Biopsja szpiku wykonywana jest w przypadku podejrzenia choroby układu krwiotwórczego (celem postawienia właściwej diagnozy), natomiast w przypadku już rozpoznanych chorób, biopsję szpiku wykonuje się w celu oceny postępów dotychczasowego leczenia. Materiał, który został pobrany podczas biopsji jest następnie poddany badaniu mikroskopowemu i innym badaniom laboratoryjnym.
Biopsja szpiku jest badaniem inwazyjnym, przeprowadzanym w znieczuleniu miejscowym. Badanie polega na pobraniu miejscowym próbki krwi szpikowej (biopsja aspiracyjna), lub fragmentu kości i szpiku (trepanobiopsja), badanie wykonuje się przy użyciu specjalnej igły. Biopsja szpiku kostnego obejmuje dwie w/w metody:
- biopsję aspiracyjną, dzięki której pobrany materiał przekazany zostaje do badania cytologicznego i innych badań laboratoryjnych
- trepanobiopsję przezskórną, w wyniku tego pobrania możliwe jest wykonanie badania histopatologicznego uzyskanego trepanobioptatu.
Biopsja szpiku – wskazania do wykonania
Jeśli przy pomocy badań krwi obwodowej lub innych nie jest możliwe zdiagnozowanie choroby, wówczas wykonuje się biopsję szpiku. Wskazaniami do wykonania biopsji aspiracyjnej są głównie:
- utrzymująca się gorączka o nieustalonej przyczynie
- niedokrwistość makrocytarna o nieznanej etiologii
- leukocytoza o nieznanej etiologii
- pancytopenia
- cytopenia jedno lub dwuskładowa o nieznanej etiologii
- stwierdzenie we krwi obwodowej niedojrzałych, młodych form rozwojowych krwinek (szczególnie blastów)
- gammapatia monoklonalna
- zespół mielodysplastyczny, zespoły mieloproliferacyjne oraz limfoproliferacyjne
- powiększenie węzłów chłonnych, śledziony oraz wątroby o nieznanej etiologii
- monitorowanie chorych po leczeniu chorób układu krwiotwórczego, w tym chorych po przeszczepie szpiku kostnego
Wskazaniami do wykonania trepanobiopsji są
- podejrzenie włóknienia szpiku
- podejrzenie choroby spichrzeniowej
- podejrzenie przerzutów nowotworowych do szpiku kostnego
- brak materiału do wykonania biopsji aspiracyjnej
- ustalenie stopnia aplazji lub hipoplazji szpiku kostnego
- monitorowanie leczenia hematologicznego
Na czym polega biopsja szpiku kostnego
Biopsja szpiku kostnego jest badaniem inwazyjnym, dlatego badanie przeprowadzane jest w znieczuleniu miejscowym (u dzieci w znieczuleniu ogólnym). Za pomocą specjalnej igły ze strzykawką zostaje pobrana miazga krwiotwórcza (szpik). Na szkiełkach mikroskopowych wykonuje się z pobranej próbki rozmaz, następnie materiał zostaje zabarwiony specjalnymi barwnikami, i jest badany pod mikroskopem świetlnym. Osoba przeprowadzająca analizę szczególną uwagę zwraca na rodzaje i liczbę komórek szpiku, w ten sposób powstaje procentowy udział różnych komórek, czyli mielogram. Możliwa jest również analiza wyglądu poszczególnych komórek oraz ich struktur wewnątrzkomórkowych (badanie cytomorfologiczne).
Jeżeli powyższa ocena jest niewystarczająca można ją poszerzyć o badanie:
- cytochemiczne
- immunofenotypowe
- cytogenetyczne
- mikrobiologiczne
- histologiczne
- immunohistochemiczne (trepanobioptat)
Wszystkie powyższe metody, pozwalają w bardzo dokładny sposób określić, typ komórki, stopień jej dojrzałości, oraz przebieg przemian metabolicznych (charakterystycznych dla konkretnej jednostki chorobowej).
Szpik kostny, uzyskuje się poprzez nakłucie talerza kości biodrowej lub mostka. Badanie obarczone jest małym ryzykiem powikłań. W miejscu wkłucia może pojawić się krwiak, może dochodzić do przedłużającego się krwawienia, złamania igły w kości.
Nie stwierdzono bezwzględnych przeciwwskazań do wykonania biopsji. Do względnych przeciwwskazań można zaliczyć:
- skazę małopłytkową
- zaburzenia krzepnięcia krwi
- brak możliwości współpracy z pacjentem podczas zabiegu
Zobacz także:
