W przypadku nietolerancji laktozy zastosowanie odpowiedniego postępowania dietetycznego stanowi podstawę leczenia. Organizm dziecka w takiej sytuacji, nie wytwarza enzymu odpowiedzialnego za rozpad i wchłanianie cukru mlecznego, czyli laktozy z pożywienia. Dzięki diecie możliwe jest złagodzenie dokuczliwych objawów oraz zapobieżenie ich ponownemu pojawieniu się.
Dietę, jaką stosuje się w nietolerancji laktozy, można nazwać eliminacyjną. Jest ona rodzajem leczenia objawowego tej przypadłości. Jej założenia dotyczą w równym stopniu noworodków, niemowląt, małych dzieci, nastolatków czy też osób dorosłych.
Jadłospis może mieć różne formy, zależnie od rodzaju i przyczyny nietolerancji – od całkowitego wyeliminowania z diety produktów zawierających laktozę do ich ograniczenia. Nie w każdym przypadku zachodzi bowiem konieczność całkowitego wyeliminowania z jadłospisu cukru mlecznego.
W niektórych przypadkach, jako uzupełnienie postępowania dietetycznego stosuje się preparaty zwierające laktazę, które wspierają trawienie laktozy. Dokładne zalecenia są silnie uzależnione od wieku chorego, rodzaju nietolerancji oraz poziomu nasilenia objawów.
Nietolerancja laktozy u dzieci – zasady diety
- Wrodzony niedobór laktazy – konieczność bezwzględnego stosowania diety bezlaktozowej do końca życia. Takie osoby nie tolerują nawet najmniejszej ilości cukru mlecznego. Nie stosowanie się do podstawowych założeń diety, może skutkować pojawieniem się sytuacji zagrożenia życia.
- Pierwotny oraz wtórny, czyli nabyty niedobór laktazy – w takich sytuacjach dieta może być nieco mniej restrykcyjna. Możliwe jest spożywanie produktów, które zawierają laktozę, jednak to osoba chora musi poznać swój organizm i granicę ich dostarczenia. Wyjątek stanowi sytuacja silnego nasilenia objawów nietolerancji laktozy, wówczas konieczne jest stosowanie diety bezlaktozowej.
Co może jeść dziecko z nietolerancją laktozy?
Jeśli mamy do czynienia z noworodkiem lub niemowlęciem, którego dieta składa się jedynie z mleka, konieczne jest zastąpienie mleka matki lub klasycznej mieszanki mleka modyfikowanego. Lekarz wypisuje specjalny preparat bez laktozy, do przygotowania posiłku na receptę.
Osoby, u których zdiagnozowana jest nabyta lub pierwotna nietolerancja laktozy najczęściej mogą w ograniczonych ilościach spożywać produkty, w których znajduje się cukier mleczny, np. niepełna szklanka mleka od czasu do czasu czy też jogurty lub sery. U tych osób nie ma wskazań do całkowitej eliminacji produktów mlecznych, a jedynie do ich ograniczenia. Najlepiej wybierać takie, w których zawartość laktozy jest na niskim poziomie. Konieczne będzie również obserwowanie zależności pomiędzy spożywaniem produktów z laktozą a pojawieniem się objawów nietolerancji.
Te same osoby mają również możliwość spożywania produktów mlecznych, które poddane były procesowi fermentacji, gdyż w ich składzie występują bakterie probiotyczne, które wytwarzają laktazę i wspierają proces trawienia tego składnika w organizmie. Są to m.in. kwaśna śmietana, maślanka, jogurty, kefiry czy sery pleśniowe. Ich spożycie nie powoduje pojawienia się objawów nietolerancji, a wręcz może doprowadzić do zniknięcia już istniejących.
Pośród wskazanych produktów wymienia się również twarde sery dojrzewające (parmezan, gouda, cheddar), gdyż w ich składzie występuje nikły poziom laktozy. Mały poziom cukru mlecznego występuje również w kremowych serach jak Brie czy Fromage oraz serach topionych. Z tego powodu są one pozytywnie tolerowane przez osoby z nietolerancją laktozy.
Wiele osób może również spożywać mleko o obniżonym poziomie laktozy, które jest obecnie produktem dostępnym niemal w każdym sklepie.
Uwaga na ukrytą laktozę!
Zawsze należy czytać etykiety nabywanych produktów, gdyż laktoza może być ukryta w wielu z nich, a my będziemy tego zupełnie nieświadomi. Występuje m.in. w:
- Pieczywo – bułki maślane, tostowe, bułki do hamburgerów,
- Gotowe dania – zupy, sosy, naleśniki,
- Margaryny,
- Słodycze: krówki, mleczna czekolada, gotowe ciastka, cukierki toffi, kremy, lody, budynie, batoniki,
- Mięsa – kiełbasy, pasztety, parówki, serdelki,
- Polewy tabletkowe, syropy lecznicze,
- Niektóre sztuczne słodziki.
Jak zastąpić mleko?
Mleko krowie, owcze czy kozie można z powodzeniem zastąpić roślinnym, np. sojowym, gryczanym, kokosowym, ryżowym, owsianym czy kukurydzianym. Sprawdzą się również wszelkie produkty wytwarzane na ich bazie.
Jeśli u dziecka lub osoby dorosłej występuje nietolerancja laktozy, to polecane jest spożywanie wytwarzanego z mleka sojowego sera tofu, który stanowi dobre źródło białka oraz wapnia. Może on jednak spowodować alergię, a długotrwałe stosowanie wywołać kłopoty z tarczycą.
Osoby z nietolerancją cukru mlecznego mogą również sięgać w sklepach po mleko i inne jego pochodne oznaczone napisem „produkt nie zawiera laktozy”. Występuje w nich taka sama ilość wapnia jak w klasycznym mleku.
Zobacz także: Mleko bez laktozy – dlaczego warto wybrać takie mleko?
Pamiętaj o wapniu, białku oraz witaminie D.
- Wapń – przy stosowaniu diety bezlaktozowej może dojść do niedoboru wapnia. Z tego powodu konieczne jest wprowadzenie do diety innych składników, w których znajduje się ten pierwiastek. Są to m.in.: natka pietruszki, fasola, jarmuż, kasza, otręby pszenne, szproty, sardynki. W sklepach warto również sięgać po mąkę, soki i wodę z wyższą zawartością wapnia. Przy komponowaniu codziennego jadłospisu ważne jest, że niektóre warzywa (szczaw, rabarbar, szpinak, buraki), jak również kawa czy herbata zawierają w swoim składzie szczawiany, które obniżają poziom wchłaniania wapnia. U dzieci i nastolatków najczęściej wskazane jest przyjmowanie suplementów wapnia, których zadaniem jest uzupełnienie jego niedoborów w organizmie.
- Witamina D – u osób z nietolerancją laktozy koniecznością jest spożywanie ryb, które stanowią świetne źródło witaminy D.
- Białko – W przypadku narażenia na niedobory białka można sięgać po mleko sojowe, w którym znajduje się jego zbliżona ilość do mleka krowiego. Niedobory mogą również zostać wyrównane poprzez spożywanie jajek, mięsa, ryb, drobiu oraz nasion roślin strączkowych
Czytaj również: Nietolerancja laktozy – jakie objawy u dziecka mogą ją sugerować?
