Idzie zima, pora roku, która nieodzownie kojarzy się z radosnymi zabawami na śniegu, lepieniem bałwanów czy magią świąt. Niestety zima to także sezon grzewczy i nasilające się w tym okresie stężenie smogu, który szczególnie w naszym kraju jest poważnym problemem. Jak radzić sobie z zanieczyszczonym powietrzem? Jak chronić nasze zdrowie przed szkodliwymi skutkami smogu? Poniżej prezentujemy kilka porad, które pomogą złagodzić negatywne oddziaływanie.
Smog, nie smok!
Na początek krótkie wyjaśnienie. Przede wszystkim skąd bierze się smog i co ma wspólnego ze Smokiem Wawelskim? Słowo „smog” pochodzi z języka angielskiego, będąc połączeniem dwóch wyrazów „smoke” (dym) i „fog” (mgła). Ta zbitka wyrazowa najlepiej bowiem określa charakter smogu. Z wyglądu przypomina on gęstą, ciemną chmurę, która unosi się nad danym obszarem. Wszystko za sprawą związków siarki, pyłów zawieszonych (PM 2,5 i PM 10), benzopirenu i metali ciężkich. Zanieczyszczone powietrze potrafi być niezwykle groźne dla naszego zdrowia, o czym w 1952 roku szczególnie przekonali się mieszkańcy Londynu. W wyniku inwersji temperatury, miasto pokryła czarna mgła, która przez kilka dni doprowadziła do śmierci 4000 osób (łącznie na skutek chorób i powikłań zmarło 12000 mieszkańców). Od tego wzięła się też nazwa najpopularniejszego w Polsce smogu londyńskiego. Gdzie w tym wszystkim Kraków? Niestety, znajduje się on w czołówce miast najbardziej dotkniętych problemem smogu, nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Oprócz smogu londyńskiego mamy tu do czynienia również ze smogiem typu Los Angeles, który powstaje w upalne dni w ruchliwych metropoliach.
Jak smog wpływa na nasze zdrowie?
Na szczęście w Polsce nigdy nie odnotowaliśmy tak tragicznych wydarzeń jak te w Londynie. Z drugiej strony szacuje się, iż z powodu różnego rodzaju schorzeń (głównie dróg oddechowych i układu krwionośnego) wywołanych lub spotęgowanych przez smog, co roku umiera w naszym kraju ok. 50 tys. osób. Dlatego też smog jest drugą po paleniu papierosów, najczęstszą przyczyną zgonów z przyczyn nienaturalnych. Wdychanie zanieczyszczonego powietrza zwiększa ryzyko przewlekłych chorób układu oddechowego, m.in. przewlekłego zapalenia oskrzeli, astmy czy chorób płuc.
Wielonienasycone węglowodory aromatyczne (benzopiren) podrażniają oczy, nos, gardło, i oskrzela. Są również związkami kancerogennymi, posiadającymi właściwości mutagenne. Pyły zawieszone sprzyjają rozwojowi miażdżycy czy nadciśnienia tętniczego. Powodują także alergie, zapalenia spojówek, uporczywy kaszel i suchość w gardle. W smogu znajdziemy również dwutlenek siarki (SO2), który podrażnia skórę i górne drogi oddechowe. Tlenki azotu zaś przyczyniają się do rozwoju chorób oskrzeli, a także obrzęku płuc. Ponadto często obserwuje się też pogorszenie nastroju i koncentracji. Dlatego alergicy, dzieci oraz osoby starsze, bądź też posiadające słabszy układ odpornościowy są szczególnie narażone na negatywne działania smogu.
Jak chronić się przed działaniem smogu?
1. Monitorowanie jakości powietrza
Przede wszystkim sprawdzać stan jakości powietrza w danym czasie na danym obszarze. To dobry nawyk, który warto sobie wyrobić, niezależnie od tego, czy mieszkamy w zatłoczonym mieście, czy na wsi. W tym celu warto śledzić stronę Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska lub aplikację mobilną oferowaną przez inspektorat. Swoją sieć czujników ma również firma Airly, której odczyty można również śledzić w aplikacji lub na ich stronie internetowej. Jest również aplikacja Plume, pokazującą ogólny poziom zanieczyszczeń w danym rejonie.
2. Oczyszczacze powietrza
Bardziej skutecznym sposobem na zatrzymanie smogu płynącego z zewnątrz jest oczyszczacz powietrza. Wyposażony w filtr, wstępny, HEPA, węglowy (często również w jonizację i nawilżanie powietrza) skutecznie filtruje pyły zawieszone (np. PM 2,5 czy PM 10), pochłania nadmiar dwutlenku węgla, zbierając również kurz, roztocza, grzyby i drobnoustroje, co jest szczególnie istotne dla alergików.
