PEF, czyli szczytowy przepływ wydechowy (z ang. peak expiratory flow), to parametr, który określa jakie jest największe natężenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe w czasie najsilniejszego wydechu. Pomiar PEF polega na jak najszybszym, najmocniejszym i gwałtownym wydechu przez ustnik połączony ze specjalnym aparatem zwanym pikflometrem.
Jakie są wskazania do przeprowadzania badania PEF?
Regularne pomiary PEF przeprowadza się w przypadku podejrzenia astmy, w celu jej rozpoznania. Poza tym, badanie umożliwia ocenę stopnia zaawansowania choroby, a po podjęciu leczenia, kontrolę skuteczności podjętej terapii. Często w diagnostyce astmy stosowana jest również spirometria, ale pomiar PEF może być przeprowadzany samodzielnie przez pacjenta, w domowych warunkach, za pomocą specjalnego, przenośnego aparatu. Dodatkowo, badanie PEF przeprowadzane przy użyciu pikflometru daje możliwość monitorowania dobowej zmienności PEF, co jest przydatne w rozpoznawaniu astmy. Oprócz tego, że badanie jest stosowane w diagnostyce i monitorowaniu astmy, pomiary PEF są przydatne dla pacjentów cierpiących na choroby układu oddechowego. Dzięki regularnym pomiarom PEF możliwe jest bowiem rozpoznanie, kiedy zbliża się atak astmy i należy przyjąć leki. Jest to przydatne z tego względu, że często choremu trudno jest rozpoznać zbliżający się atak astmy tylko po subiektywnych odczuciach, takich jak świszczący oddech czy duszności.
Co zrobić, aby badanie PEF dało miarodajny wynik?
Przed pierwszym badaniem najlepiej przećwiczyć wykonywanie gwałtownego, mocnego wydechu, ponieważ tylko taki wydech gwarantuje miarodajny wynik. Jeżeli badanie nie jest przeprowadzane w prawidłowy sposób, może dać błędne, wyniki, które nie przydadzą się do postawienia diagnozy. Przede wszystkim badanie powinno być przeprowadzane, gdy pacjent stoi w wyprostowanej pozycji. Badana osoba nie może się garbić ani krzywić, ponieważ wówczas nie jest w stanie wykonać prawidłowego wydechu. Głowa powinna znajdować się w pozycji neutralnej, nie może być przechylona do przodu, ani do tyłu. Poza tym, pikflometr należy trzymać poziomo.
Jak przebiega badanie PEF?
Przed badaniem pacjent powinien przećwiczyć wykonywanie wydechu oraz trzymanie ustnika służącego do pomiaru, ponieważ to znacząco wpływa na miarodajność wyniku. Następnie pacjent wykonuje głęboki wdech, po czym musi objąć ustami ustnik i wykonać wydech. Ważne, aby wydech był jak najkrótszy i najbardziej gwałtowny, nie powinien trwać dłużej niż 1 sekundę. Podczas badania wykonuje się trzy pomiary, po czym wybierany jest najwyższy z trzech wyników. Czasami zdarza się, że rozbieżność między wynikami jest duża (powyżej 40 l/min). Wtedy zaleca się wykonanie dodatkowego pomiaru, ponieważ istnieje możliwość, że jeden z poprzednich pomiarów nie przebiegł prawidłowo. Istotne jest, aby nie splunąć ani nie kaszlnąć do ustnika pikflometru, ponieważ mogłoby to spowodować znaczne podwyższenie wyników.
Jak często należy przeprowadzać badanie?
Aby otrzymać najbardziej wiarygodne wyniki, zaleca się, aby pacjent mierzył i zapisywał uzyskane wartości PEF przez co najmniej 2 – 3 tygodnie, minimum raz dziennie. Pomiar najlepiej przeprowadzać w czasie dobrze kontrolowanej astmy, zazwyczaj jest to wczesne popołudnie. Podczas interpretacji wyników trzeba wziąć pod uwagę nie tylko zmierzone wartości PEF, ale również wiek pacjenta, jego wzrost oraz płeć, a także postęp choroby. Jeżeli przebieg choroby jest stabilny, dorośli powinni określać swój poziom PEF raz na kilka lat, a dzieci co około pół roku. O ile pacjent korzysta z pikflometru we właściwy sposób, może używać jednego aparatu nawet przez mniej więcej trzy lata.
