Układ pokarmowy stanowi jeden z najważniejszych w ludzkim organizmie. Zapewnia nie tylko przetworzenie najważniejszych składników energetycznych, by codziennie dać siłę do działania. Ponadto odpowiada za przyswojenie składników budulcowych (białka, czy sole mineralne), jak również, z pomocą witamin i minerałów, reguluje pracę całego organizmu.
Układ pokarmowy człowieka i jego budowa
Układ pokarmowy człowieka musi zapewnić prawidłowe rozłożenie pokarmu do swobodnego przyswojenia przez organizm. Z tego powodu jest stosunkowo mocno rozbudowany, chociaż jego podstawowe części da się podzielić na dwie grupy:
- przewód pokarmowy
- gruczoły trawienia
Przewód pokarmowy zaczyna się w jamie ustnej, a kończy na jelitach – cienkim i grubym. Po drodze jedzenie musi pokonać gardło, przełyk i żołądek, gdzie powoli są rozdrabniane i przygotowywane do przyswojenia wartości odżywczych. Warto wspomnieć, że w momencie, gdy kęs zostaje rozdrobniony i z jamy ustnej przechodzi do gardła, w procesie jedzenia bierze udział jeszcze jeden zmysł poza smakiem. Gardło stanowi wspólny odcinek dróg oddechowych i pokarmowych. Dzięki temu połączeniu zapach, który przyswaja się podczas połykania, potęguje doznania smakowe.
Trafiając do przełyku, pokarm przechodzi przez trzy części – szyjną, piersiową oraz brzuszną, które różnią się od siebie szerokością. To jeden z powodów, dla których warto dobrze przeżuwać jedzenie, przed połknięciem, aby uniknąć bólu, czy nieprzyjemności, lub zadławienia się. Ciekawostką jest, że przełyk działa nieprzerwanie, nawet podczas naszego snu.
Z przełyku pokarm trafia do żołądka, którego rolą jest faktyczne trawienie pokarmu. Żołądek człowieka ma pojemność do 3 litrów i to stamtąd jedzenie trafia do dwunastnicy, która jest początkiem jelita cienkiego. W jelitach zaczyna się także oddziaływanie enzymów wydzielanych przez gruczoły trawienia. Zarówno jelito cienkie, jak i grube są w ciągłym ruchu, który powoduje ugniatanie pokarmu. Jelito grube kończy się odbytnicą, która uchodzi do odbytu, gdzie resztki pokarmu kończą swoją drogę.
Trawienie i gruczoły wspomagające układ pokarmowy
Trawienie jest procesem, które jest niezbędne by najważniejsze składniki – białka, cukry, witaminy – zostały przyswojony przez organizm. Trawienie rozpoczyna się już w jamie ustnej, dzięki wydzielającej się ślinie. Jednak główna część procesu ma miejsce w żołądku i jelitach. Swoją rolę odgrywają także gruczoły trawienia – wątroba i trzustka.
Trzustka stanowi główny narząd odpowiedzialny za wytwarzanie soku trawiennego. Bez tego z kolei, proces trawienia nie mógłby działać. Poza rolą w procesie trawienia, trzustka odpowiada również za wytworzenie i utrzymanie prawidłowych wartości dwóch bardzo ważnych hormonów – insuliny i glikogenu.
Żółć wytwarzana przez wątrobę jest niezbędna do prawidłowego działania metabolizmu człowieka. Płyn gromadzi się w woreczku żółciowym, skąd przelewany jest do jelita cienkiego. Wątroba odpowiada za magazynowanie, filtrowanie, czy detoksykację organizmu. Jest jednym z ważniejszych organów w ciele człowieka, a dodatkowo jednym z wrażliwszych, dlatego dla zapewnienia sobie prawidłowego trawienia trzeba odpowiednio dbać o nią, jak i resztę układu pokarmowego.
Jak dbać o układ pokarmowy człowieka
Na układ pokarmowy czucha wiele zagrożeń – od czynników psychicznych (np. stres), po zewnętrzne (np. bakterie w zanieczyszczonej wodzie, czy nieprawidłowa dieta). Ważne jest, żeby utrzymać go w dobrej formie, ponieważ często układ pokarmowy jako pierwszy reaguje na wszelkie zagrożenia zdrowia.
Warto zacząć od najprostszych rzeczy, które mogą pomóc chronić układ pokarmowy. Dokładne przeżuwanie, picie dużej ilości wody, czy nie popijanie posiłku w trakcie jedzenia, to rzeczy, które bez problemu każdy wprowadzi jako pozytywny nawyk. Przeżuwanie pomoże żołądkowi trawić mniejsze kęsy, duża ilość wody wypita w ciągu dnia – wspomaga filtrowanie przez nerki i wątrobę.
Bez wątpienia dieta obfitująca w tłuszcz i przetworzone węglowodany (np. fastfood, alkohol, ale także obfite w tłuszcze obiady, które są cechą charakterystyczną dla kuchni polskiej), są przyczyną większości dolegliwości układu pokarmowego. Pierwszym krokiem może być wprowadzenie do diety większej ilości ryb i owoców morza bogatych w kwasy OMEGA lub „wegańskiego dnia”, podczas którego wykluczymy produkty pochodzenia zwierzęcego. Będzie to dobry sposób na oczyszczenie organizmu z tłuszczu, a zwiększenie ilości zjadanego błonnika (obecnego przede wszystkim w skórkach owoców i warzyw) wspomoże proces trawienia.
Idealnie byłoby gdyby każdy posiłek trwał nie krócej niż 20 min, gdyż zbyt szybkie jedzenie także źle wpływa na organizm. Niewątpliwie pozytywnie wpłyną też regularne ćwiczenia i ograniczenie stresu. Nie jest to trudne by wprowadzić chociaż podstawowe nawyki, które pomogą chronić układ pokarmowy, a jest to o tyle ważne, że nie mamy zapasowego.
