Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, które może mieć różny przebieg u niemal każdego dziecka. Z czasem jego symptomy się zmieniają, dziecko nabywa nowe umiejętności, a około 20% z nich normalnie funkcjonuje w dorosłym życiu. W wielu przypadkach jednak współistniejące dolegliwości sprawiają, że z tym zaburzeniem trzeba żyć do końca życia i wówczas konieczne jest wsparcie rodziców lub opiekunów.
Jakie są objawy autyzmu u dzieci?
1. W autyzmie wyróżniające jest, że dziecko zamyka się we własnym świecie. Stanowi on niejako rodzaj zniekształcenia rzeczywistości, który tak silnie absorbuje malucha, że całkowicie zanika u niego potrzeba rozmowy z innymi ludźmi. Konsekwencją jest całościowe zaburzenie rozwoju.
Kontakt z otoczeniem staje się coraz bardziej mizerny. Dziecko nie wykazuje chęci lub całkowicie unika zabaw z rówieśnikami. Przestaje również rozmawiać z mamą czy tatą, można wręcz odnieść wrażenie, że zupełnie nie zauważa ludzi, którzy się wokół niego znajdują.
2. Kolejnym ważnym aspektem sugerującym autyzm jest nadwrażliwość na dotyk. Dziecko autystyczne nie chce, aby go dotykano. Nie pozwala tego robić nawet najbliższym, a gdy bierze się je na ręce, całe sztywnieje.
3. Charakterystyczne jest również, że dziecko z autyzmem nie sprawia wrażenia, jakby cokolwiek mogło je zainteresować. Nie prosi rodziców, aby kupili wymarzone zabawki, nie naciąga na słodycze w sklepie.
4. Bardzo często nie reaguje na ból, można wręcz odnieść wrażenie, że go całkowicie nie czuje.
5. Nie okazuje emocji – wcześniej, gdy przyjeżdżała babcia, dziecko skakało, cieszyło się, piszczało, buzia mu się nie zamykała, teraz nie zdradza tych emocji, zachowuje się jakby wizyta, wcale go nie cieszyła. Podobnie jest np. z ulubionym batonikiem lub lodami, nie widać, żeby smakowały równie bardzo, jak wcześniej. Zjada bez wyrażenia najmniejszej emocji.
6. Dziecko z autyzmem przestaje się komunikować poprzez mowę, a jeśli w ogóle się odzywa to nieskładnie, piskliwie i powtarza słowa lub całe hasła, które usłyszało w telewizji lub radio. Wykorzystywane przez nie zwroty są niezrozumiałe, określa siebie jako „Ty”, zamiast mówić „ja”.
7. Występują tzw. zachowania stereotypowe – może kręcić się w kółko lub nieustannie machać rękami.
8. Nie lubi zmian – ma swoje nawyki, rytuały, wszystkie czynności odbywają się w określony, codziennie taki sam sposób i nie lubi, gdy ktoś doprowadza do ich zmian. Najlepiej, jeśli może jeść zawsze z tych samych naczyń i chodzić tą samą drogą. W tym kontekście dużym problemem może okazać się konieczność przeprowadzki, zmiana samochodu czy nawet inny gabinet fryzjerski. To charakterystyczne objawy autyzmu.
9. Zdarza się, że zbyt silnie przywiązuje się do niektórych przedmiotów, a gdy ktoś mu je zabierze, wpada w panikę. Wynika to z tego, że ich posiadanie przy sobie zapewnia mu rodzaj poczucia bezpieczeństwa.
10. Jeśli zaburzenia autystyczne mają mniejsze nasilenie, to dzieci te zwykle silnie interesują się jakąś wąską dziedziną i stają się w niej ekspertami. Mogą wykazywać ponadprzeciętne zdolności matematyczne, logiczne czy plastyczne. Rozwiązywanie zadań z tego zakresu czy tworzenie niesamowitych rysunków wprawia w osłupienie.
11. Niekiedy występuje u niech ponadprzeciętna pamięć, której nie wykorzystują na co dzień. Potrafią zapamiętywać drobiazgowo różne szczegóły sytuacji, wydarzeń czy zadań, które wykonywało. Jednak bardzo trudno jest im przekazać zapamiętaną wiedzę.
12. Dziecko z autyzmem bardzo często jest mocno zalęknione, wręcz przestraszone. Boi się obcych, chowa się przed nimi, zamyka w sobie. Obcej osobie zdecydowanie trudniej do nich dotrzeć i nawiązać porozumienie.
