Klirens kreatyniny służy do oceny pracy nerek. Klirens kreatyniny to badanie pozwalające na określenie zdolności filtracji nerkowej, czyli zdolności nerek do wydalania kreatyniny wraz z moczem w określonym czasie. Kiedy podczas badań stwierdzimy, że poziom kreatyniny jest niewłaściwy, zwykle świadczy to o chorobie nerek. Dlatego klirens kreatyniny jest podstawowym badaniem jakie jest wykonywane w podejrzeniu dysfunkcji nerek.
Klirens kreatyniny (wartość przesączania kłębuszkowego – GFR) to badanie polegające na określeniu zdolności nerek do oczyszczania krwi z kreatyniny w ciągu doby. Żeby ocenić czy nerki funkcjonują prawidłowo należy policzyć stosunek stężenia kreatyniny we krwi do jej stężenia w moczu.
Klirens kreatyniny – od czego zależne jest stężenie kreatyniny?
Kreatynina jest składnikiem komórek mięśniowych (produkt przemiany kreatynina – białko). Stężenie kreatyniny jest zależne od:
- wieku, większe stężenie będzie występowało u osób młodszych niż u starszych,
- ilości wody w przestrzeni pozakomórkowej,
- ilości masy mięśniowej, większe stężenie kreatyniny będzie występowało u mężczyzn, niż u kobiet i dzieci,
- od ilości mięsa (białka) w diecie, im go więcej tym wyższy poziom kreatyniny.
Klirens kreatyniny – jak należy przygotować się do badania?
W dniu poprzedzającym badanie klirensu kreatyniny należy powstrzymać się przed piciem kawy i herbaty (zawarte w nich substancje działają moczopędnie). Pacjent powinien zażyć tylko niezbędne leki. Produkcja moczu do badania powinna wynosić ok. 2 ml/ min., dlatego pacjent powinien w celu właściwego nawodnienia wypić jak najwięcej wody.
Na czym polega badanie klirensu kreatyniny?
Badanie klirensu kreatyniny polega na dobowej zbiórce moczu i pobraniu krwi w celu zbadania poziomu kreatyniny w osoczu. Zważeniu i zmierzeniu pacjenta oraz pomiarze objętości moczu zebranego w ciągu doby. Zbiórka moczu koniecznie musi być kompletna, ponieważ tylko jeśli posiadamy wszystkie próbki dobowej zbiórki moczu możemy ocenić średnie stężenie kreatyniny w ciągu całej doby (jest to najlepszym wyznacznikiem funkcji nerek). 24 godzinna zbiórka moczu jest konieczna ponieważ, ilość kreatyniny w moczu ulega wahaniom w ciągu dnia. Zbiórkę moczu rozpoczynamy od drugiej mikcji w dniu poprzedzającym badanie, a kończymy na pierwszej mikcji w dniu w którym wypada badanie.
Jak obliczamy poziom klirensu kreatyniny?
Klirens kreatyniny, oznacza taką ilość osocza, która jest całkowicie oczyszczana przez nerki z kreatyniny, podczas określonej jednostki czasu. Aby go wyliczyć, potrzeba takich danych jak:
- stężenie kreatyniny w moczu
- stężenie kreatyniny w surowicy
- objętość moczu jaki jest poddany badaniu
- wzrost pacjenta
- waga pacjenta
Obliczenie poziomu klirensu kreatyniny polega na podstawieniu wszystkich wyżej wymienionych wartości do odpowiedniego wzoru Cockcrofta – Gaulta.
Bezpośredni wynik klirensu kreatyniny uzyskuje się również poprzez podstawienie wartości do wzoru „C równa się Q przez P”, gdzie:
- C – klirens kreatyniny, zwykle podawany w ml/min (lub w min × m2, czyli powierzchnię skóry pacjenta)
- Q – ilość wydalonej kreatyniny w jednostce czasu (policzone z wzoru Q = V × U, gdzie U oznacza stężenie kreatyniny w moczu, a V objętość moczu)
- P – stężenie kreatyniny w surowicy (zwykle w mg/dl)
Zobacz także: Biopsja nerki – opis i przebieg badania