Punkcja lędźwiowa, nazywana też w medycynie nakłuciem lędźwiowym (ang. lumbar puncture) jest wprowadzeniem igły punkcyjnej do przestrzeni podpajęczynówkowej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.
Nakłucie lędźwiowe w medycynie ma na celu:
- wykonanie badania diagnostycznego (pobranie do dalszych badań, płynu rdzeniowo – kręgowego np. w przypadku zapalenia opon mózgowych)
- terapię (podanie leku np. cytostatyki lub antybiotyki, lub zewnątrzoponowe nastrzyknięcie krwi własnej)
- wykonanie znieczulenia (znieczulenie podpajęczynówkowe np. przed planowanym zabiegiem operacyjnym)
Wskazania terapeutyczne do punkcji lędźwiowej
Wskazaniami terapeutycznymi do wykonania nakłucia lędźwiowego są:
- zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, które wymaga dokanałowego podania antybiotyku
- choroba nowotworowa, której przebieg wymaga podania dokanałowego cysto statyków
- doraźne obniżenie ciśnienia płynu rdzeniowo – mózgowego
Wskazania diagnostyczne do punkcji lędźwiowej
Wskazaniem do wykonania punkcji lędźwiowej w diagnostyce medycznej jest:
- podejrzenie wystąpienia zakażenia ośrodkowego układu nerwowego
- podejrzenie choroby autoimmunologicznej ośrodkowego układu nerwowego
- podejrzenie wystąpienia choroby metabolicznej, zwłaszcza typu leukodystrofii
- podejrzenie wystąpienia krwawienia do przestrzeni podpajęczynówkowej
- możliwość wystąpienia neuropatii
- napady drgawkowe o niejasnej etiologii
- drgawki gorączkowe, których przypuszczalnym powodem może być zakażenie ośrodkowego układu nerwowego
- podejrzenie wystąpienia zachorowania na inne choroby ośrodkowego układu nerwowego, w diagnostyce których przydatne może się okazać badanie płynu mózgowo
- rdzeniowego
Jak przebiega punkcja lędźwiowa?
Punkcja lędźwiowa jest zabiegiem, który przeprowadza się przy użyciu igły punkcyjnej ze specjalną zatyką tzw. mandrynem (metalowym pręcikiem, który ją udrażnia). Zabieg polega na wprowadzeniu igły punkcyjnej, pomiędzy kręgi kręgosłupa lędźwiowego do kanału poniżej II kręgu lędźwiowego (zwykle jest to pomiędzy III a IV kręgiem), przebijając więzadło żółte kręgosłupa oraz oponę twardą i pajęczynówkę rdzenia kręgowego do tzw. przestrzeni podpajęczynówkowej. Jest to przestrzeń wypełniona tzw. płynem mózgowo – rdzeniowym, który zostaje pobrany w celu badania.
Pacjent do zabiegu punkcji lędźwiowej może być ułożony w dwóch pozycjach: leżącej lub siedzącej. W przypadku punkcji w pozycji leżącej, pacjent układany jest na lewym boku z podkurczonymi nogami i głową skierowaną w stronę kolan, tak aby plecy były jak najbardziej wygięte. W przypadku punkcji wykonywanej w pozycji siedzącej, pacjent siedzi zwrócony plecami do lekarza w skłonie do przodu, z pochyloną głową, tak by kręgosłup był jak najbardziej zgięty. Przyjęcie właściwej pozycji podczas zabiegu jest bardzo ważne, gdyż pozwala na sprawne przeprowadzenie punkcji i uniknięcie powikłań. Następnie lekarz odkaża miejsce zabiegu i wstrzykuje znieczulenie miejscowe. Następnie następuje wkłucie igły do kanału z płynem mózgowo – rdzeniowym. Po usunięciu zatyczki z igły punkcyjnej do podstawionej probówki spływa płyn mózgowo – rdzeniowy. Po usunięciu igły w miejsce wkłucia zakładany jest specjalny opatrunek. Po zabiegu należy leżeć płasko przez 12 – 24 godzin, nie wolno zapominać o właściwym nawodnieniu. Następnego dnia unikać wszelkich forsownych sytuacji.
Dowiedz się jeszcze więcej o tym badaniu >>
Możliwe powikłania po zabiegu
W przypadku prawidłowo przeprowadzonego zabiegu nie powinno dochodzić do powikłań. Po zabiegu punkcji może pojawić się ból w miejscu wkłucia, krwawienie lub krwiak a także mogą wystąpić bóle głowy. W skrajnych przypadkach może dojść do porażenia nerwów. Bezwzględnie należy, z każdym niepokojącym objawem, natychmiast zgłosić się do lekarza.
