Toksokaroza – dowiedz się, jak ochronić swoje dziecko, przed jednym z najniebezpieczniejszych pasożytów

Toksokaroza stanowi jedną z groźniejszych znanych chorób pasożytniczych, jaką nasze dzieci mogą zarazić się od zwierząt. Miejscem, w którym są szczególnie narażone na zainfekowanie, jest piaskownica, którą wielu z nas uznaje za najbezpieczniejszy bastion do zabawy nawet dla najmłodszych pociech. Jednak pamiętajmy, że często niepilnowane lub bezpańskie czworonogi mogą upodobać sobie właśnie piaskownicę, jako najlepszą lokalizację do załatwiania swoich potrzeb fizjologicznych.

Zagrożenie spowodowane tym pasożytem jest wysokie, gdyż jego larwy umiejscawiają się nie tylko w samym układzie pokarmowym, jak ma to miejsce w przypadku wielu podobnych schorzeń. Larwy toksokarozy mogą zająć mózg lub oko, prowadząc do uszkodzeń w ich obrębie.

Co to jest toksokaroza?

Stanowi ona jedną z powszechniej rozpoznawanych pasożytniczych chorób odzwierzęcych. Wywołują ją larwy nicieni jelitowych z rodzaju Toxocara. Gdy dojdzie do ich przedostania się do organizmu, namnażają się w przewodzie pokarmowym, a następnie przemieszczają się po całym organizmie, docierając do różnych narządów i powodując ich silne uszkodzenia. Źródłem zakażenia będą najczęściej odchody psów lub kotów, gdyż te dwie grupy zwierząt najpowszechniej stanowią gospodarzy tego pasożyta, który bytuje w ich jelitach.

Jak dochodzi do zakażenia?

Toksokarozę można określić jedną z najbardziej typowych chorób brudnych rąk, stąd najpowszechniej atakuje dzieci. Zwykle infekcja pojawia się na skutek zabawy w piasku w piaskownicy, który jest zanieczyszczony zwierzęcymi odchodami, później dziecko nie myje rąk i je posiłek. Niekiedy zachorowanie pojawia się jako skutek wkładania piasku lub ziemi bezpośrednio do ust. Sporadycznie notowane są przypadki zachorowań na skutek spożycia warzyw lub owoców zanieczyszczonych zwierzęcymi odchodami. Niekiedy przyczyną może być zwykła zabawa z pupilem.

Wyróżniamy dwa rodzaje nicieni jelitowych, które wywołują zachorowanie na toksokarozę: glista psia (Toxocara canis) oraz glista kocia (Toxocara cati). Wraz z kałem psów oraz kotów, które są nosicielami pasożyta do środowiska przedostać się może w ciągu doby nawet 200 000 jaj. Następnie we właściwych warunkach dojrzewają one do postaci, w której wnętrzu znajdują się larwy to tzw. jajo inwazyjne. Najlepiej rozwijają się w wilgotnej glebie o temperaturze z zakresu 10-35 stopni. Jajo jest w stanie wywołać zakażenie po upływie 6-15 dni. Larwy w jajach, które znajdują się w glebie, mogą doprowadzić do zakażenia nawet po upływie kilku lat, gdyż są wyjątkowo odporne na niekorzystne warunki środowiskowe.

Toksokaroza objawy

Toksokaroza jest chorobą pasożytniczą. Jaja z larwami nicieni po przedostaniu się do organizmu przenikają do przewodu pokarmowego. Do ich wyklucia się i namnażania dochodzi w jelicie cienkim. Choroba nie bez przyczyny nazywana jest również zespołem larwy wędrującej trzewnej. Gdyż jej larwy mają zdolność przedostawania się poprzez ściany jelit do krwi, a następnie wędrowania do różnych narządów. Przeważająca ich ilość, gdy dostanie się do jakiegoś narządu ginie i tworzy duże ziarniniaki. To jaka postać choroby pojawi się u dziecka i jakie będą jej objawy, uzależnione jest od ilości larw krążących po organizmie oraz od tego, jaki narząd zostanie zajęty.

