Aktualnie dużo słyszy się o problemie, jakim jest PCOS. Nic dziwnego – schorzenie to dotyczy około 4-12% kobiet w wieku rozrodczym. Na początku pragniemy uspokoić wszystkie Panie, że ta choroba nie jest groźna. Może jednak powodować wiele nieprzyjemnych dolegliwości. Na szczęście dzisiejsza medycyna, mimo że nie do końca umie odpowiedzieć na pytanie: skąd PCOS się bierze, to dobrze wie, w jaki sposób leczyć tę przypadłość.
PCOS, to skrót od policystic ovary syndrome, czyli zespołu policystycznych jajników. Natomiast skrót PCO oznacza jajnik o policystycznym obrazie. W przypadku PCOS, w przeciwieństwie do PCO, występują objawy związane z nadmiarem androgenów w organizmie i dlatego należy rozróżniać te dwa stany [1].
Jakie objawy mogą nas skłonić do wizyty u lekarza?
Najczęściej obserwowanymi zmianami są:
- rzadkie i nieregularne miesiączki,
- hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie w miejscach typowo męskich (górna warga, plecy, klatka piersiowa),
- łysienie typu męskiego (charakterystyczne zakola),
- otyłość brzuszna,
- trądzik.
Natomiast w badaniach laboratoryjnych z krwi obserwować można zaburzony stosunek hormonów LH do FSH (są to hormony wydzielane do krwi przez przysadkę mózgową, które regulują cykl miesiączkowy), podwyższone stężenie androgenów (między innymi testosteronu) lub nieprawidłowy poziom glikemii na czczo. Warto pamiętać, żeby badania laboratoryjne wykonać między 3. a 5. dniem cyklu, czyli tuż po miesiączce lub jeszcze w trakcie jej trwania [2].
Na jakiej podstawie stawiane jest rozpoznanie PCOS?
W 2013 roku w Rotterdamie zostały ustalone 3 kryteria warunkujące rozpoznanie PCOS. Do postawienia diagnozy niezbędne jest spełnienie minimum dwóch z nich:
- Typowe objawy kliniczne opisane powyżej.
- Stwierdzenie nadmiaru androgenów.
- Charakterystyczny obraz jajników w USG.
USG jajników drogą przezpochwową jest bardzo ważnym badaniem. Należy je wykonać w pierwszej fazie cyklu, jeszcze przed owulacją – najlepiej około 7. dnia. Policystyczny jajnik charakteryzuje się dużym rozmiarem, zawartością wielu, drobnych pęcherzyków (minimum 12, o średnicy <9 mm). Zmieniony chorobowo jajnik wygląda jak kostka sera z dziurami lub sznur pereł [3].
Czytaj więcej: Policystyczne jajniki – przyczyny, objawy i leczenie
Gdzie szukać pomocy?
Problemy związane z PCOS leżą w kompetencjach wielu lekarzy. Dla kobiet, które starają się o potomstwo, najbardziej odpowiednim specjalistą będzie ginekolog – endokrynolog, a dla młodych dziewcząt – ginekolog dziecięcy (takich lekarzy można znaleźć pod adresem: https://dpmed.pl/). Kobiety mające problemy z otyłością lub nadmiernym owłosieniem mogą szukać pomocy u endokrynologa lub lekarza internisty. Ta rozbieżność wynika z faktu, że w zależności od celu, jaki chcemy uzyskać, należy zastosować inne leczenie [1,3]
Jak wygląda leczenie PCOS?
Niestety zespołu PCOS nie da się całkowicie wyleczyć, natomiast można zniwelować jego objawy. Oprócz niżej wymienionych metod niezastąpioną wartość ma prawidłowa dieta oraz aktywność fizyczna. Wysiłek poprawia tolerancję glukozy i zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę, pomaga zrzucić zbędne kilogramy, przez co zmniejsza nasilenie objawów, takich jak trądzik czy hirsutyzm.
Jeżeli kobieta planuje poczęcie potomstwa, terapia polega na monitorowaniu owulacji oraz podaży stymulujących ją leków. Po owulacji stosuje się progesteron, który ma za zadanie regulację cyklu miesiączkowego.
Dla kobiet nieplanujących w danym momencie ciąży lekiem pierwszego wyboru jest doustna antykoncepcja (tabletki dwuskładnikowe). Pomaga ona wyregulować cykl oraz zmniejsza ryzyko rozwoju raka endometrium, które w PCOS jest zwiększone.
W przypadku otyłości lub insulinooporności stosuje się metforminę, która ułatwia osiągnąć prawidłowy poziom glukozy we krwi, a dodatkowo sprzyja redukcji masy ciała oraz poprawia regularność cykli miesiączkowych [4].
Bibliografia:
[1] – Drosdzol-Cop A., Sidło-Stawowy A., Sajdak D., Skrzypulec-Pinta V., Rozpoznanie zespołu policystycznych jajników u dziewcząt, Ginekologia Polska, 2014, 85, 145-148
[2] – https://mamaginekolog.pl/zespol-policystycznych-jajnikow
[3] – https://www.mp.pl/endokrynologia/wywiady/194585,zespol-policystycznych-jajnikow
[4] – http://www.endokrynologia.net/content/pcos-zesp%C3%B3%C5%82-policystycznych-jajnik%C3%B3w
