Refluks pęcherzowo-moczowy może stanowić przyczynę częstego odwiedzania toalety przez dziecko. Oprócz tego zdarza się popuszczenie w majtki oraz pojawia się nocne moczenie. Schorzenie to wymaga podjęcia wręcz natychmiastowego leczenia. Znaczącym pocieszeniem może być fakt, iż już od pewnego czasu istnieje możliwość prowadzenia skutecznej terapii, która nie wykorzystuje skalpela.
Schorzenie nazywa się inaczej odpływem pęcherzowo-moczowym – OPM, refluksem moczu, czy też odpływem wstecznym. Przypadłość ta stwierdzana jest u około 3% dzieci. U zdrowego dziecka, mocz w sposób prawidłowy wypływa z pęcherza moczowego na zewnątrz przez cewkę moczową. Jednak w tej przypadłości jego część zostaje cofnięta do moczowodów, a za ich pośrednictwem może trafić nawet do nerek. Sytuacja taka jest bardzo poważnym zagrożeniem dla zdrowia dziecka.
Refluks pęcherzowo-moczowego u dzieci – przyczyny
Wsteczny odpływ moczu pojawia się w sytuacji, gdy zwieracze pęcherza nie funkcjonują w sposób prawidłowy. Można je określić mianem elastycznych uszczelek ulokowanych w miejscu, gdzie moczowody uchodzą do pęcherza. U zdrowego dziecka, w momencie, gdy chce mu się siusiu, dochodzi do zwężenia się zwieraczy, obkurczenia pęcherza oraz zamknięcia moczowodów. Dzięki temu dochodzi do spływania moczu w dół przez cewkę moczową, która pozostaje otwarta.
Gdy występuje refluks, dochodzi do obkurczenia się pęcherza oraz przedostania się moczu do moczowodów, jednak jego część wraca z powrotem, zamiast wypłynąć na zewnątrz. Po ustąpieniu skurczu następuje jego powrót do pęcherza, w którym zalega.
Sytuacja taka może stać się przyczyną rozwoju częstych stanów zapalnych, ale również znacznie poważniejszych zakażeń w obrębie układu moczowego. W większości przypadków przyczyną wstecznego odpływu moczu jest wrodzona nieprawidłowość w funkcjonowaniu zwieracza w miejscu ujścia moczowodu do pęcherza. Niekiedy jednak schorzenie stanowi skutek nieleczenia zapaleń i zakażeń układu moczowego, które stanowią utrudnienie dla prawidłowego odpływu moczu z pęcherza.
Rodzaje refluksu pęcherzowo-moczowego
Refluksem pierwotnym nazywa się przypadłość wynikającą z wrodzonej nieprawidłowości w budowie zwieracza. Natomiast refluks wtórny występuje w sytuacji, gdy układ moczowy źle funkcjonuje – przyczyną może być zwężenie cewki moczowej, lub niewłaściwa ilość nerek (1 lub 3). Dane statystyczne wskazują, że lekarze specjaliści aż około 40% przypadków wstecznego odpływu moczu określają jako wtórny. Jest to niepokojące, gdyż wskazuje, że u chorych dzieci nie doszło do przebadania i leczenia w odpowiednim czasie.
Wsteczny odpływ moczu – diagnostyka
Rozpoznanie refluksu moczowego opiera się na badaniu o nazwie cystografia fikcyjna. Dziecko otrzymuje dożylnie kontrast, czyli środek cieniujący. Następnie zostaje ułożone bezpośrednio pod aparatem RTG. W czasie leżenia na stole musi oddać mocz. W trakcie, gdy dziecko siusia, wykonywanych jest kilka zdjęć rentgenowskich cewki moczowej oraz pęcherza. Dzięki zastosowaniu tej metody możliwe jest precyzyjne określenie stopnia zaawansowania schorzenia. Dodatkowo daje ona możliwość wykrycia wszelkich wad wrodzonych w obrębie układu moczowego.
Oprócz tego w roli pomocniczej wykonywane jest badanie urodynamiczne. Polega ono na wprowadzeniu do pęcherza poprzez cewkę moczową sondy, która dokonuje pomiaru siły, z jaką pęcherz się kurczy i rozkurcza w czasie oddawania moczu.
Refluks pęcherzowo-moczowy objawy
Początkowo wsteczny odpływ moczu nie daje żadnych objawów. W konsekwencji szybkie postawienie diagnozy jest silnie utrudnione. Najczęściej dopiero wtórne zakażenie pęcherza powoduje wystąpienie widocznych symptomów: częste oraz bolesne oddawanie moczu, bóle brzucha oraz w boku, uczucie nagłego parcia na pęcherz, w niektórych przypadkach dochodzi również do wzrostu temperatury ciała oraz pojawienia się krwiomoczu.
Refluks pęcherzowo-moczowy – leczenie
Lekarz w pierwszej kolejności dokonuje oceny stopnia zaawansowania zmian. Na podstawie uzyskanej wiedzy dobiera najlepszą dla danego przypadku metodę leczenia.
W przypadku wczesnego stadium rozwojowego wtórnego odpływu moczu zaleca się podawanie leków działających odkażająco na drogi moczowe. Im bardziej zaawansowane schorzenie, tym bardziej radykalne metody leczenia znajdują zastosowanie.
Największą popularnością, nie tylko z uwagi na skuteczność, ale również niski poziom bolesności dla dzieci jest zabieg, który opiera się na ostrzykiwaniu ujść moczowodów specjalnymi preparatami leczniczymi. Procedurę przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym lub płytkiej narkozie. Lekarz dokonuje rozcięcia brzucha i metodą chirurgiczną dokonuje wzmocnienia zwieracza pęcherza. Po zabiegu dziecko pozostaje w szpitalu przez okres co najmniej jednego tygodnia.
Refluks pęcherzowo-moczowy od pewnego czasu w Polsce leczony jest również poprzez wykonanie zabiegu endoskopowego. Poprzez cewkę moczową, do pęcherza wstrzykiwana jest specjalna substancja, która ma działanie uszczelniające. Postępowanie takie prowadzi do usunięcia odprowadzania moczu w niewłaściwą stronę.
Zobacz także: Endokrynolog – czym się zajmuje i ile kosztuje wizyta?
Najpowszechniej wstrzykiwaną w taki sposób substancją jest preparat o nazwie deflux, w którego składzie znajdujemy kwas hialuronowy oraz dekstranomer. Te substancje naturalnego pochodzenia nie wywołują u dzieci występowania reakcji alergicznych i są dobrze tolerowane przez organizm. Specjaliści wskazują na istnienie szeregu zalet wykorzystania metody endoskopowej: nie pozostają po niej blizny, cechują ją wysoki poziom bezpieczeństwa, nie wywołuje powikłań. Dziecko najczęściej przybywa w szpitalu zalewie dwa dni, zaś sam zabieg pochłania czas 15-20 minut.
Ta metoda zabiegowa jest godna uwagi rodziców, gdyż nie wywołuje nieprzyjemnych i bolesnych dolegliwości u dziecka, a rekonwalescencja przebiega zdecydowanie szybciej. Od pewnego czasu tego rodzaju zabiegi są w szpitalach refundowane i rodzice nie ponoszą w związku z nimi żadnych kosztów.
UWAGA!
Przeprowadzone badania wskazują na możliwość występowania powiązań genetycznych, które rozwijają skłonność do refluksu moczowego. Z tego powodu, jeśli schorzenie zostało stwierdzone u jednego z dzieci, konieczne jest zbadanie jego rodzeństwa, gdyż również może chorować. Przeprowadza się wówczas kontrolne badanie USG.
Jest to niezwykle istotna kwestia, gdyż brak rozpoznania lub nieprawidłowe leczenie może doprowadzić w konsekwencji do uszkodzeń nerek bądź ich całkowitej niewydolności nerek, a w takiej sytuacji jedynym ratunkiem będzie już przeszczep narządu.
Czytaj również: USG pęcherza moczowego – opis i przebieg badania
