Czterdziesty tydzień ciąży, to koniec długiego, dziewięciomiesięcznego okresu obfitującego w chwile radości i zawahania, w przykre dolegliwości i niespotykaną euforię. Teraz pozostał jeszcze sam poród, a później zaczyna się zupełnie nowy etap życia związany z wychowaniem dziecka. Koniec czterdziestego tygodnia, to właśnie planowany czas porodu, choć jest to data umowna, a za poród w terminie uznaje się czas od dwóch tygodni przed, do dwóch tygodni po czterdziestym tygodniu.
Co się dzieje z dzieckiem w 40 tygodniu ciąży?
Choć ciąża ma się ku końcowi, pozostające w macicy dziecko wciąż rośnie i przybiera na wadze. Prowadzone w Polskie statystyki wskazują, że zwykle dzieci mają troszkę ponad pięćdziesiąt centymetrów i ważą około trzech i pół kilograma. Ważne są teraz także dwa inne wymiary, czyli obwód klatki piersiowej i główki. Ich znaczenie leży przede wszystkim w oszacowaniu możliwości porodu naturalnego. Jeśli główka i klatka piersiowa dziecka są duże, może to być ważna przesłanka do przeprowadzenia cesarskiego cięcia.
Już od jakiegoś czasu dziecko jest gotowe do narodzin. Wszystkie jego zmysły i układy wewnętrzne są wystarczająco rozwinięte, ma ustabilizowane odruchy i stale przybywa mu połączeń nerwowych oraz komórek mózgowych. Ułożone nisko w miednicy, w pozycji embrionalnej, główką na dół czeka na rozpoczęcie porodu. Odżywianie pępowinowe wciąż się odbywa, tak żeby malec był „najedzony na zapas”. Nieco zmienia się także rytm aktywności dziecka i najczęściej wydłuża się do godziny naprzemiennego snu i czuwania.
Malec świetnie zna głos matki, natomiast jej charakterystycznego zapachu nauczy się w ciągu pierwszych godzin po narodzinach. Między innymi, dlatego bardzo ważne jest, żeby po narodzinach umożliwić spokojny kontakt matki i dziecka.
Warto dodać, że akcja porodowa nie jest tylko i wyłącznie sprawą aktywności matki. Dziecko ma w niej całkiem duży udział. Uwalniane w ciele matki hormony docierają do mózgu dziecka, dając mu tym samym sygnał, że najwyższy czas na narodziny. Odpowiadając na ten impuls malec zaczyna intensywniej się ruszać i przeć w kierunku kanału rodnego. Napór na szyjkę macicy to z kolei woda na młyn dla organizmu matki. Szyjka macicy zaczyna się skracać i rozwierać. Taka współpraca trwa dalej, dziecko i matka wzajemnie się napędzają. Coraz silniejsze skurcze macicy pchają dziecko w dół kanału rodnego, a napór dziecka przekłada się na dalszą pracę organizmu matki.
Malec ustawiony jest twarzą do pleców matki, dzięki elastycznym kościom czaszki łatwiej wpasowuje się w kanał rodny, rodzi się najpierw główka, a potem reszta ciała.
Jak zmienia się Twoje ciało w 40 tygodniu ciąży?
Większość kobiet w czasie całej ciąży przybiera na wadze od czternastu do dwudziestu kilogramów. Po narodzinach dziecka masa ta bardzo szybko spada i już po kilku dniach obniża się o kilka kilogramów. Przy karmieniu piersią i zachowaniu odpowiedniej diety powrót do figury sprzed ciąży może okazać się bardzo szybki, warto tu jednak przestrzec przed uleganiem presji otoczenia i własnym wyobrażeniom. Intensywne treningi i rygorystyczne odchudzanie nie są na tym etapie dobrą drogą. Lepiej poddać się naturze, a większą energię poświęcić dziecku.
Jeśli na koniec czterdziestego tygodnia ciąży poród jeszcze się nie rozpoczął, ciężarna powinna zgłosić się na wizytę do lekarza prowadzącego jej ciążę. Na podstawie standardowych badań, w tym USG i KTG lekarz oceni, czy wszystko jest w porządku. Jeśli ciąża jest niskiego ryzyka i nie ma żadnych powodów do niepokoju, to dopiero na kolejnej wizycie, za tydzień, zostanie podjęty temat ewentualnego wywołania porodu.
Sztuczne wywołanie porodu, czyli indukcja, odbywa się za sugestią lekarza, jeśli ciąża może być przenoszona lub z jakiegoś powodu zagrożona, a cesarskie cięcie jest niewskazane. Polega to na podaniu kobiecie oksytocyny (hormonu, który odpowiedzialny jest za skurcze macicy i tym samym rozpoczyna akcję porodową) i ewentualnie dalszych działaniach, takich jak założenie cewnika Foleya, czy przebicie pęcherza płodowego. Zdarza się, że indukcja się nie udaje, a wówczas może zaistnieć konieczność cesarskiego cięcia, dlatego kobieta, u której ma być wywoływany poród powinna być na taką ewentualność przygotowana.
Większość porodów w Polsce odbywa się w sposób naturalny, choć cesarskie cięcia nie należą do sytuacji wyjątkowych. Z reguły do przeprowadzenia nagłego lub planowanego cięcia są wyraźne wskazania medyczne, ale zdarza się też, że kobiety same proszą o takie rozwiązanie w obawie przed bólem porodowym. Cesarskie cięcie na własne żądanie, choć może się wydawać rozwiązaniem łatwiejszym, niekoniecznie jest dobrym pomysłem. Trzeba pamiętać, że jest to poważna operacja, która zawsze łączy się z ryzykiem powikłań znacznie większym, niż podczas porodu tradycyjnego, zaś jeśli chodzi o ból, to kobiety rodzące własnymi siłami również mają możliwość kontroli bólu za pomocą znieczulenia.
