Endometrioza jest chorobą, która powoduje silny ból w różnych częściach jamy brzusznej, a także utrudnia zajście w ciążę. Często pacjentki odczuwają spadek jakości życia spowodowany dolegliwościami bólowymi, które pojawiają się również po zakończeniu miesiączki. Mimo że choruje na nią coraz więcej kobiet, wciąż trudno ją zdiagnozować. Na czym polega endometrioza i jak wygląda jej diagnostyka i leczenia?
Co to jest endometrioza?
Endometrioza, inaczej gruczolistość macicy, to choroba przewlekła. Polega na występowaniu błony śluzowej macicy, czyli endometrium, poza nią. Najczęściej jego skupiska tworzą się w okolicy jamy brzusznej, pęcherza moczowego, jelit, a niekiedy również na siatkówce oka czy w mózgu. Choroba ta występuje u 6-15% ogólnej populacji kobiet i dotyczy szczególnie kobiet w wieku rozrodczym. Przyczynami jej rozwoju są czynniki genetyczne, hormonalne, środowiskowe i odpornościowe.
Objawy endometriozy
Choroba ta rozwija się bardzo powoli i z początku nie daje objawów. Wykrywana jest przypadkowo np. podczas zabiegu chirurgicznego w obrębie jamy brzusznej lub w trakcie badania ginekologicznego. Pierwszym objawem natomiast jest silny ból występujący m.in. w okolicy podbrzusza i dolnej części pleców, zwłaszcza przed menstruacją i w jej trakcie. Ponadto charakterystycznymi objawami endometriozy są:
- obfite miesiączki,
- zaburzenia cyklu miesiączkowego,
- ostry ból w różnych częściach jamy brzusznej,
- ból podczas oddawania moczu i wypróżniania,
- częstsze oddawanie moczu,
- biegunki i zaparcia,
- PMS – zespół napięcia przedmiesiączkowego.
Oprócz tego u kobiet chorych na endometriozę mogą występować nawracające wzdęcia, ogólne osłabienie czy międzymiesiączkowe krwawienia i plamienia. Często mają one problemy z zajściem w ciążę, a u ok. 30% pacjentek pojawia się problem niepłodności spowodowany endometriozą. Warto dodać, że powyżej wymienione objawy mogą występować w różnym nasileniu, co utrudnia postawienie trafnej diagnozy.
Endometrioza – diagnostyka
Do zdiagnozowania endometriozy niezbędna jest wizyta u ginekologa, który przeprowadzi wywiad i wykona badanie ginekologiczne. Pozwoli to sprawdzić pozycję, wielkość oraz ruchomość jajowodów, jajników, macicy czy więzadła krzyżowo-macicznego. W dalszej kolejności wykonuje się USG macicy, które, dzięki lepszej widoczności, pozwala wykryć torbiele endometrialne w okolicach jajników. Podczas badania uwidaczniają się zwłókniałe i zgrubiałe ściany, które świadczą o zmianach endometrialnych. Lekarz może również zlecić wykonanie rezonansu magnetycznego, pokazującego wysepki endometrium w organizmie.
Kolejnym krokiem w diagnostyce endometriozy jest laparoskopia zwiadowcza, pozwalająca na przyjrzenie się zmianom, pobranie wycinków do badania histopatologicznego oraz wycięcie części endometrium. Jest to najskuteczniejsza metoda postawienia diagnozy szczególnie wtedy, gdy kobieta znajduje się w początkowym etapie choroby lub kiedy wyniki wcześniej wykonanych badań nie są jednoznaczne. Laparoskopię poleca się zwłaszcza pacjentkom, które nie reagują na leczenie farmakologiczne, odczuwają spadek jakości życia oraz tym, które mają problem z zajściem w ciążę.
Endometrioza – leczenie
Istnieje kilka metod leczenia endometriozy, a wybór konkretnej z nich zależy od zaawansowania choroby, występujących zmian endometrialnych, kosztów leczenia czy planów kobiety dotyczących zajścia w ciążę.
Leczenie farmakologiczne polega na przyjmowaniu gestagenów, a także leków antykoncepcyjnych i preparatów zmniejszających wydzielane estrogenów przez jajniki oraz gonadotropin przez przysadkę mózgową. Jednocześnie pacjentka przyjmuje niesteroidowe leki zapalne, które uśmierzają ból i zmniejszają stan zapalny. Metoda ta ma zapobiec powstawaniu nowych ognisk endometrium oraz zmniejszyć już istniejące. Warto jednak zaznaczyć, że leczenie farmakologiczne lekami antykoncepcyjnymi może negatywnie wpływać na płodność kobiety, nawet po zakończeniu leczenia.
Inną metodą jest leczenie chirurgiczne, polegające na wycięciu ognisk oraz guzów endometrialnych. Polecane jest pacjentkom, które nie reagują na farmakoterapię, a odczuwają silny ból. Również kobiety, u których wykryto torbiele endometrialne powyżej 3 cm lub zmiany guzowe, kwalifikują się do zabiegu chirurgicznego. Wówczas przeprowadza się zachowawcze leczenie chirurgiczne mające na celu usunięcie jak największej liczby ognisk. Dzięki temu pacjentki odczuwają znacznie mniejszy ból i mają większą szansę na zajście w ciążę. Jeśli jednak poprzednie metody nie przyniosły odpowiednich efektów, konieczne jest radykalne leczenie chirurgiczne polegające na usunięciu macicy, jajników i jajowodów, co wywołuje menopauzę chirurgiczną.