Badanie płynu mózgowo – rdzeniowego jest bardzo przydatne w rozpoznawaniu chorób dotykających ośrodkowego układu nerwowego oraz korzeni rdzeniowych. Polega na pobraniu płynu z kanału kręgowego, a następnie poddanie go analizie. Badanie jest wprawdzie inwazyjne i może się wiązać z pewnymi powikłaniami, ale w niektórych przypadkach jest niezbędne i nie można go zastąpić innym badaniem.
Kiedy zaleca się badanie płynu mózgowo – rdzeniowego?
Badanie płynu rdzeniowo – mózgowego jest zalecane w sytuacjach, gdy podejrzewa się występowanie chorób ośrodkowego układu nerwowego, takich jak zapalenie opon mózgowych, stwardnienie rozsiane, zapalenie rdzenia i korzeni rdzeniowych czy krwotok podpajęczynówkowy. W niektórych przypadkach badanie jest wykonywane po urazie rdzenia kręgowego, urazie mózgu lub gdy u pacjenta stwierdza się występowanie nowotworu, który może dawać przerzuty dotykające ośrodkowego układu nerwowego. Badanie zleca się jeżeli występuje kilka objawów, które mogą świadczyć o chorobach układu nerwowego. Takie objawy to na przykład sztywność karku, ciągłe przemęczenie, apatia, mdłości, gorączka, zawroty głowy, nadwrażliwość na światło, zaburzenia mowy, brak koordynacji oraz wahania nastroju. Płyn mózgowo – rdzeniowy pobiera się do badania również u noworodków, gdy występuje podejrzenie wodogłowia. Co więcej, badanie płynu można przeprowadzać także w przypadku chorób nowotworowych oraz metabolicznych.
Jakie są przeciwwskazania do wykonania badania?
Płynu mózgowo – rdzeniowego nie można pobierać u osób, które cierpią na obrzęk mózgu lub nadciśnienie śródczaszkowe. Badania nie powinno się wykonywać również u pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia krwi oraz zmianami skórnymi występującymi w okolicy, w której wykonuje się wkłucie.
Jak przebiega badanie płynu mózgowo – rdzeniowego?
Płyn do badania jest pobierany przez lekarza za pomocą punkcji kręgosłupa. Nakłucie wykonuje się między kręgiem obrotowym a kością potyliczną (nakłucie potyliczne) lub między trzecim a czwartym kręgiem lędźwiowym (nakłucie lędźwiowe). Podczas punkcji bardzo ważna jest pozycja w jakiej znajduje się pacjent. Pozwala to na szybkie wykonanie zabiegu oraz zmniejsza ryzyko powikłań. Najczęściej pacjent kładzie się na lewym boku z nogami podkurczonymi do klatki piersiowej i głową maksymalnie przyciągniętą do kolan. Czasami pod głowę podkłada się wałek, a między kolana poduszkę. Punkcję, podczas której pobiera się płyn mózgowo – rdzeniowy można wykonywać również gdy pacjent siedzi wyraźnie zgięty do przodu, plecami zwrócony w kierunku lekarza. Dla wygody i oparcia głowy, na kolanach można położyć poduszkę. Po przyjęciu odpowiedniej pozycji, okolica, w której zostanie wykonane wkłucie zostaje odkażone i miejscowo wstrzykuje się znieczulenie. Gdy miejsce wkłucia jest już znieczulone, między dwa kręgi wbija się igłę, za pomocą której pobierany jest płyn mózgowo – rdzeniowy. Zwykle pobiera się od 5 do 8 ml płynu. Po pobraniu wystarczającej ilości płynu, igłę usuwa się, a miejsce nakłucia zabezpiecza opatrunkiem.
Jakie powikłania mogą występować po pobraniu płynu mózgowo – rdzeniowego?
Ponieważ pobranie płynu mózgowo – rdzeniowego do badania jest zabiegiem inwazyjnym, może powodować pewne powikłania. Oczywistym powikłaniem jest siniak lub krwawienie w miejscu wkłucia. Poza tym, najczęściej pacjenci, którzy byli poddani punkcji skarżą się na charakterystyczny ból głowy. Wystąpić mogą również takie objawy jak sztywność karku, nudności, światłowstręt, szum w uszach, a nawet chwilowe niedosłyszenie. Warto zaznaczyć, że objawy te mogą utrzymywać się nawet około tygodnia po wykonaniu punkcji, jednak po tym czasie zazwyczaj ustępują samoistnie, bez interwencji lekarza. Jeżeli pobranie płynu mózgowo – rdzeniowego nie było wykonane w sterylnych warunkach, może pojawić się nawet ropne zapalenie kręgów, ropniak nadtwardówkowy lub ropne zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych.
