Zespół Złego (lub upośledzonego) Wchłaniania (ZZW) to schorzenie, w którym organizm dziecka nie potrafi należycie przyswoić substancji odżywczych, jakie dostarczane są mu z pożywieniem. Nieprawidłowość dotyczy błony śluzowej jelita cienkiego. Schorzenie może być niebezpieczne, gdyż jego konsekwencją jest zwykle postępujące niedożywienie i w późniejszym etapie wyniszczenie organizmu chorego.
U osoby zdrowej wszystkie składniki odżywcze – węglowodany, białka, tłuszcze, witaminy oraz pozostałe, po przedostaniu się do organizmu uwalniane są z pokarmu, oraz rozbijane na mniejsze cząsteczki przez rozmaite enzymy. Umożliwia to ich wchłanianie w jelicie cienkim.
Zespół złego wchłaniania u dzieci – przyczyny
Najpowszechniej przyczyną zespołu złego wchłaniania jest brak lub niedobór jednego z enzymów odpowiedzialnych za trawienie. Powoduje to niewłaściwe przygotowanie składników odżywczych do wchłonięcia w układzie pokarmowym. Zaburzenie to może pojawić się również na skutek dysfunkcji samej błony śluzowej w jelicie cienkim, co prowadzi do uniemożliwienia prawidłowego wchłaniania.
Niedobór lub całkowity brak enzymów trawiennych może być uwarunkowany genetycznie: fenyloketonuria – dziedziczny niedobór hydroksylazy fenyloalaniny, czyli enzymu, który dokonuje przemiany fenyloalaniny w tyrozynę; alaktacja – uwarunkowany genetycznie niedobór laktazy, czyli czynnika wpływającego na rozkład laktozy.
Zdarza się również, że brak lub niedobór enzymów trawiennych wywołany jest przez konkretną chorobę, która powoduje dysfunkcję narządu odpowiedzialnego za produkcję konkretnego enzymu, np. zapalenie wątroby, zapalenie trzustki.
Natomiast dysfunkcja błony śluzowej jelita cienkiego może pojawić się na skutek następujących chorób:
- Choroba Leśniowskiego-Crohna (zapalne schorzenie jelita),
- Celiakia,
- Choroby pasożytnicze w obrębie układu pokarmowego,
- Zespół krótkiego jelita,
- Alergie pokarmowe,
- Infekcje (wirusowe, bakteryjne, grzybicze).
Inne przyczyny zespołu złego wchłaniania:
- Resekcja żołądka,
- Uszkodzenie polekowe jelita cienkiego,
- Uszkodzenie popromienne jelita cienkiego,
- Częściowe usunięcie jelita cienkiego.
Zespół złego wchłaniania u dzieci – objawy
Zaburzenie w postaci zespołu złego wchłaniania objawia się zwykle zmniejszoną masą ciała, zmęczeniem, osłabieniem, jak również objawami wywołanymi przez niedobór konkretnych składników odżywczych:
- Niedobór tłuszczy – przewlekle utrzymująca się biegunka tłuszczowa, jasny, obfity, półpłynny i cuchnący stolec. Pojawiają się również objawy niedoboru witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E, K.
- Niedobór białek – spadek masy ciała, obrzęki, osłabienie odporności zaburzenia wzrostu.
- Niedobór węglowodanów – bóle brzucha, wzdęcia, biegunka, nadmierne oddawanie gazów.
- Niedobór witaminy A – cienkie włosy, dystrofia paznokci, nadmierne rogowacenie skóry, pogorszenie kondycji skóry, dysfunkcje narządu wzroku, takie jak wysychanie spojówek, owrzodzenie rogówek, światłowstręt, zmętnienie.
- Niedobór witamin z grupy B – może dojść do pojawienia się objawów ze strony układu nerwowego: osłabienie pamięci, chwiejność emocjonalna, napady drgawkowe. W sytuacji, gdy niedobór dotyczy witaminy B2, występują: zajady, zmiany zapalno-zanikowe skóry, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, zapalenie błony śluzowej języka.
- Niedobór witaminy K – skaza krwotoczna.
- Niedobór wapnia oraz witaminy D – tężyczka, bóle kostne, krzywica.
- Niedobór witaminy C – szkorbut.
- Kwas foliowy oraz żelazo – niedokrwistość – anemia.
Zobacz także: Zdrowie bez suplementów diety – czy to możliwe
Zespół złego wchłaniania u dzieci – diagnoza
Jeśli lekarz podejrzewa u dziecka zespół złego wchłaniania, zaleci wykonanie, w pierwszej kolejności, podstawowych badań laboratoryjnych: z moczu, krwi oraz kału. Często zachodzi konieczność przeprowadzenia dokładniejszych testów, takich jak:
- Wodorowy test oddechowy,
- Test na zaburzenia wchłaniania białek, tłuszczy, węglowodanów i soli żółciowych,
- Test Schillinga,
- Gastroskopia połączona z pobraniem wycinków z dwunastnicy w celu przeprowadzenia badania mikroskopowego,
- Badanie RTG górnego odcinka przewodu pokarmowego z kontrastem – pasaż przewodu pokarmowego,
- Testy alergiczne,
- USG jamy brzusznej.
Leczenie
Zastosowanie znajduje tu leczenie przyczynowe. Jeśli u dziecka zdiagnozowane zostaną niedobory enzymatyczne, zaleca się zwykle wprowadzenie diety eliminacyjnej, np. bezglutenowej przy celiakii, czy bezmlecznej w przypadku niedoboru laktazy.
Jeśli u dziecka doszło do zakażenia, może zajść konieczność podania leków przeciwpasożytniczych, antybiotyków lub przeciwgrzybicznych. Jeśli natomiast doszło do rozwinięcia się choroby Leśniowskiego-Crohna, to konieczne jest wprowadzenie leków o działaniu przeciwzapalnym.
Niezbędne jest dokładne stwierdzenie niedoborów i podawanie choremu dziecku żelaza, odpowiednich witamin lub innych składników odżywczych. Niektóre schorzenia wymagają podawania konkretnych enzymów, przykładowo w przypadku zapalenia trzustki niezbędne jest uzupełnianie enzymów trzustkowych.
Powikłania
Zespół złego wchłaniania prowadzi najczęściej do niedożywienia, anemii. Konsekwencją nieleczonego zaburzenia może być znaczne i postępujące wyniszczenie organizmu. W skrajnych przypadkach dochodzi do trwałej bezpłodności.
Czytaj również: Brak łaknienia u dziecka, czyli czemu Twoja pociecha nie ma apetytu?
