Hipoglikemia, czyli niedocukrzenie oznacza zbyt niski poziom cukru w organizmie. Taki stan może zostać rozpoznany również u dzieci. Rozwój tej przypadłości jest stopniowy, postępuje równomiernie do obniżania się poziomu glukozy. Na początkowym etapie obserwujemy jedynie objawy zwiastujące, z czasem, wraz ze wzrostem niedocukrzenia objawy się nasilają, może dojść nawet do śpiączki czy śmierci.
Czym dokładnie jest hipoglikemia?
Terminem hipoglikemia określamy zbyt niski poziom glukozy we krwi, czyli spadający poniżej 70 mg/dl. Jest to średnia wartość, gdyż u niektórych chorych objawy niedocukrzenia pojawiają się przy znacznie wyższym poziomie cukru, lub przy zdecydowanie niższym. Hipoglikemią nazywamy również sytuację, gdy u chorego dochodzi do pojawienia się objawów związanych z takim stanem, jednak gdy zostaną mu podane węglowodany, następuje poprawa. Taka sytuacja pozwala na postawienie rozpoznania nawet bez przeprowadzenia badań poziomu cukru we krwi.
U kogo występuje hipoglikemia?
Jest to dolegliwość, którą przeważnie wiąże się z chorymi na cukrzyce. Najwięcej przypadków stwierdzanych jest u osób, również dzieci z cukrzycą typu 1, zdecydowanie rzadziej typu 2. Nie stanowi to jednak reguły, gdy epizody niedocukrzenia mogą pojawić się również u osób, które nie chorują na cukrzycę.
Jakie są przyczyny hipoglikemii?
Hipoglikemia jest powszechniejsza pośród osób z cukrzycą typu 1, gdyż do jej wystąpienia może przyczyniać się intensywna terapia z zastosowaniem insuliny. W sytuacji, gdy zostanie jej wstrzyknięte nadmiernie dużo, dochodzi do rozwinięcia się niedocukrzenia. Stąd również przypadki u dzieci, w szczególności na początku leczenia, gdy zarówno mały pacjent, jak i jego rodzice czy osoby z otoczenia uczą się funkcjonowania z chorobą.
Jeśli chodzi o cukrzycę typu 2, to w jej przypadku za rozwój hipoglikemii mogą odpowiadać niektóre leki starego typu. Przede wszystkim mowa tu o pochodnych sulfonylomocznika – jednak zdecydowanie rzadziej od insuliny. Leki nowej generacji, nazywane są inteligentnymi, ponieważ posiadają one zdolność obniżania poziomu cukru we krwi jedynie w sytuacji, gdy jest on nadmiernie wysoki.
Pośród innych przyczyn hipoglikemii wymienia się również błąd lub niedopatrzenie dietetyczne. Czasem wystarczające jest pominięcie, opóźnienie lub zjedzenie zbyt małego posiłku czy też zbyt długa przerwa pomiędzy poszczególnymi posiłkami, czy pomiędzy posiłkiem a wstrzyknięciem insuliny, aby doszło do niedocukrzenia. Cukrzyków obowiązuje wysoki reżim dietetyczny.
Spadek poziomu cukru we krwi może nastąpić również na skutek nadmiernie forsownego lub nieplanowanego wysiłku fizycznego. Dodatkowo u osób dorosłych wymienia się nadmiernie dużą ilość wypitego alkoholu, w szczególności na czczo jako jedną z przyczyn niedocukrzenia.
Wystąpienie hipoglikemii u osób, które nie chorują na cukrzyce, może mieć podłoże w silnym napięciu nerwowym lub stresie. Są to elementy, które wywołują stymulację nadnerczy do wzmożonej pracy, która opiera się m.in. na nadmiernej produkcji adrenaliny, która z kolei blokuje wytwarzanie większych ilości insuliny w trzustce. Jeśli jednak prowadzimy stresujący tryb życia lub dziecko jest przez długi okres narażone na silne przeżycia, to dochodzi do niedoborów adrenaliny, a w konsekwencji zdecydowanie zbyt wysokiej produkcji insuliny, co powoduje nadmierne obniżenie poziomu cukru we krwi.
Hipoglikemia, jako objaw innych chorób
Niedocukrzenie występuje również u osób, w tym dzieci, które nie są cukrzykami. Wówczas podejrzewa się schorzenia wątroby, np. ostrą niewydolność wątroby. Zdarzają się również powiązania ze schorzeniami nerek lub rzadko insulinomy – nowotworu trzustki. W innych przypadkach hipoglikemia może wskazywać również na:
- Niewydolność przysadki mózgowej,
- Niewydolność kory nadnerczy,
- Niedoczynność tarczycy,
- Schorzenie spichrzeniowe glikogenu.
Hipoglikemia objawy u dzieci
Do pojawienia się objawów hipoglikemii dochodzi w wyniku zbyt niskiego poziomu glukozy w ośrodkowym układzie nerwowym. Początkowo obserwujemy tzw. objawy zwiastujące. U niektórych osób te początkowe symptomy pojawiają się ze znacznym opóźnieniem lub też wcale. Sytuację taką określa się mianem „nieświadomości hipoglikemii”. Występuje on najczęściej u pacjentów, którzy z cukrzycą borykają się od dłuższego czasu, lub w ich przypadku występują częste epizody niedocukrzenia.
W późniejszym czasie pojawiają się również objawy ciężkiego niedocukrzenia. Jeśli dopuścimy do silnego rozwoju hipoglikemii i pojawienia się jej końcowej fazy to dochodzi do wystąpienia zaburzeń świadomości oraz śpiączki. Brak pierwszej pomocy prowadzi do śmierci.
