Sepsa, inaczej posocznica jest czymś przed czym paraliżuje nas ogromny strach. Przez pewien okres w mediach było dość głośno o jej przypadkach, jednak przedstawiane były błędnie i szerzyły dezinformacje wprowadzając jeszcze większy strach. Mówiono bowiem o epidemiach, które wystąpić nie mogą, gdyż sepsa nie jest zaraźliwa, ona jest uogólnionym zakażeniem organizmu, pojawia się w momencie, gdy nasz organizm, najczęściej osłabiony na skutek innego schorzenia, operacji lub postępującego stanu zapalnego nie może poradzić sobie z infekcją i ona zaczyna rozprzestrzeniać się na cały nasz organizm.
Ta jednostka chorobowa może nas przerażać, bo jest niezwykle groźna. Pojawia się bowiem u silnie osłabionych osób, które jak nam się wydaje są pod troskliwą i profesjonalną opieką szpitalną. Jednak czasem to nie wystarczy, leki mogą zostać za późno podane lub naszemu ciału zabraknie sił do dalszej walki. Warto jednak wiedzieć czym jest sepsa, jakie są jej przyczyny i objawy i w jaki sposób się ją leczy.
Czym jest stan zapalny?
Jak wspomnieliśmy powyżej sepsa jest uogólnionym stanem zapalnym całego organizmu. Jednak co to oznacza? Stany zapalne pojawiają się w obrębie wszelkich zakażeń czy zranień na naszym ciele. To dzięki nim chorobotwórcze mikroorganizmy nie przemieszczają się w głąb naszego ciała infekując inne tkanki i narządy.
Zwykle w przypadku ran czy innych dolegliwości pojawi się ból, gorączka lub obrzęk, jednak nasz system immunologiczny szybko angażuje siły odpornościowe do walki z wrogiem. Pojawienie się stanu zapalnego pozwala nam więc na szybkie zwalczenie chorobotwórczych organizmów, choć same jego objawy postrzegamy jako nieprzyjemne i chętnie neutralizujemy stosując chociażby leki o działaniu przeciwzapalnym jak ibuprofen. Jednak stan zapalny ma również swoją złą stronę.
Co to jest sepsa?
Sepsa NIE jest chorobą, a już na pewno nie zakaźną. Można ją określić jako zespół poważnych objawów, które pojawiają się jako skutek gwałtownej reakcji organizmu (stan zapalny) na zakażenie, jej konsekwencją może być niewydolność wielonarządowa, wstrząs lub nawet śmierć.
Jakie są objawy sepsy?
Jej objawy można opisać bardzo krótko, ale i treściwie:
- Tętno >90/min
- Temperatura ciała większa niż 38,3 lub mniejsza niż 36 stopni,
- Częstość oddechu powyżej 20 na minutę,
- Liczba białych krwinek powyżej 12 000/ml (leukocytoza) lub poniżej 4 000 / ml (leukopenia).
O sepsie mówimy gdy spełnione zostają co najmniej trzy z powyższych objawów oraz gdy we krwi pacjenta wykryte zostaną grzyby lub bakterie. Diagnoza może jednak zostać postawiona jedynie przez lekarza, który biorąc pod uwagę całościowy stan pacjenta i jego wyniki badań może stwierdzić zachorowanie.
Sepsa występowała zawsze i w różnych warunkach i jej podstawowym czynnikiem przyczynowym jest ten sam dobroczynny dla nas stan zapalny. W szybkim tempie rozpoczyna on walkę z infekcją, jeśli jednak dojdzie do jej rozprzestrzenienia się na cały organizm, przykładowo przez układ krwionośny to zapalnie obejmie cały organizm, a skutki tego mogą być trudne do zwalczenia. Organizm zacznie atakować chorobotwórcze drobnoustroje jednak jednocześnie sam doprowadzi do znacznego osłabienia lub wręcz wycieńczenia samego siebie.
Uodpornienie na antybiotyki
Występowanie sepsy w czasach, gdy medycyna pozostawała na niskim poziomie i nieznane były nowoczesne rozwiązania, antybiotyki, a antyseptyka kulała jest dla nas w pełni zrozumiałe. Jednak wielu z nas nie potrafi zrozumieć występowania tej jednostki teraz gdy sale operacyjne są sterylne, procedury medyczne ściśle określone, a leki nowoczesne i skuteczne. Najczęściej dopatrujemy się w takich sytuacjach błędu ludzkiego.
Tymczasem sprawa wygląda zupełnie inaczej. Pojawienie się antybiotyków, które umożliwiły zwalczanie infekcji bakteryjnych sprawiło, że stały się one nadużywane i z czasem wykształciły się mikroorganizmy chorobotwórcze oporne na ich działanie. Tak więc liczne drobnoustroje nie reagują na stosowane leczenie i mogą stanowić duże zagrożenie.
Na ich oddziaływanie narażone są przede wszystkim osoby z obniżoną odpornością organizmu, które nie są w stanie skutecznie odpierać ataków. Zalicza tu się m.in. dzieci przedwcześnie urodzone, z niską wagą urodzeniową, noworodki, osoby starsze, osoby po transplantacji narządów lub szpiku kostnego, pacjenci onkologiczni poddawani leczeniu chemioterapeutycznego czy radioterapeutycznemu jak również osoby, poparzone – w szczególności w przypadku zajęcia dużej powierzchni ciała. Są to więc osoby silnie zagrożone rozwinięciem się zakażenia ogólnoustrojowego i w konsekwencji sepsą.