1. Toksokaroza bezobjawowa (utajona) – nazwy są dwie, dotyczą niewielkiej inwazji pasożytów na organizm. Najczęściej zakażenie wyróżnia się samoograniczającym się charakterem i nie pojawiają się żadne późne jego następstwa. Mogą występować niecharakterystyczne objawy, które nie spowodują najczęściej postawienia trafnej diagnozy, takie jak: ogólne osłabienie, brak apetytu, bóle brzucha, bezsenność, bóle głowy, kaszel, mdłości, niecharakterystyczna wysypka na skórze, czasami powiększenie wątroby, pobudzenie emocjonalne.
2. Toksokaroza trzewna (uogólniona, zespół larwy wędrującej) – jest to najpowszechniejsza odmiana choroby i wiąże się z zajęciem wątroby, a niekiedy płuc. Przeprowadzenie morfologii krwi uwidacznia znaczny wzrost ilości białych krwinek, a w rozmazie przewagę krwinek kwasochłonnych – eozynofili. Badania biochemiczne ukazują natomiast podwyższony poziom enzymów wątrobowych. Najpowszechniejszymi objawami tej postaci są: stany podgorączkowe i gorączka, ogólne osłabienie, kaszel, bóle brzucha, powiększenie wątroby, wysypki na skórze — często o charakterze pokrzywki, duszności przypominające napady astmy oskrzelowej, bóle stawów oraz mięśni, drgawki, sporadycznie pojawia się powiększenie węzłów chłonnych w różnych częściach ciała. Ta postać toksokarozy wyróżnia się gwałtownym i ciężkim przebiegiem, przypuszczalnie stanowi efekt zainfekowania dużą ilością jaj inwazyjnych. Niekiedy jako objawy lub powikłania pojawiają się: zapalenia mózgu, zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia stawów.
3. Toksokaroza oczna (larwa wędrująca oczna) – występujące objawy dotyczą najpowszechniej samej zajętej gałki ocznej. Wywołuje je tworzenie się ziarniniaka, czyli rodzaju zmiany o charakterze guzowatym, wokół larwy, która osiadła na dnie oka – to tzw. leukokoria, czyli objaw białej źrenicy. Powszechne w tej postaci jest występowanie zaburzeń widzenia, spowodowanych odwarstwianiem siatkówki, oraz zmianami o charakterze wysiękowym i zapalnym w obrębie siatkówki, naczyniówki lub nerwu wzrokowego. Konsekwencją tej postaci może być zanik gałki ocznej i ślepota. Objawy ogólne pojawiają się rzadko: ogólne osłabienie, pogorszenie samopoczucia, kaszel, gorączka, bóle brzucha.
4. Toksokaroza mózgowa (ośrodkowego układu nerwowego, neurotoksokaroza) – przedostanie się larw do mózgu stanowi rzadkie przypadki, tutaj również jak w innych narządach tworzą one ziarniniaki. Pojawiające się objawy mogą zasugerować guza mózgu lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Pierwszym objawem często są bóle głowy oraz napady padaczkowe. Oprócz tego mogą pojawiać się: zaburzenia chodu, zaburzenia świadomości, osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia czucia.

Czytaj więcej: Jak objawia się toksokaroza u dzieci?

Ważne informacje o toksokarozie

1. U dzieci najmłodszych w wieku 1-7 lat najpowszechniej rozpoznaje się toksokarozę trzewną. U dzieci starszych oraz osób dorosłych często spotykana jest toksokaroza oczna, zaś neurotoksokaroza stanowi rzadkie, wręcz odosobnione przypadki.
2. Jeśli leczenie nie zostanie podjęte lub lekarz zacznie działać zbyt późno, choroba może zakończyć się nieodwracalnymi zmianami w obrębie tkanek i narządów, które zaatakował pasożyt.
3. Przebieg toksokarozy może być bardzo różny, bardzo często na samym początku diagnoza mówi o astmie oskrzelowej lub alergii. Wynika to z obecności wysypki, którą rozpoznaje się jako alergiczną oraz pojawiających się napadowych duszności lub kaszlu.

Toksokaroza diagnostyka

• W surowicy krwi stwierdzane jest podwyższenie stężenia immunoglobulin klasy IgG, IgM oraz IgE (ten wskaźnik może zostać wykryty również poprzez zbadanie płynu mózgowo-rdzeniowego lub płynu pochodzącego z komory przedniej oka),
• W krwi stwierdzane jest znaczące zwiększenie liczebności białych krwinek, zaś w wymazie widoczna jest przewaga eozynofili, czyli granulocytów kwasochłonnych,
• W celu potwierdzenia zakażenia wykonywane jest badanie serologiczne mające na celu wykrycie zakażenia Toxocara cati poprzez zastosowanie odczynu immunoenzymatycznego – ELISA
• Pomocniczo przeprowadza się: tomografię komputerową głowy, rezonans magnetyczny głowy czy USG jamy brzusznej, ocenę dna oka, biopsję mózgu (w pobranym materiale poszukuje się larw bądź materiału genetycznego należącego do pasożyta).

Toksokaroza — leczenie.

Leczenie toksokarozy oparte jest na podawaniu leków o działaniu przeciwpasożytniczym (dietylkarbamazyna, albendazol, lewamizol, fluoromebendazol, mebendazol, tiabendazol). Leczenie bywa trudne i czasochłonne, głównie z uwagi na fakt, iż istnieje problem z oceną jego wyników. Poziom przeciwciał w surowicy krwi obniża się niezwykle wolno, więc nie stanowi on miernika skuteczności terapii, która najczęściej pochłania od 7 do 28 dni. Niekiedy zachodzi konieczność powtarzania kuracji, z uwagi na fakt, iż lekom trudno jest przedostać się do otorbionych larw.

Co robić, aby nie zachorować?

1. Psy oraz koty powinny być odrobaczane co najmniej 4 razy w roku.
2. Dzieci nie powinny się bawić, głaskać ani mieć jakiegokolwiek kontaktu z nieznajomymi zwierzętami.
3. Konieczne jest sprzątanie odchodów zwierzęcych.
4. Zarówno piaskownice, jak i całe place zabaw dla dzieci powinny być odpowiednio zabezpieczone przed dostępem zwierząt (piaskownice powinny być przykrywane, zaś place ogrodzone).
5. Mycie rąk – po zabawie w piaskownicy lub na placu zabaw, przed posiłkiem, po kontakcie ze zwierzętami i po pracach ogrodniczych.
6. Piasek w piaskownicach powinien być okresowo wymieniany.
7. Koniecznie należy pilnować, aby dzieci miały krótko obcięte paznokcie.
8. Przy wykonywaniu jakichkolwiek prac w ziemi, np. w ogrodzie lub na działce bezpieczniej jest używać gumowych rękawic.
9. Dzieci nie powinny jeść w piaskownicach i na placach zabaw.
10. Warzywa i owoce powinny być myte przed spożyciem pod bieżącą wodą.

Czytaj również: Pasożyty w piaskownicy, czyli co czyha na nasze dziecko w czasie zabawy?