Gorączka jest niepodważalnym dowodem na to, że coś się dzieje w naszym organizmie. Może być wynikiem infekcji bakteryjnych, wirusowych czy grzybiczych. Jest to mechanizm, który działa jak światło ostrzegawcze, dlatego też nie powinniśmy go lekceważyć, szczególnie niebezpieczna może być gorączka u dziecka. Zgłębienie wiedzy na ten temat pomoże w bardziej świadomym i efektywnym działaniu w przypadku wystąpienia stanu podgorączkowego i samej gorączki.
Gorączka – mechanizm powstawania
Gorączka jest następstwem zaburzeń w regulacji temperatury ciała spowodowanych obecnością w organizmie czynników przestawiających nasz wewnętrzny ośrodek termoregulacji. Takie czynniki określamy wspólnym mianem pirogenów. Pirogeny działają na zasadzie przestawienia naszej wewnętrznej temperatury na wyższą, czego efektem jest aktywacja mechanizmów mających na celu podwyższenie temperatury ciała. Do mechanizmów tych należą: zwiększenie produkcji ciepła czy skurcz naczyń krwionośnych. Mechanizm działania niektórych pirogenów polega w pierwszym etapie na przedostaniu się do ośrodkowego układu nerwowego. Następnie pod ich wpływem w podwzgórzu powstaje prostaglandyna E2, która to właśnie jest czynnikiem działającym na mózg przestawiającym ośrodek regulacji temperatury ciała w podwzgórzu.
Pirogeny – źródło każdej gorączki ?
Gorączka może być efektem infekcji, głównie powstających w jej wyniku szkodliwych substancji, ale również może być efektem impulsów nerwowych, np. silnego stresu. Zawsze jednak w mechanizmie powstawania gorączki biorą udział pirogeny, czyli ciała gorączkotwórcze. Związki te możemy podzielić na pochodzenia zewnętrznego oraz pochodzenia wewnętrznego.
Pirogeny egzogenne, czyli pochodzenia zewnętrznego, są to różnego typu substancje pochodzenia wirusowego czy bakteryjnego, np. pewne toksyny, jady bakteryjne i inne związki szkodliwe wydzielane w czasie infekcji. Do tej grupy zaliczamy także zewnętrzne substancje chemiczne nie będące białkami, takie jak niektóre leki czy trucizny nieorganiczne dostające się do organizmu.
Pirogeny endogenne, są to wytwarzane w organizmie substancje, głównie polipeptydy takie jak: interleukina 1, czynnik nekrotyczny guzów (TNF), limfotoksyna czy interferon alfa. Substancje te wytwarzane są w wyniku działania pirogenów egzogennych, np. różnego rodzaju toksyn czy jadów, ale również pod wpływem endogennych cytokin, sterydów, czy kwasów żółciowych. Inne czynniki wewnątrzustrojowe mogące być przyczyną powstawania pirogenów endogennych, a w następstwie gorączki są: nowotwory, oparzenia czy wylewy. Gorączka może być efektem również bodźców fizycznych z zewnątrz takich jak: uszkodzenia mechaniczne ciała czy wstrząśnienie mózgu.
Gorączka – przebieg
Gorączka najczęściej ma trzy fazy: narastania, szczytu i zejścia.
Pierwsza faza gorączki (narastania, inaczej stan podgorączkowy), to wzrost temperatury po przestawieniu ośrodka termoregulacji. Zwiększenie temperatury ciała następuje na skutek ograniczenia oddawania ciepła i wzmożonego jego wytwarzania. Objawy to blada i sucha skóra, silniejsze odczuwanie zimna i dreszcze.
Faza szczytu, to etap w którym organizm osiągnął temperaturę, na którą został przestawiony ośrodek termoregulacji. W tej fazie wytwarzanie ciepła i jego oddawanie jest wyrównane. Ponieważ wytwarzanie ciepła jest większe niż normalnie, jego oddawanie też musi być wzmożone, dlatego też obserwujemy na tym etapie rozszerzenie naczyń krwionośnych (zaczerwienienie) i poty.
Faza zejścia następuje kiedy pirogeny przestają działać, a ośrodek regulacji zostaje przestawiony na prawidłową temperaturę ciała. Nadmiar ciepła wówczas zostaje usunięty z organizmu poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych i jeszcze obfitsze pocenie.