13. Dość powszechne jest występowanie zaburzeń snu.
14. Nie podejmują i nie uczestniczą w zabawach z rówieśnikami. W grupie rówieśniczej pozostają na uboczu lub znajdują ciche miejsce i decydują się na samotne spędzanie czasu.
15. Na ich twarzy bardzo rzadko pojawia się uśmiech. Zwykle ma ona poważny wyraz, nie zdradzający jakichkolwiek emocji. Może to znacząco utrudniać komunikację i zrozumienie dziecka autystycznego.
16. Kontakt z przedmiotami jest dla nich bardziej zajmujący niżeli z innymi ludźmi. Samotne zabawy sprawiają, że znajduje sobie „przyjaciół” pośród otaczających przedmiotów i jest to dla nich zdecydowanie bardziej komfortowa sytuacja niżeli przebywanie z innymi dziećmi.
17. Unikanie kontaktu wzrokowego z innymi osobami. Gdy rozmawiamy lub próbujemy komunikować się z dzieckiem autystycznym, ono nigdy nie patrzy nam w oczy.
18. Nie reaguje na własne imię. Wołanie po imieniu dziecka z autyzmem wydaje się bezcelowe, gdyż ono nie reaguje. Z pewnością jednak je zna, jednak nie wiąże go ze swoją osobą i koniecznością przyjścia czy innego skomunikowania się z osobą, która woła.
19. Dziecko autystyczne zdradza w swoim zachowaniu cechy nadmiernej pobudliwości oraz impulsywności. Jego zachowania mogą czasem zaskakiwać, gdyż nie zgadza się z jakąś rzeczą to głośno i dobitnie protestuje.
20. Dziecko z autyzmem może być agresywne wobec innych osób czy przedmiotów, najczęściej nie ma możliwości określenia dokładnej przyczyny takiego zachowania.
21. W czasie zabawy powoduje wprowadzanie przedmiotów w jednostajnych ruch obrotowy.
22. Obcowanie z innymi osobami dla auty styka jest kłopotliwe. Woli tego raczej unikać i nie wchodzić w relacje, nie podejmować rozmowy.
23. Możliwe jest występowanie zarówno nadmiernej wrażliwości na dźwięki jak i zbyt niskiego poziomu ich odczuwania.
24. Nie występują odruchy o spontanicznym charakterze. Każdy ruch zdaje się być wolny i odpowiednio przeanalizowany.
25. Nie biega, nie skacze, nie bawi się wesoło w czasie spaceru, jak inne zdrowe dzieci. Właściwie spokojnie idzie obok rodzica, za rękę.
27. Nie potrafi odczytywać gestów i wyrazów twarzy innych osób ani ich samodzielnie używać. To znaczne utrudnienie w komunikacji. Niewerbalne gesty i zachowania pozwalają nam najczęściej lepiej się zrozumieć i czuć w swoim towarzystwie spokojniej. Dziecko z autyzmem ich nie zauważa, nie reaguje na nie i samo nie wykonuje.
28. Niezgrabność ruchowa. Jest to objaw wynikający z nadwrażliwości w obrębie czucia głębokiego. W konsekwencji dziecko może mieć problemy z równowagą i normalnym poruszaniem się czy bieganiem. W grupie jest wówczas postrzegane jako łamaga.
29. Nadwrażliwość ora zbyt niski poziom odczuwania zapachów. Wszystko zależy od indywidualnego przypadku. Niektóre dzieci z autyzmem nie są w stanie znieść intensywnych zapachów, np. dużej ilości perfum, inne wcale nie zwracają na nie uwagi.
Objawy u niemowląt
Rodzice niemowląt, u których stwierdza się autyzm, zwracają najczęściej uwagę, na kilka aspektów, pierwszych objawów autyzmu, które różnią ich dzieci od rówieśników. Dość powszechnie są niezwykle grzeczne i spokojne. Zwykle nie reagują na hałasy, nie koncentrują wzroku na osobach, które wchodzą do pomieszczenia. Potrafią leżeć spokojnie i godzinami patrzeć się w jeden punkt. Nie lubią być dotykane i gdy bierze się je na ręce, stają się całkowicie sztywne i właściwie się nie ruszają. Jednocześnie nie występuje u nich gaworzenie i nie rozwija się mowa.
Niekiedy w wieku niemowlęcym nie ma żadnych objawów autyzmu. Początkowo wszystko może przebiegać prawidłowo, jeśli chodzi o rozwój, a w pewnym momencie dochodzi do nagłego zamanifestowania się symptomów, pod postacią dziwnych i niecodziennych zachowań.
Czytaj więcej: Leczenie autyzmu – terapia w zaburzeniu rozwojowym
