Wegetatywny układ nerwowy jest zbudowany z tkanki nerwowej i glejowej. Podstawowy element tego układu stanowi komórka nerwowa, z której wychodzą wypustki (tzw. neurony). Neurony na swojej bańkowatej powierzchni mają również mnóstwo wypustek, które razem tworzą dendryty.
Neurony potrafią się ze sobą kontaktować za pomocą synaps (są to łącza). Każda wypustka tworzy liczne kontakty synaptyczne z komórkami, stąd też liczba synaps jest o wiele większa od liczby komórek nerwowych.
Wegetatywny układ nerwowy – za co odpowiada?
Układ ten człowieka reguluje funkcje organizmu przebiegające bez naszej kontroli. Do takich funkcji należy oddychanie, akcja serca, procesy wewnątrzwydzielnicze itp. Układ ten podtrzymuje procesy życiowe również w stanach ograniczonej lub zniesionej świadomości, takich jak sen lub utrata przytomności.
Budowa układu nerwowego
Wegetatywny układ składa się z dwóch części: sympatycznej (współczulnej) i parasympatycznej (przywspółczulnej).
Za procesy mobilizacji organizmu odpowiada gałąź sympatyczna wegetatywnego układu nerwowego. W sytuacjach wymagających podjęcia zdecydowanych, aktywnych działań, niejako automatycznie następuje przygotowanie organizmu do czekającego go wysiłku (zwykle związane z koniecznością podjęcia walki lub ucieczki). Procesy, które wtedy występują to wzrost napięcia mięśni szkieletowych, wzrost ciśnienia tętniczego krwi, przyspieszenie akcji serca, uwalnianie glukozy do krwi i inne.
Część parasympatyczna wegetatywnego układu nerwowego człowieka odpowiada za powrót organizmu do stanu równowagi (zazwyczaj, gdy minie niebezpieczeństwo). Zarówno gałąź sympatyczna i parasympatyczna wykazują działania antagonistyczne.
Rola układu
Wegetatywny układ nerwowy odgrywa w psychologii człowieka ogromną rolę. Procesy przez niego regulowane są ważne dla codziennego funkcjonowania człowieka. Pobudliwość tego układu określa w znacznej mierze typ emocjonalnej konstrukcji danej osoby. Cechy i działanie układu nerwowego stanowią biologiczną podstawę temperamentu. Są fizjologicznym podłożem i komponentem reakcji lękowych. Kiedy występuje nadmierna i często nieuzasadniona aktywność współczulnej części układu nerwowego (nadmierna aktywizacja, mobilizacja organizmu), leży ona u podstaw zaburzeń o charakterze psychosomatycznym. Nazywane one są również chorobami z przystosowania. Przykładem tych chorób może być na przykład: trwałe nadciśnienie tętnicze krwi, które często występuje u osób zbyt nerwowych. U takich osób reakcja mobilizacyjna organizmu zdarza się zbyt często, nawet w sytuacjach nieniosących ze sobą żadnego zagrożenia. Działanie wegetatywnego układu nerwowego – automatycznego, jest w znacznej mierze niezależne od naszej woli, stąd też jego nazwa. Wegetatywny układ nerwowy jest niezależny od woli i świadomości człowieka i nie podlega kontroli mózgu.