Prawdą jest że obecna medycyna jest na wysokim poziomie i stale się rozwija. Jednak nasza wiedza, sprzęt i leki pozwalają coraz głębiej i rozleglej ingerować w ludzki organizm – zapewnia to zdecydowanie dłuższe przeżycie wielu osób, które dawniej prawdopodobnie by umarły. Jednak rodzi to konieczność dodatkowych zabiegów, wyczerpującego leczenia czy wydłużenia hospitalizacji, a te elementy składają się na wzrost zagrożenia sepsą.
Jak leczy się sepsę?
W leczeniu sepsy liczy się czas. Konieczne jest możliwie jak najszybsze, już w ciągu pierwszych godzin, podanie antybiotyku, płynów, leków przeciwzakrzepowych oraz nasercowych. Lekarze pobierają krew w celu przeprowadzenia jej posiewu i rozpoznania bakterii/grzyba/ wirusa które spowodowały rozwój sepsy. Poza tym poszukiwane jest źródło – miejsce powstania zakażenia, szuka się u pacjenta ropni lub stanów zapalnych. Badania krwi pozwalają na rozpoznanie drobnoustroju, który wywołał zakażenie, jednak jedynie w 30% przypadków.
Sepsa profilaktyka
Ryzyko pojawienia się sepsy można zminimalizować, jednak nie ma możliwości całkowitego jej wyeliminowania. Wśród działań profilaktycznych wymienia się m.in. stosowanie podstawowych zasad higieny, unikanie kontaktu z osobami, które są chore w czasie gdy nasza odporność jest osłabiona, staranne dezynfekowanie ran, stosowanie się do zaleceń lekarza, który zleca odpowiednie leczenie w razie wystąpienia jakiejkolwiek infekcji.
U niektórych osób, np. w sytuacji gdy planuje się operacje chirurgiczną lub gdy kobieta jest w ostatnim trymestrze ciąży i stwierdza się u niej w wymazie kolonizację paciorkowcem z grupy B (Streptococcus agalactiae) konieczne jest zastosowanie antybiotykoterapii w sposób profilaktyczny.
NIE ISTNIEJE MOŻLIWOŚĆ ZASZCZEPIENIA SIĘ PRZECIWKO SEPSIE!
Wiele ogólnodostępnych mediów podawało informację, o możliwość zastosowania szczepienia przeciwko sepsie. Nie ma takiej możliwości i nigdy nie było. Sepsa może zostać wywołana przez różne rodzaje mikroorganizmów, więc zaszczepienie się przeciwko nim wszystkim jest niemożliwe. Dostępne są w prawdzie zastrzyki ochronne przeciwko meningokokom czy pneumokokom jednak to jedynie kropla w morzu możliwości zakażeń, które wywołają sepsę.
Całkowicie sepsy nie wyeliminujemy jednak jeśli wprowadzimy skrupulatne kontrole szpitalnych zakażeń, będziemy pilnować przestrzegania medycznych procedur, dbać o racjonalne stosowanie antybiotykoterapii i nie będziemy szukać oszczędności w przeprowadzaniu badań diagnostycznych to zyskamy możliwość ograniczenia przypadków sepsy oraz wzrost szans na wyleczenie pacjentów.
Nowe możliwości wykrywania sepsy – przełom
Od stycznia 2016 roku zarówno w Polsce jak i w całej Europie dostępne jest badanie wykorzystujące najnowszą technologię, która pozwala w ciągu zaledwie 20 minut wykryć markery sepsy (prokalcytoninę). Wcześniej badania takie można było przeprowadzić jedynie w dużych szpitalach z dobrze wyposażonymi laboratoriami. Innowacyjna technologia stanowi dobrą wiadomość zarówno dla pacjentów jak i lekarzy.
Badanie wykonywane jest z zastosowanie niewielkiego aparatu noszącego nazwę Labgeo IB-10. Jest to urządzenie do badania poziomu prokalcytoniny w formie zminimalizowanej. Można z niego korzystać na izbie przyjęć, w gabinecie lekarskim, w przychodni lekarskiej czy nawet w karetce. Po upływie zaledwie około 20 minut od pobrania krwi możemy zapoznać się z wynikiem. Skuteczność tego urządzenia została potwierdzona w badaniach klinicznych.
Czy można zarazić się sepsą?
Wbrew temu co pojawiało się swego czasu w niektórych mediach sepsą nie można się zarazić i nie można mówić o jej epidemii gdyż nie jest ona chorobą zakaźną a jedynie zespołem objawów pojawiających się przy ogólnym zakażeniu organizmu. Istnieją liczne drobnoustroje, które mogą ją powodować i są wszędzie wokół nas, nawet na naszej skórze. Najczęściej nie stanowią zagrożenia, jednak sytuacja ulega zmianie gdy przenikną do rany, płuc, zatok czy innego miejsca, w którym nie powinny się znaleźć.
Zobacz także:
