Przerost migdałka gardłowego czyli tzw. trzeci migdał

W pierwszych latach życia może dojść do powiększania się i przerostu migdałka gardłowego. Stanowi to konsekwencję wzmożonej aktywności immunologicznej w obrębie tkanki chłonnej, zlokalizowanej w gardle. W przebiegu każdej infekcji dochodzi do odczynowego powiększania się tkanki limfatycznej, a częsta stymulacja tego rodzaju może doprowadzić do powstania zmian o trwałym charakterze.

Przyczyny przerostu migdałka gardłowego

Za najpowszechniejszą przyczynę uznaje się częste infekcje w obrębie górnych dróg oddechowych – zarówno wirusowe jak i bakteryjne. Jednakże do rozwoju tej groźnej anomalii może przyczynić się również refluks żołądkowo-przełykowy czy alergiczny nieżyt nosa, jak również narażenie na dym tytoniowy.

Zdarzają się sytuację, ze przerost migdałka gardłowego jest obecny u dzieci już bezpośrednio po urodzeniu, jednak najczęstszą grupą wiekową występowania tej nieprawidłowości jest 3-7 lat. W wyniku przerostu pojawiają się przede wszystkim objawy obturacyjne, czyli pogorszenie drożności gardła, która wynika ze zwężenia mechanicznego środkowej oraz górnej (nosogardło) części gardła.

Pośród przyczyn wymienia się również przebycie niektórych chorób zakaźnych, schorzenia alergiczne czy też predyspozycje genetyczne.

Objawy trzeciego migdała

Lekarze uznają zmiany w rozmiarze „trzeciego migdała” za istotne dla zdrowia i funkcjonowania dziecka w sytuacji, gdy swoją objętością zasłania on aż 60% światła gardła. Wówczas występują objawy spowodowane przez:

1. Zaburzenia drożności trąbki słuchowej – nawracające wysiękowe oraz ostre zapalenia ucha środkowego,
2. Przewlekłą obturację nozdrzy tylnych – wyciekanie wydzieliny z nosa, spadek drożności nosa, oddech przez usta, zaburzenia wymowy czyli tzw. nosowanie zamknięte, wady zgryzu, upośledzenie węchu, zespół zaburzeń oddychania w czasie snu,
3. Kolonizację bakteriami chorobotwórczymi – w obrębie migdałka bytują bakterie, które powodują zmiany o charakterze zapalnym w sąsiadujących strukturach anatomicznych. Może doprowadzać do nawracającego oraz przewlekłego zapalenia zatok przynosowych oraz błony śluzowej nosa, jak również do ostrego nawracającego oraz wysiękowego zapalenia ucha środkowego.

Przerosły migdałek jest jednym z podstawowych czynników, które mogą powodować upośledzenie drożności dróg oddechowych, którego konsekwencją będzie zespół zaburzeń oddychania w czasie snu (SDB). Do takiej sytuacji dochodzi u około 11 % dzieci na świecie będących w wieku 3-7 lat. Wśród objawów wymienia się zarówno samo chrapanie, jak również bardziej poważne konsekwencje: zespół oporu górnych dróg oddechowych (UARS) czy zespół bezdechów sennych (OSAS). OSAS rozwija się jedynie u około 2% dzieci, charakteryzują go następujące objawy:

• Chrapanie,
• Niespokojny sen,
• Epizody bezdechu,
• Nocne przebudzenia,
• Nieregularny oraz przyspieszony rytm oddychania,
• Moczenie nocne,
• Obfite pocenie się w czasie snu,
• Zbyt niska waga oraz wzrost,
• U około 30-40% dzieci stwierdza się dodatkowo zaburzenia zachowania: nadmierna aktywność oraz nadpobudliwość ruchowa, niepokój, kłopoty ze skupieniem uwagi, pogorszenie pamięci, pogorszenie zdolności poznawczych, pogorszenie zdolności uczenia się, pogorszenie zdolności językowych.
• W wyniku zespołu bezdechów sennych może dojść do znacznie groźniejszych konsekwencji, takich jak: zaburzenia sercowo-naczyniowe.

