Wodniak jądra to zgromadzenie się pewnej ilości płynu pomiędzy osłonkami własnymi jądra lub w niezarośniętym wyrostku pochwowym otrzewnej. U prawidłowo rozwijających się chłopców, gdy dojdzie do zstąpienia jąder do moszny, wyrostek pochwowy otrzewnej nie ma już połączenia z jamą otrzewnej. Od tego momentu „leży” jako pusty worek na powierzchni przedniej najądrza, jądra oraz podwrózka nasiennego.
W sytuacji, gdy nie ma miejsca obliteracja, płyn z jamy otrzewnej ma możliwość przedostawania się bezpośrednio do tej przestrzeni, czego konsekwencją jest występowanie wodniaka jądra lub podwrózka nasiennego. To jak duży będzie wodniak, uzależnione jest od tego, w jakim stopniu doszło do oddzielenia połączenia wyrostka pochwowego otrzewnej od jamy otrzewnowej oraz, jak szeroki jest kanał, który nadal je łączy.
Zgodnie z powyższym mechanizmem dochodzi do rozwoju wodniaków pierwotnych. Prowadzone statystyki wykazują, że są one aż 90% wszystkich diagnozowanych u dzieci przypadków wodniaków.
Wyróżniamy również wodniaki nabyte, które najczęściej pojawiają się u mężczyzn dorosłych. Zwykle stanowią konsekwencję zapalenia jądra lub zapalenia najądrza, mogą również sugerować wystąpienie choroby nowotworowej w obrębie jądra.
Epidemiologia
Wodniaki jądra są dość powszechną dolegliwością, gdyż stwierdza się je u około 60% noworodków płci męskiej. Najczęściej znajdują się po prawej stronie. Obustronne wodniaki jąder są przypadłością bardzo rzadką.
Wodniak jądra – objawy
- W obrębie moszny w czasie badania uciskowego wyczuwalny jest miękki i elastyczny guz, w którym znajduje się jądro.
- W przypadku niektórych rodzajów wodniaków ich rozmiar może ulegać zwiększeniu na wieczór i zmniejszeniu, gdy dziecko spokojnie prześpi noc.
Różnicowanie wodniaka jądra
U każdego chłopca wodniaki jądra lub powrózka nasiennego powinny być różnicowane z przepukliną pachwinową. Jeśli do pojawienia się wodniaka dojdzie w późniejszym wieku, bez wyraźnej przyczyny lub w wyniku urazu konieczne jest wykluczenie uwięźnięcia przepukliny pachwinowej, skrętu jądra lub jego przyczepów.
Wodniak jądra i powrózka nasiennego – leczenie
W większości przypadków wodniaków jądra lub podwrózka nasiennego, jakie obserwowane są u dzieci, nie ma konieczności wdrażania specjalnego leczenia. Należy je obserwować, gdyż najczęściej ulegają samoistnemu wchłonięciu, zanim chłopiec skończy pierwszy rok życia.
Jeśli dochodzi do nagłego, bez przyczyny pojawienia się wodniaka jądra u starszego dziecka zaleca się obserwację, gdyż najczęściej samoistnie po kilku tygodniach ustępują.
W sytuacji, gdy w okresie obserwacji dochodzi do znacznego powiększenia się wodniaka jądra lub jeśli wywołuje on dokuczliwe dolegliwości, zaleca się przeprowadzenie operacji chirurgicznej.
Dawniej przeprowadzano ryzykowne i całkowicie zakazane obecnie zabiegi nakłuwania i opróżniania wodniaków lub podawano środki o działaniu obliterującym.