Sam poród składa się z trzech etapów. Pierwszym jest regularne występowanie skurczy porodowych macicy, drugim sam poród, zaś trzecim urodzenie łożyska, po którym wreszcie zaczyna się okres połogu. O początku porodu mówimy, kiedy skurcze porodowe występują regularnie, przynajmniej jeden skurcz na każde dziesięć minut, a ich częstotliwość stopniowo się zwiększa. Ten etap najczęściej trwa od kilku do kilkunastu godzin. Właściwy poród rozpoczyna się, gdy szyjka macicy rozwiera się na około dziesięć centymetrów i trwa przeciętnie dwie, do trzech godzin, aż w końcu na świecie pojawia się nowe dziecko. Niedługo potem rodzone jest łożysko. Kilkutygodniowy okres połogu to czas, kiedy kobieta przychodzi do siebie, odpoczywa fizycznie, regeneruje siły, a jej ciało powoli zaczyna powracać do stanu sprzed ciąży. Bolesne skurcze w dole brzucha (czasem towarzyszy im krwawienie), które często towarzyszą czasowi połogu są wynikiem obkurczania macicy, która dość szybko wraca do swoich normalnych rozmiarów. Najczęściej pierwsze dwa dni połogu kobiety spędzają w szpitalu, ale także po powrocie do domu, przez najbliższe kilka tygodni potrzebny im jest przede wszystkim odpoczynek. Bardzo wskazane, żeby miały w tym okresie duże wsparcie bliskich, którzy w jak największym stopniu odciążą je z jakichkolwiek obowiązków. W czasie połogu niezwykle ważne jest dbanie o higienę intymną, ponieważ ewentualne zakażenie dróg rodnych może okazać się bardzo niebezpieczne. Z tego samego powodu do zakończenia połogu należy wstrzymać się z aktywnością seksualną.
40 tydzień ciąży – o czym powinnaś wiedzieć?
W czterdziestym tygodniu ciąży, tuż przed porodem, obawy związane z tym wielkim wydarzeniem osiągają swoje apogeum. Wiele kobiet, nawet pomimo uczestnictwa w zajęciach szkoły rodzenia i ogólnej edukacji, zaczyna mieć wątpliwości, jak możliwe jest urodzenie nowej istoty przez tak wąski układ rodny. Na szczęście proces ten w ogromnej mierze dzieje się całkiem naturalnie i jest samoczynnie prowadzony przez ciało także tych matek, które rodzą dopiero pierwszy raz.
Szykując się do porodu, warto pamiętać, o kilku drobnych zasadach, które nie każdej pani mogą wydawać się oczywiste i naturalne. Zaleca się rezygnację z golenia miejsc intymnych, co związane jest z tym, że nawet małe zacięcie może potencjalnie okazać się źródłem zakażenia. Dobrze też odpuścić malowanie paznokci, ponieważ zdarza się, że lakier zaburza odczyty zakładanego na palec pulsometru. Można również rozważyć przeprowadzenie lewatywy, choć akurat w tym aspekcie chodzi tylko o komfort psychiczny matki i nie przekłada się to na prowadzenie akcji przez personel medyczny. Ponadto niektórzy lekarze zalecają, żeby ze względu na mniejszą produkcję łez w czasie porodu, nie zakładać soczewek kontaktowych.
W końcowym etapie ciąży, jak również podczas samego porodu, niezwykle istotne jest niedopuszczenie do niedotlenienia dziecka. Sytuacje takie nie są na szczęście bardzo częste, ale potencjalnie mogą być dużym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia malucha. Do niedotlenienia wewnątrzmacicznego może dojść na przykład w wyniku owinięcia wokół szyi dziecka pępowiny. Zagrożenie takie może znamionować duża zmiana aktywności dziecka, a diagnozę stawia lekarz na podstawie wyników badania KTG. Jeśli tętno płodu spada poniżej stu uderzeń na minutę i utrzymuje ten stan przez dwie/trzy minuty, lekarz prawdopodobnie zaleci nagłe cesarskie cięcie. Do niedotlenienia może dojść także w przypadku urazu podczas porodu lub źle prowadzonej przez personel medyczny akcji porodowej (do niedotlenienia macicy, łożyska i następnie płodu może prowadzić między innymi nieprawidłowe podanie środków wywołujących poród). Dobrze wiedzieć, iż jeśli do niedotlenienia lub innego uszczerbku na zdrowiu matki lub dziecka doszło w wyniku zaniedbania lekarzy, poszkodowani mogą się ubiegać o odszkodowanie i dożywotnią rentę.
Zaraz po porodzie, używając skali Apgar, lekarz oceni ogólny stan zdrowia noworodka. Zwracając uwagę na kolor skóry, zachowanie, płacz, tętno i zdolność do samodzielnego oddychania przyznaje się punkty w tej dziesięciostopniowej skali. Większość dzieci otrzymuje od ośmiu do dziesięciu punktów, co oznacza, że są w dobrej kondycji. W pozostałych przypadkach natychmiast przystępuje się do udzielania koniecznej pomocy.
Jeśli z noworodkiem jest wszystko w porządku, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby pokazać do mamie i umożliwić z nią bezpośredni kontakt. Najlepiej, jeśli dziecko zostaje położne na brzuchu mamy tak, by oboje nawzajem mogli czuć ciepło swojej skóry. Jest to wyjątkowy moment, bardzo ważny w budowaniu wzajemnej relacji.