Zobacz także: Objawy przerostu migdałków u dzieci – jak je rozpoznać?

Charakterystyczne cechy przerostu migdałka gardłowego

Do rozwoju anomalii dochodzi najpowszechniej u dzieci będących w wieku przedszkolnym. Najczęściej zgłaszanym objawem jest przewlekły spadek drożności nosa – jest on wskazywany jako pierwszy gdyż powoduje znaczny dyskomfort dla dziecka, a w związku z nim rodzice zauważają chrapanie. Oprócz tego wymienia się: występujący przewlekle wyciek wydzieliny z nosa, oddychanie przez usta, mówienie przez nos, twarz adenoidalna-wydłużona, otwarte usta, wada zgryzu.

Dzieci z przerostem migdałka gardłowego często chorują na nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, wysiękowe zapalenie ucha środkowego, nawracające ostre zapalenie ucha środkowego oraz przewlekłe zapalenia zatok przynosowych. Często zauważalna jest znaczna niedowaga jak również zaburzenia w obrębie zachowania i wzmożone trudności w szkole.

Co powinniśmy zrobić jeśli zauważymy objawy?

Pojawienie się jakichkolwiek symptomów u dziecka powinno skłonić nas do wizyty u pediatry lub lekarza rodzinnego. Po przeprowadzeniu badania może on zalecić postępowanie, jednak wskazane jest skierowanie do poradni laryngologicznej aby migdałki zostały zweryfikowane w odpowiedni sposób przez specjalistę. Każdy przypadek musi zostać rozpatrzony w pełni indywidualnie i dopiero wówczas podjęta decyzja o zastosowaniu najodpowiedniejszego leczenia.

Diagnostyka

Ostateczne rozpoznanie może zostać postawione jedynie przez laryngologa po przeprowadzeniu dokładnego badania. Wykonuje się następujące:

• Rynoskopia przednia oraz tylna – wziernikowanie nosa,
• Endoskopowa ocena jam nosa,
• Rynometria akustyczna – metoda nieinwazyjna, stosowana w specjalistycznych ośrodkach, można ją wykonywać we wszystkich grupach wiekowych,
• Niekiedy konieczne jest wykonanie RTG bocznego czaszki – jednak nie zaleca się go z uwagi na trudności wykonania u małych dzieci oraz nieznajomość odpowiednich norm promieniowania,
• Tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny wykonuje się w celu różnicowania z innymi możliwymi zmianami w obrębie nosogardła oraz nowotworami, jak również gdy zachodzą trudności z postawieniem ostatecznej diagnozy,
• W celu zdiagnozowania i stwierdzenia czy występują bezdechy senne wykonuje się badanie polisomnograficzne.

Leczenie przerostu migdałka gardłowego

Gdy zdiagnozowany zostaje u dziecka przerost migdałka gardłowego lekarz poucza rodziców, iż jest to bardzo powszechna dolegliwość, która ma tendencję do samoistnego ustępowania. Jeśli przerost nie jest bardzo obszerny to w obecnych czasach podejmowane są próby leczenia zachowawczego przed podjęciem decyzji o interwencji chirurgicznej. Są to:

• Leczenie immunostymulujące,
• Glikokortykosteroidy donosowe – zastosowanie tych leków daje dobre wyniki terapeutyczne, jednakże nie poznano do chwili obecnej optymalnej, minimalnej dawki która dawałaby efekty lecznicze, nie wiemy również jaki jest właściwy czas leczenia z zastosowaniem glikokortykosteroidów, oraz jaka jest trwałość długofalowa takiej terapii.

Jeśli zawiodą metody zachowawcze, lub jeśli przerost migdałka zasłania przeszło 60% jamy gardła zastosowanie znajduje chirurgiczne usunięcie. W przypadku migdałka gardłowego zabieg nosi nazwę adenoidektomia. Jeśli u dziecka występuje znaczny spadek drożności nosowej części gardła, pojawiają się trudności w oddychaniu, bezdechy senne oraz inne nasilone objawy powiększenia migdałka gardłowego konieczne będzie jego chirurgiczne usunięcie.

Czytaj również: Kiedy wycinanie migdałków jest konieczne?