Pieluszkowe zapalenie skóry stanowi jedną z najpowszechniejszych dolegliwości skórnych pojawiających się w okresie noworodkowym i niemowlęcym. Do jego wystąpienia może dochodzić w różnym czasie, jednak najczęściej rozwija się u dzieci w wieku 7-12 miesięcy. Jest to stan zapalny w obrębie widocznych tkanek skórnych, w którym powszechne jest występowanie następujących zmian: grudki, plamy rumieniowe, nadżerki, pęcherzyki czy złuszczanie naskórka. Ich uwidocznienie następuje w lokalizacji na ciele, do której przylega pieluszka.
Jakie są przyczyny pieluszkowego zapalenia skóry u dzieci?
Pojawienie się objawów pieluszkowego zapalenia skóry jest bardzo indywidualne, złożone i może u każdego dziecka wynikać z nieco innych czynników. Przykładowo, u części dominujące będzie mechaniczne oddziaływanie pieluszki na skórę, inne dzieci będą wykazywały cechy alergii kontaktowej lub pojawią się objawy świadczące o infekcji. Istnieje więc szereg czynników wpływających na zwiększenie predyspozycji, do rozwoju pieluszkowego zapalenia skóry, a pośród nich:
- Długotrwałe drażnienie i pocieranie skóry przez pieluszkę – powoduje pieluszkowe zapalenie skóry z podrażnienia. W wyniku takiego oddziaływania dochodzi do rozwijania się mechanicznych zmian zapalnych na skórze w tej lokalizacji. Najsilniej narażone są wypukłe części ciała: wypukła powierzchnia narządów płciowych, ud, pasa czy pośladków.
- Wilgoć oraz uszkodzenie – maceracja naskórka – jeśli pieluszka nie jest odpowiednio często zmieniana, skóra wycierana do sucha i najlepiej stosowany krem zawierający wysuszający tlenek cynku, to pod pieluszką dziecka dochodzi do gromadzenia się nadmiaru wilgoci, który oddziałuje na skórę. W konsekwencji skóra „mięknie” i staje się „pomarszczona”, a z czasem dochodzi do uszkodzeń, pęknięć, a nawet łuszczenia się naskórka. W ten sposób wszelkie mikroorganizmy, substancje drażniące oraz alergizujące uzyskują łatwą drogę do przeniknięcia do zlokalizowanych głębiej warstw skóry.
- Zbyt niski poziom higieny skóry – u małego dziecka skóra jest bardzo wrażliwa i delikatna, najczęściej potrzebuje troski i skrupulatnego postępowania przy każdej zmianie pieluszki, a zaniedbania mogą prowadzić do zmian, chociażby zapalnych.
- Zasadowe pH moczu – jest istotnym czynnikiem wpływającym na stan skóry. Nadmiernie długi kontakt okolicy pieluszkowej z zasadowym moczem może prowadzić do rozwoju stanu zapalnego.
- Występowanie drożdżaków w kale, w okolicy pieluszkowej – prowadzi do rozwoju infekcji.
- Biegunki – z uwagi na spożywany pokarm, wprowadzanie zmian w diecie — mogą dość powszechnie rozwijać się u małych dzieci. Warto zwracać uwagę na wygląd kupki dziecka i interweniować w razie potrzeby, gdyż w łatwy sposób może doprowadzić do podrażnienia skóry i rozwoju infekcji.
- Długotrwała antybiotykoterapia – jeśli dziecko, z różnych przyczyn, jest przez długi okres czasu leczone z zastosowaniem antybiotyków, może dochodzić do podrażnień skóry w okolicy pieluszkowej, na skutek składu kału oraz moczu. Koniecznie należy zadbać o podawanie dzieciom preparatów probiotycznych.
- Alergiczny wyprysk pieluszkowy – pojawia się jako skutek kontaktu i uczuleniowej reakcji na substancje, jakie znajdują się w samej pieluszce lub preparatach służących do pielęgnacji tej okolicy.
Zobacz także: Antybiotyki i ich działanie oraz stosowanie u dzieci
Objawy pieluszkowego zapalenia skóry u dzieci
Gdy dochodzi do pojawienia się pieluszkowego zapalenia skóry u dziecka, to na samym początku możliwe do zaobserwowania jest przede wszystkim zaczerwienienie, czyli tzw. rumień oraz złuszczanie się naskórka. W późniejszym okresie dochodzi do stopniowego nasilania się objawów. Stan zapalny staje się wyraźniejszy, w obrębie zaczerwienień widoczny jest rozwój obrzęku. Powszechne jest pojawianie się pęcherzyków, grudek oraz nadżerek.
