Moje dziecko jest niejadkiem! Co mam robić?! Tego typu pytania zalewają fora internetowe i grupy na portalach społecznościowych. Matki nie wiedzą jak przekonać swoje dziecko do jedzenia, gdy to ewidentnie posiłków unika lub wybiera tylko produkty nieodpowiednie, a innych nie chce tknąć. Zbyt mała ilość pożywienia, do tego nieodpowiednio zbilansowana dieta, uboga w witaminy i składniki odżywcze może negatywnie odbić się na rozwoju naszej pociechy. Brak apetytu u dziecka niejedną mamę bardzo martwi.
Aby rozwiązać problem, najlepiej jest w pierwszej kolejności poznać jego przyczynę. Dlatego warto przeanalizować w odniesieniu do swojego dziecka, możliwe powody wystąpienia braku łaknienia. Pamiętajmy, że jeśli nasza pociecha jest aktywna, dużo przebywa na powietrzu i z rówieśnikami, to niski apetyt może być niepokojący i wymagać konsultacji lekarskiej. Jakie mogą być przyczyny braku apetytu u dziecka?
Alergia pokarmowa
Małe dzieci niekiedy w sposób całkowicie instynktowny bronią się przed jedzeniem, nie potrafiąc odpowiednio wyjaśnić swojego zachowania osobom dorosłym. Jeśli wcześniej po posiłku występował u nich ból brzucha, to naturalnym odruchem jest chęć jedzenia jak najmniej, aby uniknąć dokuczliwego objawu. Niechęć dziecka do spożywania konkretnych potraw może świadczyć, że występuje w nich alergen, który powoduje u niego dokuczliwe dolegliwości. Wówczas nie należy pociechy zmuszać do ich jedzenia, sprawdzić możliwość występowania alergii i znaleźć zastępstwo dla danych składników.
Brak apetytu a infekcje
Z założenia każdy rodzic wie, że gdy dziecko jest chore, to nie jest zbyt skore do jedzenia. W tym okresie porcje są mniejsze i niekiedy trzeba się bardzo nagimnastykować, aby podawać ulubione potrawy, które są w stanie skłonić do konsumpcji. Brak apetytu w takiej sytuacji jest jednak reakcją w pełni fizjologiczną, gdyż nasz organizm zajęty jest walką z infekcją i nie chce w tym czasie tracić cennej energii na trawienie.
Jeśli dziecko okazuje niechęć do jedzenia przez dzień lub dwa to nie ma większych powodów do zmartwień. Warto jednak zwrócić uwagę, jeśli nasz pociecha zaczyna odmawiać jedzenia, a oprócz tego nie pojawiają się żadne inne objawy lub np. tylko gorączka. Wówczas brak łaknienia może stanowi pierwszy wyraz utajonej infekcji, np. w obrębie pęcherza moczowego. Zaleca się w takim przypadku niezwłoczne przeprowadzenie badania moczu i ewentualnie badania USG jamy brzusznej.
W sytuacji, gdy zakażenie w obrębie układu moczowego nie zostanie odpowiednio zdiagnozowane i wyleczone, może ciągnąć się latami i negatywnie oddziaływać na rozwój dziecka, z tego powodu niezwykle istotne jest możliwie jak najwcześniejsze zauważenie objawów. Brak apetytu może jednak pojawić się przy innych, często prozaicznych infekcjach, nawet przy katarze, zapaleniu ucha, przewlekłym zapaleniu zatok, jelit czy w przypadku zmian o charakterze reumatycznym.
Zespół złego wchłaniania
Jeśli dziecko odmawia spożywania posiłków i wyraźnie zauważasz u niego brak apetytu, może to świadczyć, iż cierpi ono na zespół złego wchłaniania. Dolegliwość ta bywa mylnie utożsamiana z alergią pokarmową. Jednak z tą jednostką chorobową mamy do czynienia w momencie, gdy nawet przy odpowiedniej podaży pokarmu rozwój dziecka nie przebiega w sposób prawidłowy. Przewód pokarmowy malucha z tym zespołem nie jest w stanie dokonać wchłonięcia składników pokarmowych i dochodzi do ich niemal całkowitego wydalenia. Wyróżniające są wówczas tłuszczowe i silnie cuchnące stolce.
Najlepiej znaną chorobą dotyczącą złego wchłaniania jest celiakia, czyli nietolerancja glutenu. Obecnie gromadzone dane wskazują, że ilość dzieci na nią chorujących znacznie spada, głównie dlatego, iż gluten wprowadzany jest do diety, zdecydowanie później niż miało to miejsce dawniej. Pierwsze objawy uwidaczniają się zwykle po upływie około 6 miesięcy od wprowadzenia tego składnika do diety. Charakterystyczne jest znaczne ograniczenie apetytu u dziecka, osłabienie, zahamowanie przybierania na wadze, a niekiedy nawet jej spadek, pociecha może stać się marudna i znacząco rozdrażniona, brzuch wydaje się powiększony, a oddawane stolce są cuchnące.
U dzieci z celiakią często stwierdzana jest również anemia, tak, więc jeśli obserwujemy u swojej pociechy jakiekolwiek z powyższych objawów, z pewnością wskazane będzie przeprowadzenie specjalistycznych badań.
