Zespół zatokowo-oskrzelowy (sinubronchitis) to grupa charakterystycznych objawów ze strony układu oddechowego. Eksponują się dolegliwości związane z chorymi zatokami, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła oraz symptomy sugerujące infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych. Zdecydowanie najczęściej zespół zatokowo-oskrzelowy diagnozowany jest u dzieci, co mogą sugerować silne i nawracające ataki kaszlu.
Wydzielina w gardle (tzw. flegma), kaszel (zarówno suchy, jak i mokry) to częste elementy zapalenia zatok przynosowych, zwykle przewlekłego. Nasilenie objawów zespołu zatokowo-oskrzelowego następuje najczęściej nocą, gdyż pozycja leżąca jest sprzyjająca do spływania zapalnej wydzieliny z zatok do światła dróg oddechowych.
Zapalenie zatok przynosowych to pojawienie się stanu zapalnego w obrębie śluzówki, który zwykle jest wywołany przez infekcję wirusową. W miarę postępowania choroby może dojść do nadkażenia bakteryjnego, które jest znacznie trudniejsze w leczeniu, a objawy dużo dokuczliwsze. Zatoki przynosowe są połączone z przewodami nosowymi, czyli jednym z pierwszych odcinków górnych dróg oddechowych. Utrzymujący się w obrębie zatok stan zapalny, skutkuje pojawieniem się wydzieliny śluzowej lub też śluzowo-ropnej, która następnie jest „wydalana” do przewodów nosowych.
Objawy zespołu zatokowo-oskrzelowego u dzieci
- Dziecko ma uczucie zatkanego nosa oraz zatok, co wywołane jest obrzękiem błony śluzowej w nosie i zatokach,
- Kaszel – pojawia się zwykle na wieczór oraz w nocy i najczęściej ma charakter napadowy,
- Występowanie śluzowo-ropnej wydzieliny z zatok oraz nosa,
- Bóle zatok, bóle twarzy,
- Zatokowe bóle głowy, które nasilają się głównie w czasie pochylania się,
- Zmęczenie,
- Rozdrażnienie,
- Brak apetytu,
- Nudności z rana,
- Występowanie nieprzyjemnego zapachu z ust – cuchnąca, zapalna wydzielina z zatok powoduje halitozę,
- U dziecka występują zwiększone predyspozycję do pojawiania się zapaleń oskrzeli oraz płuc o charakterze nawracającym. Mimo to lekarz, dokonując badania dziecka, bardzo często nie obserwuje u niego zmian osłuchowych charakterystycznych dla zapaleń oskrzeli czy płuc, mimo że istnieje podstawowy objaw, jakim jest kaszel. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy infekcja rozprzestrzeniła się już na dalsze odcinki dróg oddechowych.
Nie każdy kaszel wywołany jest przez zespół zatokowo-oskrzelowy
Zespół zatokowo-oskrzelowy to częsta dolegliwość u dzieci, głównie z uwagi na fakt, iż pojawia się na skutek niedostatecznego wykształcenia się u nich systemu odpornościowego. Z tego powodu ważnym elementem leczenia jest podawanie leków o działaniu immunostymulujacym, czyli takim, które poprawia odporność i funkcjonowanie organizmu.
U rodziców zwykle pojawia się silny niepokój, jeśli dziecko kaszle, a objaw ten utrzymuje się przez dłuższy okres czasu lub nawraca w formie napadów. Jednak pamiętajmy, że kaszel u dziecka wymaga skontaktowania się z pediatrą i podjęcia działań diagnostycznych. Jego przyczyny mogą być różne, m.in.: zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, astma, poinfekcyjna nadreaktywność oskrzeli, krztusiec. Jeśli objaw ten jest u dziecka szczególnie uciążliwy, przyczyną może być podgłośniowe zapalenie krtani, ciało obce w drogach oddechowych, refluks żołądkowo-przełykowy czy stres (kaszel psychogenny).
Zobacz także: Podgłośniowe zapalenie krtani u dzieci – kiedy jest niebezpieczne?
Pediatra musi określić rodzaj kaszlu, jaki występuje u dziecka, okoliczności, w jakich się pojawia, ale również przeanalizować wszelkie współistniejące objawy oraz zaobserwowane odchylenia w badaniu przedmiotowym. Wszystkie te czynniki bardzo często pozwalają na ustalenie pewnego rozpoznania, bez konieczności sięgania po dalszą diagnostykę. W sytuacji, gdy badanie lekarskie oraz przeprowadzony wywiad nie dadzą możliwości postawienia diagnozy, z konieczności przeprowadzane są badania obrazowe, takie jak RTG klatki piersiowej oraz RTG zatok przynosowych. Pomocne będzie również wykonanie badania bakteriologicznego wydzieliny pobranej z jamy nosowej oraz ocena ruchomości rzęsek w nabłonku dróg oddechowych.
Jak wygląda leczenie zespołu zatokowo-oskrzelowego u dzieci?
Leczenie powinno zostać odpowiednio dobrane przez lekarza. Istotne jest, że zespół zatokowo-oskrzelowy może stanowić pojawiające się na przemian reemisje oraz zaostrzenia objawów chorobowych, co jest powszechne u dzieci szczególnie wiosną oraz jesienią.
Podstawą tej dolegliwości jest bardzo często podostre, nawracające zapalenie zatok u dzieci, które w licznych przypadkach jest połączone z infekcją bakteryjną, co skutkuje koniecznością wdrażania antybiotykoterapii u niektórych chorych.
Niektórzy specjaliści, jako jeden z ważnych elementów leczenia zespołu zatokowo-oskrzelowego podają przyjmowanie preparatów, które powodują rozrzedzanie zalegającej wydzieliny, oraz takich, które prowadzą do obkurczania błony śluzowej nosa. Pamiętajmy jednak, że takie specyfiki nie powinny być stosowane rutynowo, raczej doraźnie, przy silnych objawach, gdy dziecko np. nie może spać. Takie leki powodują, że układ odpornościowy nie uczy się samodzielnie zwalczać infekcji, i z czasem może potrzebować wsparcia nawet przy tych prowizorycznych.
Dziecko powinno zostać zbadane przez laryngologa. Specjalista oceni występowanie wad takich jak skrzywienie przegrody nosowej czy przerost migdałka gardłowego. Mogą one powodować upośledzenie drożności nosa i wywoływać utrzymujące się przewlekle zapalenia zatok. W takiej sytuacji koniecznością jest rozważenie leczenia zabiegowego.
Terapia zespołu zatokowo-oskrzelowego u dzieci za każdym razem powinna być omówiona z lekarzem, który zdecyduje o zastosowaniu możliwie najlepszego leczenia.
Czytaj również: Zapalenie zatok u dzieci – objawy, przyczyny i leczenie