Schorzenie to jest zwykle dla dzieci dyskomfortowe – najczęstszą przyczyną takiego stanu jest wzmożony świąd skóry, który może towarzyszyć powyższym objawom. Jednocześnie powszechne jest pojawianie się krostek oraz grudek, które stanowią wyznacznik istnienia zakażenia drożdżakowego. Dość często występuje również bakteryjne nadkażenie zmian na skórze, w jego wyniku dochodzi do tworzenia się nadżerek, które pokrywają miodowo żółte strupy oraz mogą występować pęcherze.
Postępowanie przy zauważeniu objawów pieluszkowego zapalenia skóry
Jeśli u małego dziecka w partiach ciała, które zakrywane są przez pieluszkę, pojawiają się zmiany na skórze, konieczne jest w pierwszej kolejności zastosowanie wzmożonej troski o prawidłową higienę oraz pielęgnację. Niezbędne jest sprawdzenie, czy kosmetyki, jakich używamy, nie mają działania drażniącego lub wywołującego alergię. W taki sam sposób należy skontrolować same pieluszki.
Ważnym elementem jest możliwie jak najczęstsze pozostawianie dziecka bez pieluszki, aby skóra mogła odpocząć, łatwiej się zregenerować i zagoić. Pod miękki kocyk lub ręcznik możesz podłożyć ceratkę i położyć na tym dziecko do zabawy. Zadbaj, aby w pomieszczeniu było odpowiednio ciepło.
W sytuacji, gdy zaobserwujemy na skórze dziecka zmiany mogące sugerować infekcję drożdżakową lub bakteryjną, należy niezwłocznie udać się do lekarza na konsultację i dobranie odpowiedniego leczenia.
Leczenie
Pierwszym i podstawowym zaleceniem jest stosowanie się do odpowiednich zasad higieny i pielęgnacji skóry dziecka. W razie konieczności lekarz zapisuje specjalne preparaty miejscowe, do nanoszenia na skórę, a jeśli doszło do silnego nadważenia, konieczne może okazać się zastosowanie leczenia ogólnego.
W przypadku pieluszkowego zapalenia skóry u dziecka niezwykle ważne będzie stosowanie maści, w których składzie występuje cynk, wykazujący działanie wysuszające, jak również bakteriobójcze. Ważnymi elementami kosmetyków będą również allantoina lub pantenol, które z kolei nawilżają, łagodzą podrażnienia, i natłuszczają drażliwe okolice na skórze dziecka, tym samym ochraniając ją przed tarciem i wywołanymi przez nie zmianami. Za każdym razem, gdy musimy przewinąć dziecko, należy te maści nakładać grubą warstwą na pupę. Przy odpowiednim leczeniu pieluszkowe zapalenie skóry ustępuje najczęściej po upływie 2-3 dni. Istnieją jednak sytuacje, gdy może utrzymywać się dłużej.
Zmiany na skórze najlepiej pokazać pediatrze, który zaleci odpowiednie postępowanie. W sytuacji, gdy przyczyną problemu są grzyby, zastosowanie znajdą miejscowe maści przeciwdrożdżakowe, jeśli zaś winowajcą są bakterie, to zalecone zostaną preparaty o miejscowym działaniu przeciwbakteryjnym.
Jeśli na skórze dziecka widoczne są nasilone zmiany zapalne, w ciężkim lub średnio nasilonym przypadku to lekarz może zdecydować o zastosowaniu miejscowych preparatów sterydowych o działaniu przeciwzapalnym. Należy jednak pamiętać o możliwych działaniach niepożądanych i stosować je zgodnie z zaleceniami lekarza.
Zdarzają się sytuację, że stan zapalny na skórze dziecka jest wyjątkowo mocno nasilony. Wówczas lekarz może podjąć decyzję o konieczności zastosowania ogólnego leczenia dziecka. W takich wypadkach ważna jest przyczyna rozwoju zmian, gdyż w zależności od niej dziecko może otrzymać leki przeciwhistaminowe, antybiotyki lub niesteroidowe leki przeciwzapalne.
U dziecka, u którego doszło do pieluszkowego zapalenia skóry, konieczne jest częste zmienianie pieluszek, wietrzenie pupy i zachowywanie wszelkich zasad higieny. Należy unikać nanoszenia na zmiany balsamów czy oliwek, gdyż mogą doprowadzić do pogłębienia stanu zapalnego. Odradzane jest również stosowanie różnego rodzaju talków.
Czytaj więcej: Jak uśmierzyć pieluszkowe zapalenie skóry?