Zobacz także: Zespół złego wchłaniania u dzieci, dowiedz się czym jest to poważne zaburzenie układu pokarmowego
Brak apetytu a skoki rozwojowe
Dziecko w pierwszych miesiącach po narodzinach wydaje się jeść nieustannie i ogromne ilości mleka. Gdy więc wprowadzone zostaną bardziej „normalne” posiłki, a dziecko zacznie się samodzielnie przemieszczać, zwykle około 1 roku życia, to zwyczajnie nie jest w stanie tak długo wysiedzieć w jednym miejscu, aby zdążyć, zjeść cały posiłek. To całkowicie normalne i tak przebiega rozwój naszych pociech. W tym okresie pulchne niemowlęta powoli przeistaczają się w szczupłe dwulatki. I jest to dokładnie zaplanowane przez naturę, gdyż gdyby przyrost masy ciała pozostawał w dalszym ciągu na poziomie takim, jak w niemowlęctwie to w wieku 3 lat dzieci ważyłyby tyle, co dorodni uczniowie szkoły podstawowej, a to z pewnością nie byłoby zdrowe.
Niedobory żelaza
Żelazo to składnik odpowiedzialny w naszym ustroju za budowanie hemoglobiny, która z kolei jest czerwonym barwnikiem naszej krwi i jest odpowiedzialna za przenoszenie wraz z nią tlenu w obrębie organizmu. Niedobór żelaza nazwiemy inaczej niedokrwistością lub anemią, jest to stan, który może wywołać znaczne niedotlenienie tkanek i w sposób ujemny wpłynąć na funkcjonowanie całego ustroju. Istnieje szereg silnie charakterystycznych objawów, które mogą skłonić nas do podejrzenia u dziecka niedoboru żelaza: spadek witalności, bladość, męczenie się oraz brak apetytu.
Przy stwierdzonej anemii wprowadza się odpowiednie leczenie, które w większości przypadków skutkuje znaczącą poprawą apetytu. „Spaczone łaknienie” to objaw, który zwykle wprost daje nam do zrozumienia, że u naszego dziecka pojawił się niedobór żelaza. W takim wypadku dziecko najczęściej nie chce jeść normalnych posiłków, jednak niezwykle chętnie zajada się kredkami, papierem czy też tynkiem.
Brak łaknienia a słodkie przekąski
Dość powszechną przyczyną braku apetytu u dzieci jest podawanie im pomiędzy posiłkami różnorodnych słodkich przekąsek. Warto jednak pamiętać, że wszelkie lizaki, batoniki, chipsy i inne słodycze sprawiają, że apetyt spada, i dodatkowo przyczyniają się do powstawania próchnicy. Z tego powodu wskazane jest raczej urządzanie regularnie jednego dnia lub od czasu do czasu dnia ze słodkościami, gdy może zjeść coś większego słodkiego, niżeli codzienne podawanie mniejszych porcji słodyczy.
Zbyt mało ruchu
Nawet gdy za oknem szaro, zimno, deszczowo lub śnieżnie warto zabierać dziecko na spacery, prowokować do aktywności na świeżym powietrzu. Pozwoli to zahartować pociechę przed ewentualnymi schorzeniami i jeszcze poprawi apetyt.
Zmuszanie do jedzenia
U małych dzieci dość powszechne jest posiadanie własnych, ściśle określonych upodobań kulinarnych. Warto ocenić dietę dziecka w dłuższej perspektywie czasu, a nie jednego dnia. Jeśli jednego dnia zdecyduje się na jedzenie jedynie płatków na mleku, a kolejnego owoców, później znów innego produktu, to w tygodniu dostarczy wszystkiego, czego potrzebuje do normalnego, zdrowego rozwoju. Nasze zmuszanie pociechy do jedzenia produktów, które my uznajemy za zdrowe, w dłuższej perspektywie może doprowadzić do zrażenia do jedzenia i całkowitego utracenia apetytu.
Wola własna
Małe dziecko najczęściej usilnie dąży do pokazania swojej samodzielności i autonomii względem rodziców, a w szczególności matki. Dwu-trzy-letni szkrab może zachowywać się przy stole w różny sposób, sprawdzając, jaka będzie reakcja otoczenia. Jeśli rodzice pozostaną stanowczy i spokojni to szybko zrezygnuje ze swoich prób, gdyż będzie widziało, że nic nowego nie wnoszą. Jeśli jednak wysmarowanie stołu masłem spotka się z irytacją, dziecko może uznać, że to świetna zabawa i ponawiać próby.
Podobnie z odmawianiem jedzenia – jeśli dziecko zobaczy nasze podenerwowanie, dłużej będzie tkwić w takim zachowaniu. Wystarczy nieco odpuścić restrykcyjne normy żywieniowe i przestać się tak przejmować każdym składnikiem, dziecko zobaczy spokój i całość wróci powoli do normy.
Zaparcia
Mogą pojawiać się z różnych powodów i mieć różny charakter. Dziecko czuje się rozdęte, boli je brzuch, a dolegliwości te rosną na sile po jedzeniu, więc trudno się dziwić, że stara się znacznie ograniczyć spożywanie posiłków. Należy doprowadzić do regularnego wypróżniania się, a jeśli domowe metody zawiodą zwrócić się o pomoc do lekarza rodzinnego lub pediatry.
Czytaj również: Zaparcia u dzieci – jak ulżyć dziecku?
