Szkarlatyna czyli inaczej płonica jest powszechną chorobą wieku dziecięcego. Ma ona charakter zakaźny, ostry przebieg i wyróżniającą wysypkę. Występuje na całym świecie. Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową, najpowszechniej w okresie jesienno-zimowym. Niezależnie od faktu, iż obecnie poziom lecznictwa i znajomość leków silnie się rozwinął. a dostępność wszelkich preparatów leczniczych jest bardzo wysoka to szkarlatyna nadal budzi silne obawy pośród rodziców chorujących na nią dzieci.
Szkarlatyna u dzieci
Płonica to choroba, która nie bez przyczyny kojarzona jest głównie z wiekiem dziecięcym. Występuje przede wszystkim u dzieci w wieku przedszkolnym. Najpowszechniej jesienią oraz zimą. Szkarlatyna rozwija się jako wynik zakażenia paciorkowcem z grupy A-Streptococcus pyogenes, zaś precyzyjnie rzecz ujmując stanowi skutek oddziaływania toksyn erytrogennych, w typach A, B oraz C, które są produkowane przez bakterie. Do rozwoju płonicy dochodzi u osób, które nie posiadają odpowiedniej odporności przeciw toksynom, u osób które ją posiadają rozwinie się jedynie angina paciorkowcowa.
Szkarlatyna zarażenie
Jest to choroba zakaźna, którą dzieci zarażają się zwykle bezpośrednio od siebie w przedszkolu lub w początkowych latach szkoły. Można się również zarazić na skutek korzystania z tych samych rzeczy co osoba chora. Źródłem zakażenia szkarlatyną może być osoba chorująca na samą szkarlatynę, na anginę paciorkowcową oraz osoby, które są nosicielami paciorkowców z grupy A. Dane epidemiologiczne wskazują ich nosicielami tych paciorkowców jest około 10-20% społeczeństwa.
Na zachorowanie nie są narażone dzieci do około 6 miesiąca życia, gdyż posiadają one przeciwciała odpornościowe przekazane przez matkę w trakcie trwania ciąży. Choroba wyróżnia się również krótkim okresem wylęgania od 2 do 4 dni. Dziecko ze szkarlatyną przestaje zarażać po upływie 24 godzin od przyjęcia pierwszej dawki antybiotyku.
Szkarlatyna objawy
Symptomy szkarlatyny są dość oczywiste. Jeśli w otoczeniu dziecka zanotowano przypadki schorzenia to placówki takie jak szkoły czy przedszkola najczęściej informują o tym fakcie rodziców, aby uczulić ich na pojawienie się objawów u ich pociech.
Początkowe objawy szkarlatyny pojawiają się gwałtownie. Nagle występuje bardzo silny ból gardła, wysoka gorączka, kaszel, wymioty, bóle głowy oraz silnie przyspieszone tętno. Dla płonicy najsilniej wyróżniające są zmiany w obrębie gardła: migdałki są żywoczerwone i powiększone, język obłożony, a w 4 dniu przybiera charakterystyczny malinowy kolor.
Kolejny wyróżniający dla tej choroby objaw pojawia się mniej więcej w 2-3 dniu choroby. Jest to wysypka drobnoplamista – wyglądem przypomina skórę ponakłuwaną szpilką bądź drucianą szczotką. Pierwszą lokalizacją w jakiej można ją zaobserwować są doły pachowe oraz pachwinowe. Następnie dochodzi do jej rozprzestrzenienia się na całe ciało – jedyny wyjątek stanowi okolica ustno-brudkowa czyli trójkąt skóry pomiędzy fałdami policzkowymi tzw. Trójkąt Fiłatowa.
Wysypka ustępuje stopniowo po upływie kilku dni. Natomiast po upływie dwóch tygodni można zaobserwować charakterystyczne płatowe łuszczenie się skóry w obrębie podeszew stóp oraz na dłoniach.
Zobacz także: Objawy szkarlatyny (płonicy) u dzieci i niemowląt
Diagnostyka
Rozpoznanie szkarlatyny lekarz stawia na podstawie charakterystycznych objawów klinicznych. Możliwe jest również wykonanie, przy pacjencie, w gabinecie, szybkich testów wymazów pobranych z gardła chorego, które pozwalają na wykrycie paciorkowców z grupy A. Po przeprowadzeniu badań laboratoryjnych stwierdza się : podwyższenie OB., podwyższenie ASO, podwyższoną liczbę białych krwinek w morfologii oraz większą ilość eozynofili.
Powikłania po chorobie
W dzisiejszych czasach, dzięki rozwiniętemu poziomowi medycyny i wysokiej dostępności preparatów leczniczych, jak również na skutek wzrostu świadomości społeczeństwa w tematyce zdrowia ilość i częstotliwość występowania powikłań na skutek szkarlatyny diametralnie spadła. Jeśli dojdzie do ich pojawienia się to będą to:
- Ropne zapalenie węzłów chłonnych,
- Wrzodziejące zapalenie migdałków,
- Toksyczne zapalenie mięśnia sercowego,
- Ropne zapalenie zatok obocznych nosa,
- Ostre zapalenie kłębuszków nerkowych – gdy u dziecka rozpoznana zostanie szkarlatyna powinno zostać skierowane na badanie ogólne moczu, drugie wykonuje się po wyleczeniu. Ma to na celu sprawdzenie czy nie doszło do krwiomoczu, który mógłby świadczyć o zajęciu nerek.
Leczenie
Leczenie szkarlatyny u dzieci i nie tylko ma charakter farmakologiczny. Przez okres minimum 10 dni stosuje się penicylinę. Przyjmowanie antybiotyku na płonicę powinno się odbywać zgodnie ze wskazaniami lekarza. Jeśli ktoś nie toleruje penicyliny lub jest na nią uczulony istnieje możliwość zastosowania antybiotyków należących do grupy makrolitów, np. erytromycynę, azytromycynę czy klarytromycynę.
Przejście szkarlatyny w większości przypadków zapewnia trwałą odporność. Najczęściej nie zdarzają się kolejne zachorowania na tę chorobę. Wyjątek stanowi około 1-4% populacji, u której stwierdza się rozwój choroby po raz kolejny. Specjaliści tłumaczą ten fakt występowaniem różnych podtypów toksyn erytrogennych.
Szkarlatyna nie stanowi zwykłego przeziębienia, z którym skutecznie poradzimy sobie w domu. Konieczne jest badanie się u lekarza i postawienie odpowiedniej diagnozy, również wykonanie badań. Postępowanie takie pozwala na uniknięcie powikłań choroby.
Poza leczeniem farmakologicznym dziecko powinno zostać otoczone również troskliwą opieką w domu. Z uwagi na fakt, iż w przypadku szkarlatyny występuje wysoka gorączka, niezwykle ważne jest pilnowanie odpowiedniej podaży płynów – podawaj dziecku wodę, różne herbatki i pokarmy płynne lub półpłynne. Takie jedzenie będzie również zdecydowanie łatwiejsze, gdyż silny ból gardła niemal uniemożliwia zjadanie jakichkolwiek stałych pokarmów.
W pierwszych dniach choroby gdy występuje gorączka dziecko powinno pozostać w łóżku i wypoczywać, wygrzać się i wypocić. Ponieważ szkarlatynę leczy się antybiotykami rodzice nie powinni zapominać o konieczności podawania dzieciom również specjalnych probiotyków, które będą działać ochronnie na układ pokarmowy. Warto zapytać również lekarza lub farmaceutę o najlepszą formę leku, który pomoże złagodzić uciążliwy ból gardła.
Zobacz także: Wysypka na stopach – przyczyny i leczenie