Zapalenie płuc u dzieci jest groźnym schorzeniem, które nieleczone lub ze wdrożoną niewłaściwą terapią może prowadzić do licznych powikłań. Charakterystyczne jest występowanie gorączki, objawów ze strony układu oddechowego, jak również nacieku zapalnego w obrębie pęcherzyków płucnych bądź śródmiąższowej tkance płuc. W celu rozpoznania objawów lekarz przeprowadza wywiad, badanie przedmiotowe oraz radiologiczne.
Jakie są przyczyny zapalenia płuc u dzieci?
W określeniu przyczyny rozwoju zapalenia płuc ważnym czynnikiem jest wiek dziecka.
Noworodki – zapalenie płuc pojawia się zwykle w konsekwencji zarażenia się od matki infekcją bakteryjną. Jest to zakażenie wertykalne, które ma miejsce w czasie gdy dziecko przechodzi przez kanał rodny w czasie porodu. Infekcja może zostać wywołana przez takie bakterie jak: Listeria monocytogenes, Streptococcus agalactiae, bakterie należące do rodziny Enterobacteriacae (np. Escherichia coli).
Niemowlęta od 3 tygodnia życia do 3 miesiąca – pojawienie się zapalenia płuc u dzieci w tym wieku stanowi najczęściej konsekwencję zainfekowania bakteryjnego: Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Chlamydia trachomatis, Bordetella pertussis. Infekcje o podłożu wirusowym wywołujące zapalenie płuc w tym wieku zdarzają się sporadycznie.
Dzieci w wieku 4 miesiące- 4 lata – w tej grupie wiekowej infekcja wirusowa stanowi najczęstszą przyczynę rozwoju zapalenia płuc. Rzadziej występują zakażenia bakteryjne Streptococcus pneumoniae.
Dzieci w wieku 5-15 lat – w tej grupie wiekowej zapalenie płuc najpowszechniej wywoływane jest przez bakterie Streptococcus pneumoniae, jak również tzw. bakterie atypowe, czyli np. Chlamydophila pneumoniae czy Mycoplasma pneumoniae.
Warto również wiedzieć, że Streptococcus pneumoniae jest najpowszechniej wywołującą zapalenie płuc bakterią. Stanowi ona czynnik etiologiczny w co najmniej 1/3 przypadków zachorowań u dzieci poniżej 2 roku życia.
Zapalenie płuc u dzieci – jakie objawy powoduje?
Bakteryjne zapalenie płuc, spowodowane przez bakterie typowe, wywołuje następujące objawy:
- Ból w obrębie jamy brzusznej – tak określają go dzieci, jednak bolesność pojawia się w klatce piersiowej,
- Wysoka gorączka,
- Dreszcze,
- Przyspieszony oddech,
- Duszności,
- Kaszel – początkowo suchy, jednak szybko zmienia się w mokry połączony z odkrztuszaniem wydzieliny.
Zapalenie płuc wywołane przez bakterie atypowe powoduje objawy:
- Delikatnie podwyższona temperatura ciała,
- Pogorszone samopoczucie,
- Suchy kaszel,
- Bóle głowy,
- Świszczący oddech,
- Duszności,
- Bóle gardła,
- Bóle mięśniowe,
- Nudności,
- Wymioty,
- Biegunki,
- Przyspieszony oddech.
Objawy wirusowego zapalenia płuc u dziecka:
- Suchy kaszel,
- Duszności,
- Ogólne rozbicie,
- Apatia,
- Brak apetytu,
- Ból w klatce piersiowej.
Objawy grzybiczego zapalenia płuc u dziecka:
- Narastająca duszność,
- Podwyższone ciśnienie krwi,
- Brak łaknienia,
- Apatia,
- Przyspieszenie oddechów,
- Gorączka,
- Kaszel.
Bezobjawowe zapalenie płuc u dziecka:
Nie każdy przypadek choroby daje wyraźne objawy. Zdarzają się bowiem sytuacje bezobjawowego zapalenia płuc u dzieci. W takim wypadku objawy występują, jednak są mało wyraźne. Niekiedy jedynymi symptomami są: sporadycznie pojawiający się kaszel, pogorszenie samopoczucia czy też przyspieszenie oddechu.
Takie przypadki mogą zostać rozpoznane dopiero na podstawie wykonania zdjęcia RTG klatki piersiowej. Z tego powodu zaleca się, aby rodzice skrupulatnie obserwowali swoje dzieci, szczególnie te poniżej 1 roku życia i zwracali uwagę na objawy z pozoru nie groźne, przede wszystkim w czasie wzmożonych zachorowań w okresie jesienno-zimowym.
Czynniki ryzyka rozwoju zapalenia płuc u dzieci
- Wiek dziecka,
- Przewlekłe choroby układu krążenia,
- Zaburzenia immunologiczne – pierwotne bądź wtórne,
- Zaburzenia budowy lub funkcji rzęsek,
- Przewlekłe choroby układu oddechowego,
- Stany, które sprzyjają zachłyśnięciom: choroby przełyku, mózgowe porażenie dziecięce, narażenie na szkodliwe działanie alkoholu, choroby neurologiczne, narażenie na szkodliwe działanie narkotyków, narażenie na szkodliwe działanie leków, zaburzenia świadomości.
Jeśli leczenie nie przynosi poprawy, a wysoka gorączka u dziecka się utrzymuje, oraz pojawiają się duszności, można podejrzewać rozwinięcie się powikłań. Pośród których wyróżniamy: ropień płuc, martwicze zapalenie płuc, wysiękowe zapalenie opłucnej, ropień opłucnej.
Rozpoznanie
Najpowszechniej diagnoza zapalenia płuc stawiana jest na podstawie wywiadu lekarskiego oraz badania przedmiotowego. W niektórych przypadkach lekarz dla potwierdzenia swojego rozpoznania zleca wykonanie zdjęcie RTG klatki piersiowej, które może stać się podstawą do rozpoczęcia hospitalizacji dziecka.
Leczenie
Jeśli u dziecka powyżej roku, rozwinie się zapalenie płuc o podłożu wirusowym, leczenie będzie najczęściej ograniczało się do łagodzenia objawów chorobowych. Konieczne będzie podawanie dziecku leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwwirusowym, jak również na kaszel. Rodzaj tego ostatniego zostanie przez lekarza ściśle dopasowany do rodzaju kaszlu. Jeśli pediatra stwierdzi, iż istnieją wskazania, może zalecić podawanie dziecku jednego z nowoczesnych leków o działaniu przeciwwirusowym.
Bakteryjne zapalenie płuc u dzieci leczy się z zastosowaniem antybiotykoterapii. Najczęściej zapisywane są preparaty o szerokim spektrum działania, mogące zwalczać liczne szczepy bakterii. Jeśli nie przyniosą one poprawy, zwykle zlecane jest przeprowadzenia posiewu plwociny z antybiogramem.
Niezależnie od przyczyny, jeśli przebieg choroby jest ciężki, a stan dziecka poważny, do tego występują pogłębiające się duszności, zachodzi konieczność leczenia w szpitalu.
W czasie choroby dziecko powinno leżeć. Najlepiej, jeśli ma wyżej ułożoną poduszkę, co ułatwi mu oddychanie oraz odkrztuszanie flegmy. Dziecko powinno być również obficie nawadniane, a pokój, w którym leży regularnie wietrzony. Niewskazane jest podawanie jakichkolwiek leków czy preparatów domowej roboty bez konsultacji z lekarzem.
Czytaj więcej: Powikłania po zapalenia płuc u dzieci – co grozi dziecku?
