Odma płucna, inaczej odma opłucnowa występuje w sytuacji, gdy dojdzie do przedostania się powietrza oraz innych gazów do jamy opłucnej. Jest to określane mianem stanu nagłego, kiedy natychmiastowa pomoc lekarza jest niezbędna. Schorzenie to rodzi ogromne zagrożenie dla zdrowia i życia. Już 4 minuty niedotleniania mogą dla dziecka stanowić przyczynę nieodwracalnych zmian w mózgu.
Czym jest odma opłucnowa i skąd się bierze?
Wystąpienie odmy opłucnowej jest najczęściej związane z nieszczelnością miąższu płuc bądź też przedziurawieniem w obrębie klatki piersiowej. Dochodzi do uszkodzenia tkanek, które powoduje możliwość przedostania się powietrza do jamy klatki piersiowej, powoduje ucisk płuca, co wywołuje jego zapadnięcie.
Choroba diagnozowana jest zdecydowanie częściej u chłopców niżeli u dziewczynek. Szczyt zachorowań przypada pomiędzy drugą a trzecią dekadą życia, jednak w sporadycznych przypadkach możliwe jest pojawienie się również u dzieci. Gromadzące się pęcherzyki powietrza ostatecznie pękają, powodując objawy odmy opłucnej. Proces chorobowy może przebiegać szybciej, jeśli u chorego występuje uraz klatki piersiowej lub jakiekolwiek choroby płuc.
Wystąpienie odmy płucnej wiąże się z wysokim ryzykiem nawrotu schorzenia, dlatego osoby, u których do niej dojdzie, powinny na stałe pozostać pod kontrolą lekarza.
Odma płucna – objawy u dzieci
Istnieje pewien odsetek pacjentów, u których na skutek odmy opłucnowej nie pojawiają się żadne objawy. Jednak u większości one występują i mogą pojawić się nagle. Jeśli odma płucna jest w początkowej fazie zaawansowania, możliwe jest całkowite samoistne wchłonięcie się w organizmie, osoby chore nie wiedzą wówczas najczęściej o swojej przypadłości.
W dalszej fazie zaawansowania, u dzieci i innych pacjentów, pojawiają się nieprzyjemne objawy, które są ściśle uzależnione od tego, jaka ilość powietrza zgromadziła się w jamie opłucnowej. Pośród objawów najbardziej charakterystycznych, należy wymienić:
- Silny ból w klatce piersiowej, w okolicy mostka,
- Spłycony oddech,
- Duszności,
- Narastający kaszel.
Istnieje również szereg objawów towarzyszących, które pomagają lekarzom w szybkim postawieniu rozpoznania schorzenia:
- Zasinienie w obrębie górnych partii ciała (twarz, szyja),
- Przyspieszenie akcji serca,
- Łapczywy oddech,
- Widoczne poszerzenie w obrębie żył szyjnych,
- Płytki oddech,
- Omdlenia – może zostać wywołane przez niedotlenienie.
Jeśli powyższe objawy zaobserwujemy u swojego dziecka, należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe.
Diagnostyka odmy opłucnej
W zaawansowanej postaci choroby diagnoza może zostać postawiona jedynie na podstawie obserwacji występujących u dziecka objawów oraz szczegółowego wywiadu lekarskiego.
Jeśli schorzenie dopiero się rozpoczęło, to dla postawienia diagnozy konieczne jest wykonanie badania RTG, które umożliwi znalezienie dokładnej lokalizacji, w której gromadzi się płyn w jamie opłucnej oraz w jakiej ilości. Może być jednocześnie potwierdzeniem dla rozpoznania u dziecka.
Zdecydowanie dokładniejsze wyniki osiąga się dzięki wykorzystaniu tomografii komputerowej, którą najpowszechniej stosuje się u pacjentów po urazach. Niekiedy zastosowanie znajduje również USG, z uwagi na fakt, że wyniki są dostępne natychmiastowo i sprawdza się w nagłych przypadkach.
Dodatkowo jako metody pomocnicze stosuje się pulsoksymetrię oraz gazometrię, które dają możliwość sprawdzenia pH krwi, jak również jej stopień nasycenia gazami. Niekiedy wykonywane jest również EKG serca.
Zobacz także: Niewydolność oddechowa – jak ją rozpoznać i jak ratować dziecko?
Odma płucna leczenie
Wyznacznikiem tego, w jaki sposób będzie leczona odma opłucnowa, jest jej rodzaj.
Jeśli do rozwoju schorzenia doszło u dziecka po raz pierwszy, nie jest ono rozległe, to zwykle zaleca się odpoczynek, przyjmowanie leków o działaniu przeciwbólowym. Wskazane jest również stosowanie tlenoterapii oraz wykonywanie odpowiednich ćwiczeń oddechowych. Wówczas powinno dojść do samoistnego wchłonięcia się odmy.
Jeśli u dziecka dojdzie do pojawienia się odmy otwartej, na skutek powstania dziury w klatce piersiowej, przez którą powietrze dostaje się do jej wnętrza, sytuacja jest zdecydowanie bardziej skomplikowana i wymaga szybkiego działania. Jedno z rodziców powinno wezwać pogotowie ratunkowe, zaś drugie wykonać opatrunek uszczelniający – w domowych warunkach, w celu udzielenia pierwszej pomocy i uratowania życia możemy go przygotować z gazy, folii oraz taśmy klejącej.
Gdy pojawi się pomoc, lekarz najpewniej zastosuje opatrunek Ashermana, w którego skład wchodzi kompres tamujący krwawienie, samoprzylepna folia oraz zawór, który uniemożliwia powietrzu przedostawanie się do jamy opłucnej.
Niekiedy leczenie opiera się na wykonaniu nakłuć, które dają możliwość odessania powietrza. Jest to procedura stosunkowo nisko inwazyjna i nie powoduje narażenia dziecka na silne dolegliwości bólowe, można go jednak przeprowadzać jedynie u pacjentów, u których odma pojawiła się po raz pierwszy.
U dzieci oraz osób dorosłych, u których odma pojawia się po raz kolejny, należy wykorzystywać inne metody leczenia. Zastosowanie znajduje tu drenaż jamy opłucnowej, który polega na wprowadzeniu do klatki piersiowej drenu, który daje sposobność do utrzymania w jej wnętrzu odpowiedniego poziomu ciśnienia, w konsekwencji zalegające powietrze jest stopniowo usuwane.
Torakotomia to najbardziej inwazyjna metoda leczenia. Polega na usunięciu w sposób chirurgiczny zmian, czyli nieszczelnego miąższu oraz opłucnej ściennej ze zrostami, jakie się wytworzyły. Takie postępowanie prowadzi do zmniejszenia zagrożenia nawrotami choroby.
Jeśli u dziecka lub osoby dorosłej pojawiła się odma opłucnowa, lub jeśli dochodziło do jej nawrotów, to osoby takie powinny unikać sytuacji, w których występuje wzrost ciśnienia krwi, jak np. latanie samolotem, skoki na bungee, lub też nurkowanie. Jednak wskazana jest aktywność fizyczna i ruch, a regularne bieganie może pomóc usprawnić oddech i wspomóc całe drogi oddechowe nie tylko płuca.
Czytaj również: Ropień płuca u dziecka – skąd się bierze, jak się objawia i jak leczy się tę groźną dolegliwość?
