Kinaza kreatynowa (CK) jest enzymem wytwarzanym przez różnorodne typy tkanek. Należy do kluczowych enzymów w bioenergetyce komórki, odgrywa istotną rolę w homeostazie komórkowego ATP (adenozynotrójfosforan – związek odpowiedzialny za magazynowanie energii). Zarówno w tkankach jak i komórkach, które mają wysokie zapotrzebowanie energetyczne (mięśnie gładkie, mięśnie szkieletowe, plemniki, mózg i komórki fotoreceptorowe) stężenie CPK zdecydowanie przewyższa stężenie ATP.
Badanie poziomu kinazy kreatynowej ma zastosowanie w diagnostyce medycznej (marker molekularny). Podwyższony poziom kinazy kreatynowej (CK) przede wszystkim świadczy o tym, że doszło do uszkodzenia tkanek, a w szczególności mięśni.
Kinaza kreatynowa – normy
Prawidłowe normy kinazy kreatynowej wynoszą:
- dla kobiet 40 285 U/l (24 170 j.m./l)
- dla mężczyzn 55 370 U/l (24 195 j.m./l)
Aktywność izoenzymu CK – MB powinna być mniejsza niż 12 j.m./l.
Przy oznaczaniu CK – MBmass prawidłowe wartości wynoszą:
- dla mężczyzn mniejsze niż 5 ug/l
- dla kobiet mniejsze niż 4 ug/l
Za kryterium rozpoznania świeżego zawału serca przyjmuje się wzrost aktywności CK MB powyżej 12 j.m./l oraz wzrost całkowitego CK powyżej normy. Natomiast w przypadku CK MBmass jest to wartość od 5 do 10 ug/l. Pomiary te należy powtarzać w przypadku zawału w pewnych odstępach czasu.
Podwyższony poziom kinazy kreatynowej
Do zwiększenia poziomu CK może dochodzić w następujących sytuacjach:
- nadmierny wysiłek fizyczny (przetrenowanie),
- kontuzje,
- przy chorobach mięśnia sercowego,
- chorobach ośrodkowego układu nerwowego,
- przy zawałach serca,
- przy napadach epileptycznych,
- przy wylewach,
- przy intensywnej radioterapii,
- przy niedoczynności tarczycy
- w chorobach mięśni,
- przy zażywaniu leków obniżających stężenie cholesterolu we krwi (leki z grupy satyn i fibratów 1%),
- przy rabdomiolizie (rozpad mięśni prążkowanych),
- przy ostrych zatruciach np. muchomorem sromotnikowym lub tlenkiem węgla,
- w dystrofii mięśniowej,
- przy krwawieniu podpajęczynówkowym,
- w niedoczynności tarczycy,
- w przypadku uszkodzenia mięśni (operacja chirurgiczna, wypadek samochodowy, zapalenie mięśni),
- przy nadużywanie alkoholu.
CK MB jest izoenzymem sercowym kinazy kreatynowej (markerem martwicy mięśnia sercowego). Jego podwyższony poziom wskazuje na atak serca.
Kinaza kreatynowa – co oznacz jej obniżony poziom we krwi
Kiedy notujemy obniżony poziom CK, może to oznaczać:
- chorobę alkoholową wątroby
- reumatoidalne zapalenie stawów
Kinaza kreatynowa a izoenzymy
W naszym organizmie istnieją trzy różne formy CK. Nazywane są izoenzymami, są to:
- CK BB, forma która istnieje przede wszystkim w mózgu
- CK MB, która obecna jest głównie w sercu
- CK MM, obecna w mięśniach szkieletowych i w sercu
W przypadku, gdy organizm jest zdrowy we krwi krążą niewielkie ilości kinazy pochodzące głównie z mięśni szkieletowych. Natomiast kinaza kreatynowa, która pochodzi z tkanki mózgowej, praktycznie nigdy nie przenika do krwi. Osoby o dużej masie mięśniowej np. sportowcy, kulturyści mają znacznie wyższą aktywność kinazy kreatynowej we krwi w porównaniu do osób o małej masie mięśniowej. Zmniejszona aktywność CK może pojawić się w okresie wczesnej ciąży.
Zobacz także: Biopsja nerki – opis i przebieg badania
