Badanie per rectum, zwane również badaniem proktologicznym, to badanie wykorzystywane w proktologii, urologii a także ginekologii. Podczas badania ocenia się stan odbytu, odbytnicy, a także narządów, które są położone w bliskim sąsiedztwie odbytu. Mimo, że badanie wiąże się z pewnym dyskomfortem i pacjenci bardzo często go unikają, trzeba pamiętać, że jest to rutynowe badanie, które jest bezbolesne, szybkie, a pozwala na wykrycie bardzo groźnych chorób, nawet we wczesnym stadium rozwoju.
Co ocenia się podczas badania per rectum?
Podczas badania per rectum lekarz bada między innymi odbyt, kanał odbytu, a także odbytnicę. Dzięki temu możliwe jest wykrycie hemoroidów oraz guzków, które mogą występować w końcowym odcinku układu pokarmowego. Oprócz tego, badanie per rectum przeprowadzane u kobiet pozwala ocenić stan tylnej powierzchni macicy, jajników, szyjki macicy, górnego odcinka pochwy oraz zagłębienia maciczno – odbytniczego. U kobiet, które spodziewają się dziecka, badanie tego typu umożliwia wyczucie główki płodu. W przypadku, gdy badanie jest przeprowadzane u mężczyzn, pozwala ono na ocenę nasieniowodów, pęcherza moczowego, pęcherzyków nasiennych, opuszka prącia oraz gruczołu krokowego.
Jakie są wskazania do przeprowadzenia badania per rectum?
Badanie per rectum powinno być badaniem przeprowadzanym regularnie w profilaktyce poważnych chorób, takich jak nowotwory odbytu, jelita grubego, a u mężczyzn również prostaty. Wskazaniem do przeprowedzania badania są głównie takie objawy jak obecność świeżej lub utajonej krwi w stolcu, krwawienie z odbytnicy, pojawienie się niepokojącej wydzieliny z odbytu, nieuzasadniona utrata masy ciała, anemia, silne, często powracające bóle brzucha i okolic odbytu, częste zaparcia i biegunki, świąd odbytu, problemy z oddawaniem moczu oraz ból odczuwany podczas wypróżniania. Dodatkowo, badanie wykonuje się czasami aby zweryfikować wynik badania radiologicznego jelita grubego.
Jak się przygotować do badania per rectum?
Jeżeli lekarz nie zaleci inaczej, do badania per rectum nie trzeba się w żaden sposób przygotowywać. Zazwyczaj nie ma konieczności zażywania środków przeczyszczających, wykonywania lewatywy lub wlewu doodbytniczego. W niektórych przypadkach, gdy w bańce odbytnicy znajduje się duża ilość stolca, pacjent jest proszony o wypróżnienie, po czym badanie jest powtarzane.
Jak przebiega badanie per rectum?
Podczas badania pacjent stoi, klęczy albo leży na boku lub na plecach. Jeśli badanie jest przeprowadzane w pozycji leżącej na boku, pośladki pacjenta powinny znajdować się jak najbliżej krawędzi kozetki. Nogi badanej osoby muszą być zgięte w stawach biodrowych oraz kolanowych, a kręgosłup powinien być ugięty. Gdy badana osoba leży na plecach, nogi muszą być odwiedzione i zgięte w kolanach. Stopy ustawia się na brzegu kozetki. Po odpowiednim ułożeniu pacjenta, lekarz ogląda okolice odbytu zwracając szczególną uwagę na zabarwienie skóry. Następnie lekarz nakłada na palec wazelinę lub inny środek zmniejszający tarcie i powoli wprowadza palec do odbytnicy. Podczas tego etapu badania specjalista dokładnie ocenia ściany odbytu i odbytnicy poprzez zakreślanie palcem okręgów. Lekarz może poprosić o zaciśnięcie mięśni odbytu lub parcie na stolec, co pozwoli na ocenę napięcia zwieracza odbytu oraz zdiagnozowanie ewentualnego wypadania odbytnicy. W trakcie badania pacjent może odczuwać parcie na stolec lub delikatny ból spowodowany uciskiem odbytnicy na kość ogonową. Jeżeli z jakichś powodów ból uniemożliwia przeprowadzenie badania, pacjentowi podaje się czopek przeciwbólowy. Po zakończeniu badania lekarz ogląda czy na palcu nie ma śladów krwi ani niepokojących wydzielin, a pacjent otrzymuje ręcznik papierowy lub ligninę, którą może oczyścić badane okolice.
