jej zapas zgromadzony w tkance tłuszczowej wystarcza jedynie na okres ok. dwóch miesięcy. Po ty okresie należy jej niedobory uzupełniać suplementacją lub dostarczać ją w odpowiednio dobranej diecie. Polski Instytut Żywności i Żywienia zaleca następujące dobowe dawki tej witaminy: niemowlęta 20 ug, dzieci od 1 do 9 roku życia 15 ug, młodzież i osoby dorosłe 10 ug.
Jakie są skutki przedawkowania witaminy D?
Skutki hiperwitaminozy, czyli przedawkowania witaminy D mogą wystąpić np. u osób chorych na sarkodiozę, gruźlicę czy idiopatycznej hypercalcemii. Już niewielkie przedawkowanie może spowodować wystąpienie objawów zatrucia. Poziom witaminy D, który przekracza granice 200 ng/ml, uważany jest za toksyczny. Objawy, jakie temu towarzyszą to: nudności, wymioty, brak łaknienia, zaparcia, łatwe męczenie się, ogólne osłabienie, nadmierne pragnienie, świąd skóry, wzmożone oddawanie moczu, bóle głowy. Może dochodzić do powstania złogów, kamicy nerkowej czy niewydolności nerek. Złogi wapniowe mogą pojawić się w tętnicach, sercu i płucach. U dzieci mogą wystąpić zaburzenia w rozwoju psychomotorycznym.
Zobacz także:
