Zaskórniki, wągry- kto z nas nie doświadczył tego problemu? Wbrew powszechnej opinii dotyczy on nie tylko osób ze skórą tłustą i w okresie dojrzewania. Zaskórniki mogą pojawić się niezależnie od płci, wieku, a nawet rodzaju cery. Mogą dotyczyć zarówno skóry tłustej, naczyniowej, suchej, a nawet atopowej. Zaczynają się pojawiać w okresie dojrzewania, kiedy hormony- androgeny stymulują wzrost gruczołów łojowych i nadmierne wydzielanie sebum. W miejscach szczególnie bogatych w gruczoły łojowe, czyli na nosie, czole, brodzie, klatce piersiowej oraz plecach powstają zmiany widoczne jako czarne kropki (zaskórniki otwarte) lub biało- żółte, drobne grudki uwidaczniające się po naciągnięciu skóry (zaskórniki zamknięte). Chociaż zaskórniki są najłagodniejszą postacią trądziku, mogą przekształcić się w grudki i krosty wypełnione treścią ropną. W jaki sposób zapobiegać powstawaniu zaskórników oraz jak się ich pozbyć, gdy już powstaną?
Jak powstaje trądzik zaskórnikowy?
Główną przyczyną powstawania zaskórników jest nadmierne wydzielanie sebum i zmiany w jego składzie oraz zaburzenia rogowacenia naskórka. Korneocyty, czyli martwe komórki naskórka wytwarzają się w nadmiarze i nie złuszczają prawidłowo, przez co zablokowują ujścia mieszków włosowych. Gruczoły łojowe są bezpośrednio połączone z mieszkiem włosowym i mają wspólne ujście na powierzchnię skóry. Gdy to ujście zostanie zablokowane przez czop zrogowaciałych komórek naskórka sebum nie może wydostać się na powierzchnię skóry i gromadzi się w mieszku włosowym. Powoduje to rozszerzenie ujścia mieszka włosowego widoczne na powierzchni skóry jako rozszerzone pory. W zatkanych mieszkach włosowych tworzy się idealne mikrośrodowisko do namnażania się bakterii Propionibacterium acnes, zwanych również Cutibacterium acnes. Bakterie te wytwarzają porfiryny, które fluoryzują na czerwono w świetle lampy Wooda oraz lipazy przyczyniające się do powstawania wolnych kwasów tłuszczowych o działaniu drażniącym. Powstaje stan zapalny.
Jak zapobiegać ich powstawaniu?
Trądzik zaskórnikowy trudno leczyć. Zdecydowanie łatwiej jest zapobiegać jego powstawaniu. Dlatego profilaktyka ma tutaj ogromne znaczenie. Przede wszystkim należy nie dopuścić do zatykania się ujść mieszków włosowych. Jak to zrobić za pomocą kosmetyków dostępnych w aptekach i drogeriach?
Po pierwsze, złuszczać zrogowaciały naskórek za pomocą peelingów kwasowych, zawierających alfa-hydroksykwasy (AHA) lub beta-hydroksykwasy (BHA), takie jak: kwas migdałowy, glikolowy, azelainowy, szikimowy, salicylowy. Kwasy przenikają w głąb mieszków włosowych rozluźniając zbite masy keratynocytów, dzięki czemu zapobiegają gromadzeniu się sebum w ujściu mieszka włosowego. Ponadto działają one również na pozostałe przyczyny powstawania zaskórników- regulują procesy rogowacenia naskórka, działają antybakteryjnie i w niewielkim stopniu seboregulująco. Bardzo dobrze sprawdzą się również w minimalizowaniu blizn i przebarwień potrądzikowych. Peelingi kwasowe lub enzymatyczne wykonujemy 2-3 razy w tygodniu w zależności od potrzeb. Preparaty dostępne w aptekach i drogeriach nie powodują płatowego złuszczania się naskórka, ponieważ są to peelingi powierzchniowe, a efekt złuszczania zazwyczaj nie jest widoczny gołym okiem. Przeciwwskazane są natomiast peelingi mechaniczne, zawierające drobinki ścierające. Nawet jeśli producent deklaruje, że peeling drobno, średnio lub gruboziarnisty jest odpowiedni dla cery trądzikowej należy zgodnie z zaleceniami dermatologów zrezygnować z tego typu preparatów. Pocieranie skóry ze zmianami trądzikowymi za pomocą ostrych mikrogranulek powoduje nasilenie stanu zapalnego.
