Stwardnienie rozsiane, znane szerzej pod skrótową nazwą SM, jest chorobą atakującą mózg i rdzeń kręgowy. Skutkuje najczęściej utratą kontroli nad nerwami obwodowymi, czyli zaburzeniami czucia oraz kontroli mięśni. Dotyka także narządów wzroku i słuchu, może wpływać na błędnik, a do tego zdarza się, że atakuje mowę. W jej przebiegu układ nerwowy atakuje zdrowe komórki nerwowe i dlatego SM określamy mianem choroby autoimmunologicznej.
Stwardnienie rozsiane to choroba autoimmunologiczna
Zadaniem układu odpornościowego jest niszczenie ciał obcych i patogenów, które dostały się do organizmu. Z nieznanych jak dotąd przyczyn, w przebiegu SM układ odpornościowy jako wroga rozpoznaje osłony mielinowe nerwów budujących mózg i rdzeń kręgowy, czyli ośrodkowy układ nerwowy. Podobne choroby autoimmunologiczne to m.in. toczeń i reumatoidalne zapalenie stawów.
Osłonki mielinowe znajdują się na wypustkach komórek nerwowych, dzięki którym mogą się one ze sobą komunikować. Kiedy osłonki są niszczone, zrywana jest komunikacja pomiędzy nerwami i uniemożliwione zostaje przesyłanie impulsów elektrycznych sterujących organizmem. Komunikacja mózgu z resztą ciała jest zaburzona, nie można kontrolować mięśni i traci się informacje z aparatu zmysłów.
Zobacz także: Przewodnik po medycznej marihuanie
Stwardnienie rozsiane: Blizny
Sama nazwa choroby bierze się z faktu, że uszkodzone komórki mózgu i rdzenia kręgowego skupione są zawsze w małe skupiska uszkodzonych tkanek, które określa się mianem blizn. Blizny powstają w chwili, kiedy proces demielinizacji, tj. niszczenia osłonek mielinowych nerwów, doprowadza do zaburzenia komunikacji na większym obszarze mózgu. W tym momencie pojawia się rzut choroby i pacjent traci część lub całość funkcji związanej z tym obszarem mózgu. Objawy i ich siłą są bezpośrednio związane z wielkością blizny oraz miejscem, w którym powstaje. Organizm może przekazywać funkcje uszkodzonych obszarów innym częściom mózgu oraz może powoli odbudowywać osłony mielinowe, ale jest to proces dalece nie wystarczający do skompensowania strat.
Nie licząc wypadków, stwardnienie rozsiane jest dzisiaj głównym powodem niepełnosprawności w wyniku problemów neurologicznych u osób w wieku wczesnym i średnim. Schorzenie pojawia się dwa razy częściej u kobiet niż u mężczyzn i pierwsze objawy daje zazwyczaj z końcem okresu dojrzewania, nie później niż dwie dekady po tym fakcie, chociaż i późne przypadki się zdarzają. Ryzyko wyraźnie maleje z wiekiem i jest praktycznie nieobecne po 50. roku życia.
Geneza i diagnostyka SM
Przyczyny choroby na dzisiaj nie są znane. Są powody, by podejrzewać geny, wirusy i czynniki środowiskowe, ale nie ma na razie żadnych pewnych wyników. Diagnozę stawia się zawsze w oparciu o obserwowane objawy i wykluczenie innych schorzeń. Do najczęstszych objawów zaliczamy osłabienie mięśni i ogólnej kondycji organizmu, problemy z koordynacją ruchową i pogorszone widzenia. Wzrok może stawać się zamglony lub nieostry, a do tego gałki oczne mogą boleć. Z czasem może dochodzić do spastyczności mięśni, ich bolesności, do problemów z utrzymaniem moczu, a nawet do zaburzeń funkcji poznawczych.
Jak w przypadku wszystkich chorób idiopatycznych, brak jednoznacznie dającego się wskazać źródła utrudnia postawienie prawidłowej diagnozy. Żeby rozpoznać stwardnienie rozsiane, lekarz musi zaobserwować co najmniej dwa różne objawy związane z tą chorobą, które będą trwały przez okres dłuższy niż 24 godziny, a ich wystąpienie będzie przedzielone okresem przynajmniej jednego miesiąca czasu. Stosuje się ponadto rezonans magnetyczny, którego przeprowadzenie z użyciem kontrastu pozwala na wskazanie ognisk w mózgu, gdzie dochodzi do demielinizacji.
Stwardnienie rozsiane – Leczenie SM
Obecnie stosowane farmaceutyki nie leczą choroby, ale spowalniają jej rozwój oraz zmniejszają uciążliwość objawów. Są to głównie leki pozwalające na poradzenie sobie z sytuacją nasilenia się objawów w czasie rzutu, do czego stosuje się zwykle sterydy, oraz leki mające na celu łagodzenie konkretnych objawów, na przykład bólu czy sztywności mięśni. Standardowe leczenie SM na dzień dzisiejszy to głównie osłabianie zdolności układu odpornościowego do działania.
Zobacz także: Znaczenie diety w chorobach autoimmunologicznych