Pojawianie się objawów niedocukrzenia wyróżnia się stopniowym charakterem, postępującym równomiernie ze spadkiem poziomu cukru we krwi. Z tego powodu w początkowych etapach osoba chora może poradzić sobie samodzielnie, np. zjadając coś słodkiego. Zdecydowanie mniej korzystne jest całkowite zlekceważenie pierwszych objawów. Jeśli tak się stanie, chory nie może samodzielnie sobie pomóc, i jeśli nie otrzyma glukozy, to może dojść do śpiączki lub nawet śmierci.
Wczesne objawy hipoglikemii
- Nudności,
- Wymioty,
- Silne uczucie głodu,
- Drażliwość,
- Nerwowość,
- Niepokój,
- Bladość,
- Osłabienie,
- Przyspieszone bicie serca,
- Zlewne poty,
- Rozszerzone źrenice,
- Umiarkowany wzrost ciśnienia.
Objawy ciężkiej hipoglikemii
- Zaburzenia orientacji,
- Kłopoty z myśleniem i kojarzeniem,
- Zaburzenia pamięci,
- Utrata pamięci,
- Zaburzenia mowy,
- Zaburzenia koordynacji ruchów,
- Drgawki,
- Śpiączka.
Zobacz także: Objawy hipoglikemii, czyli po czym poznać, że dziecku spadł poziom cukru we krwi?
Hipoglikemia nocą
Niekiedy zdarza się, że do spadków poziomu cukru dochodzi nocą. W takiej sytuacji u chorego pojawiają się koszmarne sny, po przebudzeniu osoby dorosłe porównują swoje samopoczucie do kaca. Dziecko natomiast z pewnością będzie rozdrażnione, spocone i spragnione.
W takiej sytuacji powinno się sprawdzić poziom cukru we krwi pomiędzy 2 a 4 w nocy, gdyż o tej porze najczęściej notowane są spadki. Ma to zastosowanie przede wszystkim u chorych leczonych insuliną NPH, którzy rano uskarżają się na bóle głowy, zmęczenie, a nocą na niespokojny sen i pocenie się co może sugerować występowanie nocnych hipoglikemii.
W sytuacji, gdy nocne pomiary wykażą, że poziom cukru spada poniżej 70 mg/dl koniecznie należy udać się do lekarza prowadzącego w celu rozwiązania problemu. Osoba chora na cukrzycę powinna mieć zawsze w zasięgu ręki, koło łóżka coś słodkiego.
Pierwsza pomoc oraz leczenie hipoglikemii
W przypadku hipoglikemii niezwykle istotne jest natychmiastowe udzielenie pierwszej pomocy choremu, w przeciwnym razie może dojść do śpiączki, a nawet śmierci.
Postępowanie przy lekkiej hipoglikemii
Lekka oraz umiarkowana hipoglikemia wyróżniają się tym, że pacjent nadal jest przytomny i może samodzielnie sobie poradzić. Wówczas pierwsza pomoc opiera się na następujących elementach:
- Zjedzenie węglowodanów prostych – są to substancje, które bardzo szybko przedostaną się do krwiobiegu. Możemy wówczas podać dziecku kostkę cukru, wodę z dodatkiem cukru lub trochę coca-coli, jednak koniecznie tej z cukrem, a nie light czy zero. Poprawa pojawi się po upływie około 10 minut. Większość cukrzyków doskonale zdaje sobie sprawę z możliwości wystąpienia napadu hipoglikemicznego, z tego powodu posiadają przy sobie płyny, tabletki lub żele z glukozą albo coś słodkiego.
- Zjedzenie węglowodanów złożonych – tutaj sprawdzi się np. kanapka z pieczywa pełnoziarnistego. Chodzi o produkt, który będzie stopniowo uwalniał węglowodany do krwi, co zapobiegnie nawrotowi niedocukrzenia.
- Kontrola poziomu glukozy we krwi po upływie godziny.
Postępowanie przy umiarkowanej oraz ciężkiej hipoglikemii
Jeśli mamy do czynienia z umiarkowaną lub ciężką hipoglikemią, to osoba chora pozostaje przytomna, jednak nie może poradzić sobie samodzielnie i potrzebuje pomocy. W takiej sytuacji należy sprawdzić w rzeczach należących do chorego czy posiada glukagon. Osoby chorujące na cukrzycę najczęściej mają leki przy sobie. Gdy go znajdziemy, podajemy domięśniowo 1 mg. Jeśli stan chorego dziecka po upływie 10 minut nie poprawi się, konieczne jest podanie kolejnej dawki.
Postępowanie przy ciężkiej hipoglikemii
Jest to sytuacja, gdy chory jest nieprzytomny i wymaga pomocy. Jeśli osoba nie reaguje, nie wolno podawać jej nic do ust, gdyż może dojść do zachłyśnięcia. Postępowanie pierwszej pomocy wymaga ułożenia pacjenta na boku w pozycji bocznej ustalonej z głową odchyloną do tyłu i wezwanie pogotowia ratunkowego.
Jest to sytuacja wymagająca dożylnego podania glukozy. Dopiero gdy zespół medyczny doprowadzi do odzyskania przytomności, może rozpocząć podawanie węglowodanów i kontrolę glikemii.
Ważne
W przypadku hipoglikemii niewskazane jest jedzenie czekolady oraz produktów ją zawierających, takich jak np. batony, ponieważ znajduje się w niej tłuszcz, który spowalnia wchłanianie węglowodanów. Nie powinno się również spożywać produktów light.
Czytaj również: Cukrzyca typu 1 u dzieci – skąd się bierze, jak się objawia i jak wygląda leczenie?