Drugim, podstawowym etapem w zapobieganiu pojawienia się zaskórników jest sposób mycia i oczyszczania skóry. Wbrew przekonaniu osób ze skórą tłustą nie należy jej myć kilka razy dziennie za pomocą agresywnych żeli działających wysuszająco, np. na bazie alkoholu, SLESU, czy kwasów o małej cząsteczce, jak np. kwas glikolowy. Odpowiednio dobrane preparaty do mycia twarzy usuwają z powierzchni skóry nadmiar sebum nie wysuszając jej i nie podrażniając. Dodatkowo podczas mycia można również zadbać o delikatne działanie keratolityczne i antybakteryjne, które zapewnią kwasy o dużej cząsteczce, takie jak kwas migdałowy, szikimowy, azelainowy. Do codziennego oczyszczania najlepiej sprawdzi się żel lub pianka zawierające łagodne substancje myjące, seboregulujące, keratolityczne i nawilżające. Bardzo ważne jest, aby codziennie usuwać makijaż przed snem, najlepiej za pomocą płynu micelarnego. Nie mniej ważne jest mycie twarzy rano, co pozwoli na usunięcie resztek kosmetyków stosowanych na noc, sebum oraz roztoczy. Rano, przed nałożeniem kremu należy oczyścić skórę za pomocą żelu lub pianki, a następnie przemyć płynem o działaniu bakteriostatycznym lub tonikiem. Na oczyszczoną skórę 2-3 razy w tygodniu aplikujemy peeling chemiczny lub enzymatyczny.
Trzecim etapem pielęgnacji skóry są lekkie kremy przeznaczone do stosowania na dzień i na noc. Powinny one zawierać substancje seboregulujące, takie jak sole cynku, kwas salicylowy czy ekstrakt z łopianu, antybakteryjne (srebro koloidalne), przeciwzapalne (kwas glicyryzynowy), nawilżające i łagodzące. Krem na dzień powinien zawierać filtr UV, chroniący przed działaniem promieniowania słonecznego, najlepiej z SPF 30 lub 50+. Mitem jest, że słońce ma leczniczy wpływ na skórę trądzikową i hamuje powstawanie zmian. Poprawa kondycji skóry może być widoczna tylko w początkowym etapie, krótko po ekspozycji na promieniowanie UV. Jednak następstwem działania promieniowania UV jest wysuszenie skóry, co skutkuje jeszcze większą produkcją sebum przez gruczoły łojowe. Dodatkowo promieniowanie słoneczne przyczynia się do powstawania przebarwień pozapalnych, widocznych często jako ciemne przebarwienia w miejscach zmian trądzikowych. W kremie na dzień powinny się również znaleźć substancje o działaniu matującym, pochłaniające nadmiar wydzielanego sebum. Mogą to być zarówno surowce pochodzenia naturalnego, jak pudry otrzymywane z ryżu czy tapioki, jak i syntetyczne substancje matujące.
W kremie na noc postawmy na delikatne złuszczanie za pomocą kwasów AHA w niższych stężeniach, które nie podrażnią i nie wysuszą skóry, a zadziałają delikatnie keratolitycznie, antybakteryjnie i seboregulująco. Należą do nich: kwas migdałowy, azelainowy, szikimowy, które mają niewielki potencjał drażniący oraz nie wykazują działania fototoksycznego i fotouczulającego (tzw. kwasy całoroczne, które można stosować również latem). Ważne, aby były to lekkie emulsje z niską zawartością fazy tłuszczowej, zawierające również składniki nawilżające, łagodzące i przeciwzapalne. Krem na noc może również zawierać retinol w maksymalnym, dopuszczonym do stosowania w kosmetykach detalicznych stężeniu wynoszącym 0,3%. Retinol jest pochodną witaminy A, a jego działanie na skórę jest wielokierunkowe: reguluje procesy keratynizacji, zwęża pory, zmniejsza stany zapalne, wspomaga leczenie zmian skórnych i blizn, redukuje nadprodukcję sebum, wygładza skórę.
Zobacz również: Cytryna na twarz – wyeliminuj trądzik, przebarwienia, wągry i zmarszczki
Trądzik zaskórnikowy – jak się go pozbyć?
Jeśli zaskórniki już się pojawiły schemat postępowania jest dokładnie taki sam, jak w przypadku prewencji. Szczególny nacisk należy położyć na regularne złuszczanie naskórka za pomocą peelingów kwasowych. Nie zawsze jednak takie działania wystarczą i konieczna będzie wizyta u dermatologa, który może zalecić terapię za pomocą preparatów wydawanych na receptę: retinoidów, antybiotyków lub peelingów zawierających wyższe stężenia kwasów.
Jak nie należy postępować z zaskórnikami?
Zaskórników nie należy usuwać samodzielnie poprzez ich wyciskanie, ponieważ istnieje duże ryzyko powstania blizn i przebarwień trudnych do usunięcia, a także zaostrzenia stanu zapalnego. Mechaniczne usunięcie zaskórnika nie zlikwiduje problemu ich powstawania. W pielęgnacji należy unikać stosowania kosmetyków zawierających alkohol, zasadowych mydeł, żeli na bazie SLES i SLS oraz tłustych kremów. Często popełnianym błędem jest zbyt częste mycie i oczyszczanie skóry. Należy pamiętać o nawilżaniu skóry za pomocą lekkich emulsji lub serum.
Czytaj więcej: Jak się pozbyć trądziku?
