Coraz większa część społeczeństwa skarży się na nawracający ból zatok oraz towarzyszący temu stan zapalny. Choć zapalenie zatok wydaje się powszechnym schorzeniem, jego leczenie jest żmudne i często nieefektywne. Jak efektywnie radzić sobie z chorymi zatokami?
Zapalenie zatok – ile trwa i skąd się bierze?
Według specjalistów, zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych to jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych – szacuje się, że dotyka od 6 do 15 proc. populacji (za: Wachnicka-Bąk i in., 2014). Na ostre wirusowe zapalenie zatok dorośli zapadają dwa do pięciu razy na rok, zaś dzieci – nawet do dziesięciu razy w ciągu roku! W przypadku choroby nosa i zatok, należy rozróżnić postać ostrą i przewlekłą. Postać przewlekła, według diagnostów, to występowanie objawów dłużej niż dwanaście tygodni; w przypadku postaci ostrej wyróżniamy właściwy etap ostry wirusowy (od pięciu do dziesięciu dni) i etap ostry powirusowy (do dwunastu tygodni). Najczęstszą przyczyną zapchanych zatok są wirusy: rinoi orbiwirusy, wirusy RS, grypy i paragrypy oraz adenowirusy. Bakterie (Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae) rzadziej odpowiadają za pojawienie się stanu zapalnego tej części ciała. Specjaliści wspominają także o grzybach: Aspergillus, Mucor, Rhizopus, Absidia czy Candida albicans, które również mogą odpowiadać za ból nosa i zatok. Osobno, wyróżnia się alergiczne zapalenie zatok, którego podłożem może być na przykład dym papierosowy. Do rzadkich przypadków należą stany zapalne wywołane skrzywioną przegrodą nosową lub infekcją zęba pochodzenia korzeniowego.
Chore zatoki – po czym rozpoznać stan zapalny?
Objawy zapalenia zatok dzielimy na duże i małe. Według diagnostów, aby stwierdzić zapalenie zatok, niezbędne jest pojawienie się dwóch dużych objawów chorobowych lub jednego dużego i dwóch małych. Objawy duże to niedrożność nosa, wyciek i/lub zaleganie ropnej wydzieliny w nosie, upośledzenie węchu, ból i/lub ucisk twarzy, gorączka, obrzęk i/lub pełność twarzy. Natomiast objawy małe to ból głowy, ból zębów, ból/pełność/ucisk ucha, zmęczenie, kaszel oraz nieprzyjemny zapach z ust. Bardzo charakterystyczny jest jednostajny i niepulsujący ból głowy; zatoki dokuczają nam, gdy pochylimy ją do przodu lub zmieniamy pozycję ciała. Warto pamiętać, że przy zapaleniu zatok występować może wysoka temperatura ciała. Chorych zatok nie wolno lekceważyć: choć powszechna, infekcja i ból zatok przynosowych mogą doprowadzić do stanów zapalnych ucha, błędnika, a nawet zapalenia opon mózgowych, wymagającego hospitalizacji.
Zapalenie zatok – jak wygląda diagnostyka?
W przypadku początkowego etapu zapalenia zatok, zazwyczaj leczeniem zajmuje się lekarz rodzinny. Diagnoza obejmuje przede wszystkim badanie dotykowe: lekarz opukuje okolice zatok, sprawdzając ich reakcję na ból; a także wywiad lekarski, dotyczący objawów chorego. W przypadku nawracających stanów zapalnych zatok, wykonuje się dodatkowe badania, najczęściej tomografię komputerową. Pomaga ona ustalić również przyczynę choroby i zaplanować ewentualne leczenie operacyjne.
Zapalenie i obrzęk zatok – leczenie
Proces leczenia stanów zapalnych zatok zależny jest od przyczyny choroby. W przypadku podłoża bakteryjnego, konieczna jest zazwyczaj antybiotykoterapia. Stosuje się ją od dziesięciu do czternastu dni; jeśli po siedmiu dniach nie występuje poprawa stanu zdrowia chorego, lekarz zazwyczaj zmienia antybiotyk. W przypadku podłoża grzybiczego, stosuje się leki przeciwgrzybiczne; przy podłożu wirusowym często wystarcza leczenie objawowe. Zazwyczaj stosuje się wówczas preparaty z kwasem acetylosalicylowym (np.: http://aspirin.pl/), codzienne kilkukrotne inhalacje na bazie roztworu soli fizjologicznej i olejków eterycznych, okłady z nagrzanego ciepłą wodą ręcznika oraz picie dużej ilości płynów. Wskazane są również leki obkurczające błonę śluzową zatok, należy jednak pamiętać, że kropli do nosa nie powinno stosować się dłużej niż trzy do pięciu dni; mogą bowiem uzależniać. Bezpieczniejszym środkiem jest woda morska do nawilżania śluzówki, również dostępna w aerozolu. Warto pamiętać, że nawracające zapalenie zatok jest podstawą do leczenia chirurgicznego: zwłaszcza gdy towarzyszą mu polipy wewnątrz nosa, lub gdy stan zapalny wywołują grzyby. Najczęściej stosuje się w tym celu endoskopową mikrochirurgię wewnątrznosową z użyciem kamery i źródła światła oraz mikronarzędzia chirurgiczne. Ważna jest również profilaktyka zapalenia zatok: należy unikać zadymionych i zanieczyszczonych pomieszczeń, zwłaszcza gdy podłoże choroby jest alergiczne.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Źródła:
- https://otolaryngologia.mp.pl/choroby/choroby-nosa-i-zatok/179617,zapalenie-zatok-przynosowych
- Wachnicka-Bąk, Anna, et al. „Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych–jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych.” Pediatria i Medycyna Rodzinna 10.1 (2014): 25-31.
- Miśkiewicz-Orczyk K., Kycia-Marków M., Grzanka A. i wsp.: Interdyscyplinarne postępowanie w diagnostyce i leczeniu przewlekłego zapalenia zatok przynosowych. Probl. Med. Rodz. 2011; 34: 35–39
