Spodziectwo – wada anatomiczna małych mężczyzn

Spodziectwo (hypospadiasis) to jedna z najpowszechniej pojawiających się wad rozwojowych, w obrębie układu moczowo-płciowego, jakie mogą rozwinąć się u chłopców. Cała anomalia polega na niewłaściwym umiejscowieniu zewnętrznego ujścia cewki moczowej. Zlokalizowane jest ono na brzusznej powierzchni prącia.

Dodatkowo wyraźnie kłopotliwy jest fakt, że już od urodzenia ujście cewki moczowej bywa wówczas zwężone, to z kolei może stanowić czynnik rozwojowy dla poważnych zmian lokalizujących się w obrębie górnych dróg moczowych, takich jak:

• Wodonercze,
• Odpływy pęcherzowo-moczowodowe.

Najczęściej u chłopców ze spodziectwem występuje również przerost napletka po stronie grzbietowej prącia. W wyniku obecności bliznowatej tkanki pomiędzy ciałami jamistymi całe prącie lub jedynie żołądź jest haczykowato zagięta ku dołowi.

Diagnozowane przypadki spodziectwa mogą mieć różny stopień nasilenia, w cięższych odmianach schorzenia występuje niekiedy niedorozwój prącia oraz dwudzielna moszna. W takiej sytuacji ujście cewki moczowej zlokalizowane jest w obrębie krocza, w miejscu, gdzie znajdują się fałdy rozszczepionej moszny.

Jakie są przyczyny spodziectwa?

Dokładnego powodu występowania spodziectwa nie udało się do chwili obecnej zidentyfikować. Uznawane jest za efekt endokrynopatii wrodzonej, która pojawia się jako skutek niewłaściwego wydzielania lub biosyntezy hormonów, które biorą udział w tworzeniu i kształtowaniu się narządów płciowych.

Spodziectwo epidemiologia

Poziom występowania spodziectwa plasuje się na różnorodnym poziomie, zależnym od wielu czynników. Jednym z nich jest położenie geograficzne – ilość przypadków w Danii wynosi 0,4%, zaś w Atlancie w USA aż 2,9%. Ogólnie na świecie poziom występowania tej wady oceniany jest na zakres od 1:250-1:300 urodzonych żywych chłopców. Zdecydowanie więcej przypadków pojawia się u osób rasy białej, niżej czarnej. Wada powszechna jest również u chłopców pochodzenia żydowskiego. Nie został poznany mechanizm jej dziedziczenia, jednak w obrębie jednej rodziny stwierdza się występowanie w 20% przypadków.

Objawy wady rozwojowej

• Jądro jest zgięte oraz skrócone,
• Rozdwojenie napletka,
• Częste zakrzywianie prącia,
• Brak wędzidełka,
• Częste oddawanie moczu pod siebie,
• Trudności z oddawaniem moczu,
• Cewka moczowa zlokalizowana w dużej odległości od szczytu żołędzi,
• Niedorozwój napletka,
• Oddawanie moczu w pozycji stojącej jest kłopotliwe,
• W niektórych przypadkach wada prowadzi do niepłodności,
• Problemy płciowe – dorośli mężczyźni, którzy w wieku dziecięcym nie zostali zoperowani, mogą mieć problemy w czasie współżycia,
• Inicjacja seksualna u chłopców ze spodziectwem rozpoczyna się zdecydowanie później niż u rówieśników.

W spodziectwie podstawowym problemem jest deformacja męskich narządów płciowych. Jednak należy zauważyć, iż równorzędnie mogą występować liczne wady towarzyszące, a wśród nich:

• Niezstąpienie jąder,
• Przepuklina pachwinowa,
• Dolegliwości sercowe,
• Zaburzenia układu moczowego.

W niektórych, cięższych przypadkach spodziectwo określane jest mianem interseksualizmu. Przede wszystkim w sytuacji, gdy dochodzi do nieprawidłowego umieszczenia jednego lub obu jąder w pachwinie lub jamie brzusznej zamiast w mosznie. W takim wypadku konieczna jest szczegółowa diagnostyka ukierunkowana na obojnactwo lub dysgenezję gonad.

Jak dzielimy spodziectwo?

Podstawą podziału spodziectwa jest umiejscowienie cewki moczowej:

• Przednie,
• Środkowe,
• Tylne.

