Bezdechem nazywamy krótkie przerwy w oddychaniu, które powstają jako skutek zaniku przepływu powietrza poprzez drogi oddechowe. Zwykle zachodzą zaburzenia wymiany gazowej oraz zaburzenia oddychania na poziomie tkankowym. Bezdechy mogą pojawić się w czasie nocnego snu u każdego zdrowego człowieka – zarówno dziecka, jak i osoby dorosłej. Najczęściej nie trwają dłużej niż 15 sekund. Przede wszystkim należy być czujnym w razie pojawiania się długotrwałych oraz cechujących się nieregularnością przerw w oddychaniu. Niebezpieczeństwo czyha przede wszystkim na najmłodsze dzieci, u których bezdech może być przyczyną nagłej śmierci łóżeczkowej.
Rodzaje bezdechu
Rozróżnia się trzy rodzaje bezdechu:
- Bezdech obturacyjny.
- Bezdech centralny.
- Bezdech mieszany.
Dlaczego występuje?
U dzieci za zdecydowanie najpowszechniejszy uznaje się bezdech obturacyjny, który wiąże się głównie z zaburzeniami w przepływie powietrza w obrębie górnych dróg oddechowych. Do takiej sytuacji może dojść np. w przebiegu przerostu migdałka gardłowego lub migdałków podniebiennych.
Nieprawidłowości w przepływie powietrza występują również w konsekwencji rozluźnienia, czyli tzw. relaksacji mięśni w tylnej ścianie gardła i podniebieniu miękkim.
Bezdechy centralne występują najczęściej u dzieci przedwcześnie urodzonych. W tym przypadku zaburzenia pojawiają się jako skutek niedojrzałości układu nerwowego.
Występowanie bezdechów mieszanych notuje się przede wszystkim u dzieci, u których pojawia się nieprawidłowa kontrola oddychania. Do ich występowania dochodzi przede wszystkim w czasie zasypiania i przebudzeń.
Występowanie bezdechów u niemowląt może być spowodowane urozmaiconymi czynnikami, takimi jak zaburzenia neurologiczne, infekcje, chociażby w obrębie ośrodkowego układu nerwowego lub znacząco nasilony refluks żołądkowo-przełykowy.
Bezdechy nie dziwią przede wszystkim u wcześniaków, gdyż u dzieci, które przyszły na świat przed 34 tygodniem ciąży, stanowią zwykle wynik niedostatecznego rozwoju układu oddechowego oraz nerwowego.
Jeśli u niemowląt dochodzi do krótkich bezdechów, które nie stanowią czynnika powodującego spadek utlenowania krwi, uznaje się za odmianę wzorca oddychania.
Jak objawia się bezdech senny?
W przypadku bezdechu obturacyjnego wyróżniamy następujące objawy:
- Skłonność do usypiania w nienaturalnych pozycjach,
- Chrapanie,
- Senność w ciągu dnia,
- Jeśli objawy utrzymują się przez dłuższy czas, mogą wywołać u dziecka zmiany zachowania,
- Objawy, jakie możemy zaobserwować, stanowią konsekwencję okresowego niedotlenienia ośrodkowego układu nerwowego,
- Bezdech obturacyjny występuje w czasie snu u 1-3% zdrowych dzieci.
W bezdechu sennym szczególnym niebezpieczeństwem dla zdrowia oraz życia wyróżnia się gwałtowne zatrzymanie oddychania wraz z sinicą i zwiotczeniem (ALTE). W konsekwencji może dojść nawet do zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej.
Zobacz także: Chrapanie – jak sobie z nim poradzić?
Bezdech senny u dzieci – diagnostyka
Jeśli u dziecka podejrzewa się bezdech senny, konieczne jest przeprowadzenie wnikliwej diagnostyki oraz obserwacji młodego człowieka. Niekiedy musi się to odbywać w warunkach szpitalnych. Ich celem będzie ustalenie przyczyny pojawiania się bezdechu. Za szczególnie istotne uznaje się kontrolowanie występowania bezdechów u najmłodszych dzieci – noworodków oraz niemowląt. W domu czy wózku możemy stosować tzw. monitory oddechu, które dadzą nam znać w sytuacji, gdy nie wyczują ruchów oddechowych naszego dziecka.
Co robić, jeśli dojdzie do pojawienia się niepokojących objawów?
Jeśli u dziecka dochodzi do występowania krótkich bezdechów, które pochłaniają zdecydowanie mniej niż 15 sekund – nie ma konieczność wdrażania żadnego specjalistycznego postępowania, ani nawet leczenia.
Gdy dochodzi do nagłego zatrzymania oddechu, wraz z sinicą oraz zwiotczeniem konieczne jest natychmiastowe działanie. Niezwłocznie wyjmujemy dziecko w łóżeczka, układamy z głową skierowana ku dołowi. Następnie z wywarzoną siłą trzęsiemy dzieckiem i poklepujemy je po pleckach. Sprawdzamy drożność nosa oraz ust. Jeśli mimo podjętych działań nie pojawia się najmniejsza poprawa, wzywamy pogotowie i do chwili jego przyjazdu prowadzimy reanimacje dziecka.
Jeśli u dziecka dochodzi do występowania bezdechów obturacyjnych, zachodzi konieczność konsultacji z lekarzem, również z laryngologiem. Gdy do bezdechu dochodzi na skutek przerostu układu chłonnego, to najczęściej niezbędne staje się wycięcie migdałka gardłowego. Jak również może zajść konieczność chirurgicznego zmniejszenia objętości – podcięcie migdałków podniebiennych.
U dzieci dość rzadko wykorzystywane są specjalne maski posiadające dodatkowe dodatnie ciśnienie oddechowe (cPAP). Jeśli do bezdechu dochodzi u wcześniaka, konieczne jest zupełnie inne postępowanie, w tym m.in. zastosowanie tlenoterapii. Decyzje odnośnie do tego, jakie leczenie zostanie zastosowane u noworodka lub niemowlęcia podejmuje lekarz pediatra, lub neonatolog. W przypadku dzieci urodzonych w terminie, leczenie bezdechu uzależnione jest od jego przyczyny.
Lekarz po przeprowadzeniu szerokiej diagnostyki schorzenia powinien zalecić pacjentom kontrolowanie występowania epizodów bezdechów. Nabycie aparatów, których zadaniem jest monitorowanie oddechu dziecka, zaleca się głównie rodzicom, których dzieci przyszły na świat za wcześnie.
Dostępne na Polskim rynku urządzenia służące do monitorowania oddechu, bardzo często posiadają dodatkowe funkcje elektroniczne, jak np. elektronicznej niani, co sprawia, że urządzenie przyda się przy każdym małym dziecku.
Zobacz także: Paraliż senny – przyczyny, objawy i zapobieganie
