Czym jest zawał serca? Zawał mięśnia sercowego jest to martwica komórek mięśniowych danej części serca, wywołana zamknięciem światła tętnicy wieńcowej doprowadzającej utlenowaną krew do określonego obszaru serca, występującym najczęściej na skutek pęknięcia blaszki miażdżycowej.
Zawał serca zwany też atakiem serca może wystąpić w każdym obszarze mięśnia sercowego, jednakże w większości przypadków dotyczy ściany lewej komory serca, a prawej znacznie rzadziej. Objawy zawału serca mogą być różne w zależności od jego przebiegu, dlatego objawy zawału serca dzieli się na typowe i nietypowe.
Zawał serca – objawy
Typowy objaw zawału sera to przede wszystkim ból w klatce piersiowej. Jest to najczęstszy i najbardziej charakterystyczny objaw zawału serca (może być znacznie osłabiony lub nawet nieobecny u osób starszych, zwłaszcza kobiet oraz u osób chorych na cukrzycę). Zazwyczaj ból ten odczuwalny jest w środkowej części klatki piersiowej za mostkiem. Przeważnie jest on niezwykle mocny, chory ma uczucie pieczenia w klatce piersiowej, ból jest dławiący, gniotący lub ściskający. Chory odczuwa ból na dość dużej powierzchni (z reguły jest to obszar wielkości zaciśniętej pięści lub większy). Jeśli taki ból trwa krótko (do kilku minut), istnieje spore prawdopodobieństwo, że jest to ból wieńcowy – standardowy objaw choroby niedokrwiennej serca. Gdy utrzymuje się dłużej i trwa powyżej 20 minut oraz jest narastający, zwykle oznacza atak serca. . Ból zawałowy często promieniuje (rozchodzi się) do lewego barku, żuchwy, lewego ramienia, stawu łokciowego, a nawet nadgarstka czy dłoni, do szyi, gardła, a znacznie rzadziej do pleców i nie zmienia się on przy zmianie pozycji. Przyczyną wystąpienia zawału serca jest zazwyczaj stres, nagłe silne, emocje lub wysiłek fizyczny jak np. ciężka praca fizyczna, bieganie, szybkie chodzenia, wchodzenia po schodach, podnoszenie ciężkich przedmiotów. Charakterystyczne dla bólu zawałowego jest też to, że nie ustępuje on po zaprzestaniu wysiłku czy zlikwidowaniu źródła stresu, ani nawet po zażyciu nitrogliceryny.
Niestety u części chorych ból w klatce piersiowej w ogóle nie występuje. W takim przypadku mamy do czynienia z nietypowymi objawami ataku serca, do których należą:
- ból tylko lewego barku lub tylko nadbrzusza,
- duszności (lub uczucie „braku tchu”) – występuje najczęściej u osób w podeszłym wieku,
- uczucie ciężaru na klatce piersiowej,
- ból pleców między łopatkami,
- osłabienie,
- silny niepokój,
- panika,
- lęk przed śmiercią,
- zimne poty,
- nudności,
- wymioty,
- bóle żuchwy i krtani,
- stany podgorączkowe, temperatura do 38, 5 °C,
- zawroty głowy,
- kołatanie serca,
- symetrycznie występujące dokuczliwe bóle stawów łokciowych lub barkowych,
- bladość,
- spadek ciśnienia tętniczego,
- pobudzenie ruchowe,
- silne zabarwienie rąk, stóp, warg.
Zawał serca – jak powinna wyglądać pierwsza pomoc?
W zasadzie nie ma skutecznych metod pierwszej pomocy w przypadku zawału serca. Jedynym ratunkiem dla chorego jest jak najszybsza fachowa pomoc medyczna dlatego najważniejszą czynnością jest wezwanie pogotowia. Jeśli pacjent jest przytomny, czekając na przyjazd karetki można choremu pośrednio pomóc redukując niedogodności związane ze schorzeniem poprzez ułożenie go w pozycji odciążającej serce czyli półsiedzącej z lekko podniesionymi nogami oraz włożenie mu czegoś miękkiego pod plecy. Pomocne jest też zwiększenie komfortu osoby dotkniętej zawałem poprzez poluzowanie ubrania (krawatu, biustonosza, paska od spodni), przykrycie kocem aby nie odczuwał zimna. Absolutnie nie wolno podawać choremu nic do picia ani jedzenia! Równie ważne jest uspokajanie chorego, gdyż – jak już top wyżej opisano – zawałowi serca towarzyszy silny niepokój, a nawet panika i strach przed śmiercią, które potęgują szkody w organizmie i zwiększają zagrożenie życia.
UWAGA! W Internecie można znaleźć „fachowe” informacje jakoby kaszel był sposobem na uratowanie życia w przypadku zawału. To zwykły mit i nie należy próbować nigdy pomagać w ten sposób ani komuś ani sobie, bo może skończyć się tym, że właściwa pomoc zostanie wezwana zbyt późno.
Gdy chory jest nieprzytomny, jedynym ratunkiem dla niego może być rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej po upewnieniu się, że nie ma nic w jamie ustnej (resuscytacja powszechnie nazywana jest sztucznym oddychaniem lub reanimacją). Aktualnie rekomendowane jest aby wykonać 30 uciśnięć a następnie 2 oddechów ratowniczych (lub 15 uciśnięć i 1 oddech). Uciśnięcia muszą być dość mocne i zdecydowane, tak aby klatka piersiowa chorego ugięła się na głębokość ok. 5cm, a ich częstotliwość powinna mieścić się w granicach ok. 100 na minutę. Ważne aby nie bać się uszkodzenia żeber ponieważ nawet jeśli pękną to później się zrosną, a podstawowym zadaniem ratownika jest przecież uratowanie życia. Oddechy natomiast należy wykonać w sposób normalny, tj. nabieramy w płuca zwykłą ilość powietrza a następnie wdmuchujemy je w płuca chorego tak jakbyśmy je po prostu wypuszczali – nie wolno mocno wdmuchiwać naszego powietrza w płuca chorego gdyż możemy je poważnie uszkodzić przez co czynności ratujące życie mogą okazać się nieskuteczne. Dla prawidłowego wykonania oddechów bardzo ważne jest aby zatkać nos chorego a usta przyłożyć dokładnie i „szczelnie” do ust chorego. Czynności tych nie można przerywać aż do odzyskania przez chorego przytomności lub do przyjazdu karetki.
Zobacz także: Elektrokardiogram (EKG) – opis i przebiega badania