Jednak najpraktyczniejszy i najczęściej stosowany podział wyróżnia:

• Spodziectwo żołędziowe – jest to zdecydowanie najczęściej stwierdzany rodzaj spodziectwa. Ujście cewki moczowej zlokalizowane jest w tym przypadku na żołędzi pomiędzy rowkiem a szczytem. Zwykle napletek jest przerośnięty po grzbietowej stronie, nie występuje jednak kłopot niedorozwoju prącia, w niektórych przypadkach żołądź jest przygięta. W tej postaci zauważalne jest najczęściej zwężenie zewnętrznego ujścia cewki moczowej. Wada ta powinna zostać rozpoznana już u noworodka i w tym czasie zaleca się wdrożenie leczenia. U niektórych chłopców koniecznością jest leczenie chirurgiczne.
• Prąciowe – w tej odmianie spodziectwa ujście cewki moczowej zlokalizowane jest na brzusznej powierzchni prącia. Zwykle pomiędzy kątem prąciowo-mosznowym a rowkiem zażołędnym. U większości chłopców dochodzi do brzusznego przygięcia prącia, co niekiedy sprawia wrażenie wystąpienia niedorozwoju. Do tej grupy zaliczamy również sytuację, gdy ujście cewki moczowej umiejscowione jest na granicy moszny i prącia. W tej odmianie bardzo często obserwowane są dodatkowe wady rozwojowe.
• Kroczowe – ta odmiana stwierdzana jest stosunkowo rzadko, jest to jednak najcięższa forma tej wady rozwojowej. Zewnętrzne ujście cewki moczowej zlokalizowane jest w tych przypadkach w fałdach rozszczepionej moszny. W sytuacji zaawansowanego spodziectwa pojawiają się dość powszechnie wątpliwości odnośnie płci dziecka. Charakterystyczne jest występowanie moszny dwudzielnej oraz niedorozwój prącia. W sytuacji, gdy diagnozowane jest spodziectwo kroczowe, zachodzi konieczność przeprowadzenia szczegółowych badań hormonalnych, anatomicznych oraz genetycznych.
• Spodziectwo bez spodziectwa – jest to wyjątkowa odmiana tego schorzenia. Ujście cewki moczowej zlokalizowane jest na szczycie żołędzi. Widoczne jest brzuszne przygięcie prącia, na skutek działania tkanki bliznowatej, która zlokalizowana jest pomiędzy jamistymi ciałami prącia.

Jak leczy się spodziectwo?

Spodziectwo to męska wada rozwojowa. Tak więc rodzicom zwraca się szczególną uwagę na konieczność obserwowania prącia małych synów, w celu możliwie jak najwcześniejszego wychwycenia wszelkich nieprawidłowości. Każda odmiana spodziectwa jest leczona chirurgicznie. W tej dziedzinie możliwych jest wiele opcji operacji plastycznych, które są w sposób niezwykle dokładne dopasowywane do konkretnego przypadku.

Pośród najważniejszych założeń, oczekiwań, jakie mają zostać osiągnięte w wyniku leczenia, wymienia się:

• Wytworzenie prawidłowego końcowego odcinka cewki moczowej,
• Wydłużenie prącia,
• Nadanie prąciu wyglądu, który nie będzie odbiegał od normy,
• Wyprostowanie w przypadku zgiętego i krótkiego prącia,
• Uzyskanie dla pacjenta możliwości prawidłowego oddawania moczu,
• Zapewnienie prawidłowej aktywności seksualnej w przyszłości.

Leczenie spodziectwa odbywa się u dzieci. Im szybciej wada zostanie wykryta, tym większa szansa na osiągnięcie bardziej zadowalających efektów kosmetycznych. Kwestia wieku, w jakim powinna zostać przeprowadzona operacja, pozostaje punktem spornym. Część lekarzy uważa, że powinno to mieć miejsce około 2 roku życia, gdzie indziej natomiast zabiegi wykonywane są już u niemowląt.

Częstą praktyką jest również przedoperacyjne stosowanie terapii hormonalnej z zastosowaniem testosteronu, gonadotropiny łożyskowej lub maści dehydrotestosteronowej, do miejscowego nakładania.

Fragment cewki moczowej, którego brakuje, zostaje odtworzony w czasie operacji. W tym celu wykorzystuje się skórę prącia. Kiedyś zastosowanie miały wolne płaty skóry, które odpowiednio wcześniej pobierano z innych okolic ciała. Obecnie zdarza się wykorzystywanie wolnych płatów skóry z pęcherza moczowego lub jamy ustnej.

W zależności od konkretnego przypadku chirurgiczne leczenie spodziectwa może mieć charakter jednoetapowy lub wieloetapowy. Ta druga opcja zarezerwowana jest dla trudniejszych i bardziej zaawansowanych przypadków, jak również u chłopców, którzy mają za sobą wcześniejsze nieudane operacje.