“Należy pamiętać, że oczyszczacze powietrza służą do usuwania najdrobniejszych pyłów w powietrzu np. pyłów zawieszonych PM2,5 czy PM10, natomiast nie będą sprawdzały się w roli urządzenia do usuwaniu kurzu czy sierści. Usuwanie tego typu zanieczyszczeń przez oczyszczacz powietrza jest marginalne, do tego służy odkurzacz. Wszystko za sprawą rozmiaru zanieczyszczeń – pyły zawieszone, czyli jeden z najgroźniejszych składników smogu są bardzo lekkie, unoszą się w powietrzu, a oczyszczacz wywołując zwiększony ruch powietrza, ma zdolność do niemal 100% wychwytywania i usuwania” – dodaje Dominika Kahl, ekspert z serwisu recenzującego oczyszczacze powietrza https://ranking-oczyszczaczy.pl/
Najtańsze oczyszczacze dostępne są na rynku od kilkuset złotych. Przy zakupie należy wziąć pod uwagę przede wszystkim przepływ powietrza i czynnik CADR, które jasno pokazują ile powietrza urządzenie jest w stanie przefiltrować w ciągu godziny. Oprócz tego zwróćmy uwagę na głośność, cenę oraz zużycie energii.
Ciekawą nowością, która weszła na rynek na sezon 2019 są oczyszczacze powietrza Samsung. Model AX60, którego recenzję możemy znaleźć w serwisie https://ranking-oczyszczaczy.pl/recenzje/samsung-ax60r5080wd/ posiada CADR 467m³/h, a taka wydajność pozwala oczyścić 58 m². Ponadto możliwość sterowania oczyszczaczem z poziomu aplikacji mobilnej podnosi komfort użytkowania sprzętu.
3. Maski antysmogowe
Jeżeli powietrze za oknem jest zanieczyszczone, a my nie możemy zostać w domu, możemy zaopatrzyć się w maskę antysmogową. W wielu miastach świata maski przeciwpyłowe są standardem. Maski antysmogowe potrafią kosztować od kilkunastu do około dwustu złotych.
4. Dieta
Brzmi banalnie, ale wprowadzając do swojej diety warzywa i owoce, szczególnie te bogate w Witaminy A, C, E oraz selen, jak również flawonoidy i karotenoidy, pomogą skutecznie zneutralizować nadmiar wolnych rodników w organizmie. Dlatego też zaleca się, w szczególnie okresie zimowym, zwiększyć spożycie warzyw kapustnych, które są w naszym kraju dostępne przez cały rok. Kapusta, brokuł, jarmuż, brukselka. Każdy na pewno znajdzie coś dla siebie!
5. Rośliny pochłaniające smog
Rośliny w swym procesie fotosyntezy pobierają z powietrza dwutlenek węgla, a oddają tlen. Neutralizują także niebezpieczny dwutlenek siarki oraz metale ciężkie, jak chociażby miedź, ołów kadm czy cynk. Niestety, jak podkreślają biolodzy, działają tylko w swoim najbliższym sąsiedztwie. Nie są również w stanie filtrować cząstek pyłów zawieszonych. Dlatego też własny zagajnik, choć piękny, nie może równać się skutecznością z oczyszczaczem powietrza.
Czy smogu należy się bać?
Smoka Wawelskiego nie musimy się bać! Smogu Krakowskiego, Warszawskiego, Rybnickiego czy Opoczyńskiego jednak powinniśmy i to bardzo! Jeżeli choroby i schorzenia posmogowe zabijają ok. 50 tysięcy osób rocznie, to znaczy, że przez ostatnie 20 lat smog wysłał już na tamten świat ok. miliona Polaków. Jednym z najgroźniejszych składników smogu jest benzopiren opisany w artykule https://ranking-oczyszczaczy.pl/poradnik-czystego-powietrza/benzopiren-skladnik-smogu/. Oddychanie tym związkiem prowadzi do szeregu powikłań zdrowotnych, nawet do uszkodzenia wątroby czy nowotworów.
Na szczęście zwiększa się też świadomość społeczna, zarówno wśród mieszkańców, jak i władz miast. Oprócz działającego od kilku lat programu Unii Europejskiej „Czyste Powietrze”, istnieją także lokalne inicjatywy, jak Alarmy Smogowe. Pojawiają się też coraz bardziej rygorystyczne regulacje dot. ogrzewania domów, jak i zakładów pracy.
Czytaj więcej: 10 sposobów na ochronę przed smogiem
