Hemoglobina (Hb, HGB) to białko transportowane przez czerwone krwinki, posiadające cząsteczki żelaza. Jej zasadniczą funkcją w organizmie ludzkim jest przenoszenie tlenu, przyłączanie go w płucach i uwalnianie w tkankach. Niewłaściwy poziom hemoglobiny może świadczyć o anemii (niedokrwistości) lub nadkrwistości. Niski poziom hemoglobiny może świadczyć o niedoborach żelaza czy stanach zapalnych. Wysoki poziom może świadczyć o niedotlenieniu organizmu.
Kiedy zalecane jest badanie hemoglobiny?
Badanie hemoglobiny wykonywane jest najczęściej przy okazji ogólnej oceny stanu zdrowia pacjenta. Zalecane jest zazwyczaj przy okazji badania morfologii krwi. Stężenie hemoglobiny bada się w przypadku niedokrwistości lub nadkrwistości czy w przypadku występowania objawów wskazujących na zaburzenia RBC.
Do objawów niedokrwistości należą:
- ogólne osłabienie
- brak energii
- omdlenia
- bladość
- przyspieszony oddech
Do objawów nadkrwistości zaliczamy:
- zawroty głowy
- bóle głowy
- zaburzenia widzenia
- szumy w uszach
- powiększenie śledziony
U osób z krwawieniami, nadkrwistością i niedokrwistością, badanie stężenia hemoglobiny wykonuje się wielokrotnie lub powtarza w określonych odstępach czasu. Badanie jest także wykonywane u osób chorych na choroby nowotworowe, gdyż leczenie przy pomocy chemioterapeutyków może powodować uszkodzenie szpiku kostnego. Stężenie hemoglobiny bada się także w przypadku oceny skuteczności terapii.
Hemoglobina – normy w badaniach krwi
Hemoglobinę oznacza się na podstawie badania próbki krwi żylnej, uzyskanej przez pobranie jej od pacjenta w punkcie pobrań. Celem prawidłowego oznaczenia wartości hemoglobiny należy oddawać krew będąc rano na czczo. Przed badanie warto wypić 2-3 szklanki ciepłej wody. Podczas pobierania należy poinformować o swoich chorobach i przyjmowanych lekach czy suplementach, ponieważ może to mieć wpływa na wynik i jego interpretację.
Prawidłowe stężenie hemoglobiny jest zależne od płci, ciąży oraz wieku pacjenta. Jaka jest norma HGB? Przyjmuje się, że hemoglobina powinna mieć następujące wartości:
- dla kobiet 11,5 – 15,5 g/dl
- dla kobiet w ciąży 11,5 – 13,5 g/dl
- dla mężczyzn 14 – 18 g/dl
- dla noworodków 20 g/dl
- dzieci trzymiesięczne 10 g/dl
- dzieci między czwartym a dwunastym miesiącem życia 11,5 – 11,8 g/dl
- dzieci które ukończyły rok 13 g/dl
Zakresy prawidłowych wartości wyników badania hemoglobiny często różnią się niewiele pomiędzy różnymi laboratoriami. Wyniki badania hemoglobiny zależą od metody oznaczania, (różne laboratoria stosują odmienne metody), dlatego wartość progowa może się różnić.
Niski poziom hemoglobiny – co może oznaczać
Wyniki hemoglobiny we krwi oznaczane na na podstawie innych wyników morfologii krwi, np. RBC (liczebność erytrocytów), RET (liczba retikulocytów) czy hematokrytu. Ponadto interperetując wyniki należy wziąć pod uwagę wiek i płeć oraz choroby i leki przyjmowane przez pacjenta.
Za niski poziom hemoglobiny najcześciej odpowiada niemożność organizmu do jej wyprodukowania lub zbyt szybkie je tracenie (organizm szybciej niszczy krwinki niż je produkuje ze szpiku kostnego, np. choroby autoimmunologiczne).
Do powodów wystąpienia obniżonego stężenia hemoglobiny można zaliczyć:
- ostre lub przewlekłe krwawienia z przewodu pokarmowego spowodowane przez: wrzody, polipy, rak jelita grubego; krwawienia spowodowane ciężkimi urazami; obfite krwawienia miesięczne
- niedobory żywieniowe, np. brak: żelaza, witaminy B 12 lub kwasu foliowego
- uszkodzenie szpiku kostnego np. przez: przyjmowane leki, toksyny, zakażenia, promieniowanie, chemioterapeutyki
- przewlekłe zakażenia
- zaawansowana choroba nerek (spadek wytwarzania erytropoetyny)
- upośledzenie czynności szpiku kostnego, spowodowane takimi chorobami jak: niedokrwistość aplastyczna, zespół melodyplastyczny, nowotwory szpiku kostnego
- zwiększone niszczenie erytrocytów np. w niedokrwistości hemolitycznej, we wrodzonej sferocytozie, w niedokrwistości sierpowatokrwinkowej w niedoborze G6PD
- zmniejszone wytwarzanie hemoglobiny
Podczas prawidłowo przebiegającej ciąży zawartość hemoglobiny we krwi ulega lekkiemu obniżeniu.
Wysoki poziom hemoglobiny – co oznacza wysokie stężenie
Wysoki poziom hemoglobiny najczęściej odpowiada chroniczne niedotlenienie organizmu, np. jako konsekwencja długotrwałego przebywania na dużych wysokościach. Niedotlenienie często występuje u nałogowych palaczy, osób z chorobami płuc, obrzękiem płucnym czy powikłaniami pooperacyjnymi płuc.
Podwyższone stężenie hemoglobiny może być wynikiem takich chorób jak:
- czerwienica prawdziwa, w wyniku choroby organizm wytwarza zbyt dużo erytrocytów
- choroby płuc, aby kompensować niedotlenienie organizm produkuje większą ilość RBC
- wrodzone wady serca, w związku ze zmniejszonym ciśnieniem tlenu we krwi organizm wytwarza większą ilość RBC
- nowotwory nerek, zwiększone wydzielanie erytropoetyny
- palenie tytoniu
- przyczyny genetyczne, np. zaburzenia wiązania i oddawania tlenu przez hemoglobinę
- w wyniku przebywania na dużych wysokościach
- w wyniku odwodnienia
Stężenie hemoglobiny ulega zmianie po przetoczeniu krwi.
