Jeśli dziecko narysuje coś w bardzo nietypowych kolorach, np. drzewo z czerwoną koroną czy zielonego pieska uznajemy, że ma bardzo duże pokłady wyobraźni. Jednak warto mieć na uwadze, że nie zawsze tak wygląda prawda. To dziecko może wykazywać kłopoty z odpowiednim rozróżnianiem barw.
Daltonizm, bo to o nim mowa jest rodzajem tzw. ślepoty barw. Dotyczy kłopotów w odróżnianiu zieleni oraz czerwieni. Czasem skupia się na jednym z tych kolorów, niekiedy obydwu, a czasem ma związek z niebieskim i żółtym itd. Całkowity brak umiejętności widzenia kolorów, czyli obserwowanie świata, jak ze starego czarno-białego filmu, występuje bardzo rzadko.
Czy daltonizm to wyłącznie męska przypadłość?
Dominuje pewien stereotyp, który pewnie wiele mam powtórzy, jakoby daltonizm miał dotyczyć jedynie chłopców. Stwierdzenie takie nie będzie prawdziwe, choć należy z pewnością przyznać, że mężczyzn z kłopotami rozróżniania barw jest zdecydowanie więcej niżeli kobiet. Ślepota barw to wada przekazywana genetycznie, a nieprawidłowy gen niemowlę otrzymuje za pośrednictwem chromosomu X.
Epidemiologia daltonizmu
Daltonizm można uznać za znaczący problem społeczny. Dane statystyczne wskazują bowiem, że ślepota barw występuje u ośmiu na stu mężczyzn, oraz u jednej na dwieście kobiet.
Jak diagnozuje się daltonizm?
W celu stwierdzenia daltonizmu wykorzystywane są tzw. tablice pseudoizochromatyczne, czyli mówiąc prościej specjalnie przygotowane obrazki, na których znajdują się różnokolorowe kropki. Osoba czy też dziecko niemające kłopotów z rozróżnianiem barw, bez większego trudu odnajduje ukryte pośród kropek zapisy cyfr w nieco innym kolorze.
Istnieją również tablice, które umożliwiają przeprowadzenie badania u małych dzieci. Jest to tzw. swoisty test na daltonizm. W zastępstwie liczb do odczytania uwidoczniony na nich jest prosty obrazek, za pomocą tego testu możliwe jest stwierdzenie daltonizmu już u dziecka 3-4-letniego.
Postawienie odpowiedniej diagnozy w przypadku daltonizmu jest banalnie proste i można wręcz samodzielnie sprawdzić w domu czy my lub nasze dziecko mamy ślepotę barw. Pomimo tego wiele osób dowiaduje się o tej wadzie bardzo późno – idealną okazją okazują się badania, które poprzedzają kurs prawa jazdy.
Uwaga!
Błędne podawanie nazwy koloru przez dziecko nie świadczy jeszcze o daltonizmie. Większość dzieci myli kolory, gdyż zwykle dość późno udaje się im zapamiętać ich właściwe nazwy.
Kiedy należy sprawdzić, czy dziecko jest daltonistą?
Jeśli dziecka bardzo często myli kolory, a w rodzinie byli daltoniści warto wybrać się z nim do okulisty. Jest to wprawdzie wada niepodlegająca leczeniu, jednak odpowiednio wczesne postawienie diagnozy może pomóc dziecku uniknąć licznych kłopotów, a również stresu, chociażby w przedszkolu czy szkole. Zauważmy, że podręczniki do zerówki i w pierwszych latach szkoły podstawowej są pełne zadań, które wymagają właściwego rozróżniania kolorów. Dziecko, które ich nie rozróżnia, nie jest w stanie prawidłowo ich wykonywać, co może prowadzić do problemów z nauką.
Jak pomóc dziecku?
Niezwykle istotne jest wspólne wypracowanie z dzieckiem pewnych zachowań i postępowania, które da małemu daltoniście możliwość sprawnego poruszania się pośród kolorów, dla niego niedostrzegalnych. Przykładowo, przez przejście dla pieszych należy przechodzić w chwili, gdy na sygnalizatorze widoczny jest ludzik w ruchu, a nie taki, który stoi na baczność, kurek zimnej wody jest bliżej drzwi, a poza domem należy sprawdzać temperaturę, zanim rozpocznie się mycie rąk, jeśli jabłko jest brązowe i brzydko pachnie, to nie nadaje się do jedzenia.
Większość osób z daltonizmem funkcjonuje całkowicie normalnie i zazwyczaj nie przejmuje się występującą u siebie wadą wzroku.
Ograniczenia dla daltonistów
Osoby cierpiące na ślepotę barw mają pewne ograniczenia w kwestii doboru zawodu w przyszłości. Nie mogą przykładowo być zawodowymi kierowcami, pilotami czy chemikami, choć za odkrycie tej przypadłości i opisanie na własnym przykładzie odpowiedzialny jest właśnie chemik – John Dalton. Daltonizm nie jest niczym strasznym i nie oznacza, że świat dziecka z tą wadą będzie ponury i smutny, on jest zwyczajnie odrobinę inny.