Zespół zaburzeń oddychania u noworodków to stan, na który składa się kilka elementów. Występuje sinica, co oznacza, że błony śluzowe jamy ustnej oraz skóra mają charakterystyczne sine zabarwienie, pojawia się również bezdech lub znacząco przyspieszony oddech, oprócz tego dziecko postękuje i w widoczny sposób używa dodatkowych mięśni oddechowych. Zaburzenia takie mogą pojawić się u malutkiego dziecka bezpośrednio po jego przyjściu na świat lub w czasie pierwszych 28 dni życia.
Uważa się, ze zespół zaburzeń oddychania to zdecydowanie najczęściej stwierdzany u noworodków problem zdrowotny. Zwykle przyczyna wystąpienia ZZO u dzieci donoszonych, różni się od tej, jaka ma miejsce u wcześniaków. W większości przypadków powody, dla których pojawiają się zaburzenia oddychania, dzielimy na trzy grupy: związane z chorobami układu krążenia, związane z chorobami układu oddechowego i inne.
Przyczyny zespołu zaburzeń oddychania u noworodków
1. Przejściowe tachypnoë noworodków – najpowszechniejsza przyczyna powodująca ZZO u dzieci donoszonych, urodzonych w fizjologicznym terminie porodu. Stanowi ona rodzaj łagodnej i samoograniczającej się niewydolności oddechowej, która pojawia się jako konsekwencja tego, że płyn owodniowy z płuc noworodka wchłania się zbyt wolno. Objawy zwykle ustępują po 48 do 72 godzin. Na sytuacje taką są znacznie bardziej narażone dzieci, które przychodzą na świat w wyniku cięcia cesarskiego, gdyż płyn nie może zostać usunięty z płuc w taki sam sposób jak przy porodzie fizjologicznym. Drugim czynnikiem ryzyka jest niedotlenienie okołoporodowe.
2. Wrodzone zapalenie płuc stanowi drugą pod względem częstotliwości przyczynę występowania zespołu zaburzeń oddychania u noworodków. Istnieje szereg czynników, które mogą skłaniać do podejrzenia wrodzonego zapalenia płuc, są to: przedłużający się poród, zbyt wczesne odejście wód płodowych, zabiegi w czasie porodu, nawracające zapalenia dróg moczowych u matki, infekcje lub gorączka u matki przed porodem, brudne wody płodowe.
3. Wrodzone wady układu oddechowego.
4. Zespół aspiracji smółki.
5. Niedobór surfaktantu – to najczęstsza przyczyna ZZO u wcześniaków. Jest to czynnik powierzchniowo czynny, którego zbyt mała ilość sprawia, że łatwo zapadają się pęcherzyki płucne i pojawiają się ogniska niedodmy. W takiej sytuacji pojawia się problem z wymianą gazową i dochodzi do niedotlenienia dziecka.
6. Wady układu krążenia:
- przetrwałe nadciśnienie płucne u noworodków,
- wrodzone wady serca,
- zastoinowa niewydolność serca.
7. Zaburzenia temperatury ciała – gorączka, wychłodzenie.
8. Zaburzenia metaboliczne.
9. Zakażenia, a pośród nich zakażenie całego organizmu, czyli sepsa.
10. Choroby układu mięśniowego oraz nerwowego.
Epidemiologia Zespołu zaburzeń oddychania u noworodków
Zespół zaburzeń oddychania stwierdzany jest u około 10% żywo urodzonych noworodków. Jeśli chodzi o płeć dzieci, to nieznacznie częściej zdarza się u chłopców niżeli u dziewczynek. Najczęściej są to jednak wyjątkowo łagodne przypadki, których objawy całkowicie znikają już po kilku godzinach. Ciężki i umiarkowany przebieg ZZO stwierdzany jest u około 1 na 50 żywo narodzonych noworodków.
Objawy zespołu zaburzeń oddychania u noworodków
- sinica – sine zabarwienie skóry oraz błon śluzowych jamy ustnej,
- bezdech,
- przyspieszony oddech, przekraczający normy określone dla wieku dziecka,
- używanie dodatkowych mięśni oddechowych: ruchy skrzydełek nosa, zaciąganie mostka, wcięcia szyjnego i przestrzeni międzyżebrowych,
- Przyspieszona czynność serca, przekraczająca normy określone dla wieku,
- postękiwanie.
Diagnostyka
Rozpoznanie zespołu zaburzeń oddychania stawiane jest poprzez wnikliwe zbadanie noworodka i stwierdzenie objawów przypadłości. W dłuższej perspektywie konieczny jest szczegółowy wywiad z rodzicami i wnikliwe badania dla ustalenia przyczyny ZZO, co może pozwolić na uniknięcie niebezpieczeństwa dla dziecka.
Leczenie
W pierwszej kolejności, gdy dojdzie do wystąpienia zespołu zaburzeń oddychania u noworodka, podstawowym zadaniem lekarza jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania najważniejszych dla życia układów. Pośród niezbędnych czynności znajdują się:
- udrożnienie dróg oddechowych dziecka,
- zadbanie o właściwą temperaturę otoczenia,
- właściwe wspomaganie układu oddechowego,
- właściwe wspomaganie układu krążenia.
W zależności od stanu dziecka, ciężkości objawów, stosuje się:
- tlenoterapię bierną,
- wentylację mechaniczną z zastosowaniem respiratora.
Dalsze postępowanie terapeutyczne uzależnione jest od przyczyny zespołu zaburzeń oddychania u noworodka:
- antybiotykoterapia — stosowana jest w sytuacji, gdy mamy do czynienia z zespołem aspiracji smółki lub z wrodzonym zapaleniem płuc.
- podanie surfaktantu – w sytuacji, gdy jako przyczyna rozpoznany zostanie jego niedobór.
- Leki nasercowe i ewentualne operacje chirurgiczne, jeśli przyczyną jest wrodzona wada serca.
Po zakończeniu leczenia, lekarz określi i przedstawi rodzicom dokładną przyczynę zespołu zaburzeń oddychania u noworodka. Wówczas dowiemy się również, czy dziecko zostało całkowicie wyleczone i czy jest to możliwe. Dalsze wskazania mogą zakładać obserwację specjalistyczną, jak i w domu przez rodziców, nabycie specjalnego urządzenia – monitora oddechu. Należy dokładnie stosować się do zaleceń lekarza, aby zapewnić dziecku możliwie jak najwyższy poziom bezpieczeństwa a sobie spokojny sen.
Zobacz także: Niewydolność oddechowa – jak ją rozpoznać i jak ratować dziecko?
