Kawa. Jakie ma właściwości i jaki ma wpływ na zdrowie?

Napój jakim jest kawa już od XVI wieku jest głównym źródłem kofeiny w Europie. Swoje korzenie ma natomiast w Etiopii, z  której pochodzi, i w której do dzisiaj hoduje się drzewa kawowca. Swoją nazwę zawdzięcza prawdopodobnie arabskiemu słowu kahwa, a do Europy przeniknęła przez Turcję, gdzie określaną ją mianem kahve. W Polsce pierwsze wzmianki o kawie pochodzą z połowy XVII wieku z okresu Bitwy pod Wiedniem, gdzie pito ją w formie tureckiej. Zgodnie ze źródłami historycznymi kawa pojawiła się już wcześniej w Kamieńcu Podolskim, gdzie dla wojsk osmańskich, które zajęły miasto, stworzono pierwszą kawiarnię. Jeżeli chodzi natomiast o samo odkrycie kawy to przypisuje się je etiopskiemu ludowi Oromo.

W dalszej kolejności trafiła ona szlakami handlowymi do Jemenu, a poprzez Beduinów została ona rozpowszechniona po całym arabskim świecie. Do Ameryki Północnej dotarła w okolicach roku 1670, gdzie powstała pierwsza bostońska kawiarnia. W tym czasie kawa stanowiła jedynie napój dla zamożniejszych, których stać było na zakup tak drogiej używki. Wszystko zmieniło się w na początku XVIII wieku, kiedy to Portugalczycy wyprowadzili z Gujany sadzonki kawowca i zasadzili je w Brazylii . Przez kolejne 200 lat  kraj ten pozostawał absolutnym monopolistą na rynku kaw. Jaki zatem wpływ na zdrowie ma jeden z najpopularniejszych dziś napojów ?

Plusy i minusy picia kawy

Badania wykazują, że prawie jak ze wszystkim wymagane jest umiarkowanie w jej spożyciu. Jako dzienne normy kofeiny przyjmowane są zazwyczaj ramy od 200 do 400 miligramów na litr. Dla zobrazowania najpopularniejsza w Polsce kawa parzona zawiera od 400 do 600 mg/l kofeiny. Wypicie więc 2 lub 3 filiżanek dziennie z pewnością nie przyniesie niekorzystnych efektów zdrowotnych. Pita z umiarem bardzo dobrze wpływa na przemianę materii oraz jak się okazuje zawiera przeciwutleniacze zapobiegające powstawaniu wolnych rodników. Polepsza też pamięć krótkotrwałą oraz pozytywnie wpływa na zdolności poznawcze. Napój ten zapobiega również marskości wątroby, chorobie Parkinsona, kamicy żółciowej oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II, raka wątroby oraz jelit, a  także ogranicza w pewnym stopniu rozwój próchnicy zębów. Co ciekawe picie kawy bardzo pozytywnie działa na ogólną perystatykę jelit i układ trawienny oraz na krążenie i koncentrację. Zgodnie z prowadzonymi statystykami wynika, że zwiększenie spożycia kawy na świecie przyczyniło się do spadku umieralności ogólnej. Jednak picie kawy nawet w dopuszczalnych przez normy ilościach ma pewne minusy. Kofeina niekorzystnie wpływa na neurogenezę w hipokampie, blokuje receptory adenozynowe oraz dopaminy. Obserwuje się również, że u niektórych ludzi wystąpić może tzw. „zdenerwowanie kofeinowe” polegające na niepokoju oraz ogólnym zdenerwowaniu. Do negatywnych właściwości zalicza się również trudności ze spaniem oraz podniesienie poziomu cholesterolu w przypadku kawy gotowanej. Eksperci nie zalecają zbyt wysokiego spożycia kawy przez kobiety w ciąży, ponieważ kofeina może spowodować obumarcie płodu. Minusem picia tego napoju w większych ilościach jest również zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia ataku serca. Jest to związane z genem, który posiada niestety ponad połowa osób, a który odpowiedzialny jest za wolniejszą detoksykację kawy w wątrobie. Dużą wadą jest także wypłukiwanie magnezu.

Zawartość kofeiny w różnych rodzajach kawy

Jak zdrowo parzyć?

W ostatnich latach stwierdzono, że najzdrowsza kawa to taka, która przyrządzona została w ekspresie ciśnieniowym. Po pierwsze związane jest to z tym, że zmielone ziarna nie mają dłuższego kontaktu z gorącą wodą. Powoduje to zredukowanie wydzielania się kwasów oraz substancji gorzkich. Dodatkowo krótki czas parzenia pozwala na uzyskanie tylko najbardziej wartościowych składników i minerałów, a zatrzymanie tego co dla organizmu jest zbędne lub nawet szkodliwe. Na temat parzenia kawy zachęcamy do lektury kolejnego artykułu: Parzenie kawy na 5 sposobów. Sprawdź jak zrobić pyszną kawę.

Literatura:
1. Zdrojewicz Z., Grześkowiak K., Łukasiewicz M., Czy picie kawy jest zdrowe?, „Medycyna Rodzinna” 2016.
2. Grotto D., 101 produktów dla zdrowia i życia, peł. Olejnik D., wyd. Vesper, Poznań 2010.
3. Jarosz M., Wierzejska R., Picie kawy a ryzyko cukrzycy typu 2. optymistyczne doniesienia naukowe, „Przegląd Epidemiologiczny” 2012.
4. Aleksander Brückner: Encyklopedia staropolska, t. I. Warszawa: wyd. nakładem Księgarni Trzaski, Everta i Michalskiego, reprint PWN, 1990. ISBN 83-01-09328-5.