Układ autonomiczny jest niezwykle ważny dla organizmu, a jego części – układ współczulny i przywspółczulny nie mogłyby działać jeden bez drugiego. Jeden z nich działa w warunkach stresu, a drugi lubi relaks. Poznaj ciekawe działanie tych dwóch układów: współczulnego i przywspółczulnego.
Co to jest układ współczulny i przywspółczulny
Przyjrzyjmy się najpierw czym właściwie są te układy. Układ współczulny i przywspółczulny składają się na układ autonomiczny (wegetatywny), który z kolei jest częścią układu nerwowego. Układ autonomiczny odpowiada za procesy nad którymi nie mamy kontroli – np. rozszerzenie źrenicy. Główne ośrodki układu współczulnego są umiejscowione w rdzeniu kręgowym, pomiędzy końcem odcinka szyjnego a lędźwiową częścią rdzenia. Z tych ośrodków w rdzeniu kręgowym układ współczulny rozciąga się do innych części organizmu. Na układ współczulny składają się także przedzwojowe włókna współczulne oraz zwoje współczulne. Całe to połączenie zwojów układu współczulnego znajdujące się obustronnie przy rdzeniu kręgowym to pień współczulny. Oprócz zwojów wyróżniane są także różne sploty np. sercowy czy podbrzuszne.
Układ przywspółczulny ma podobną budowę. Różnica jest jednak taka, że włókna nerwowe tego układu rozpoczynają się w pniu mózgu. Układ parasympatyczny, bo taka jest jego alternatywna nazwa, nie działa całościowo jak układ współczulny. Jest on na tyle „inteligentny”, że rozpoznaje na co w organizmie powinien wpłynąć w danym momencie i tylko te funkcje aktywizuje.
Rola i funkcje układów autonomicznych
Jak działają układ współczulny i przywspółczulny? Przeciwstawnie, a zarazem uzupełniają się nawzajem. Układ przywspółczulny (nazywany też parasympatycznym) jest takim rodzajem strażnika, który reaguje, gdy układ współczulny zaczyna wywoływać jakąś reakcję w organizmie. Tak jak wcześniej było wspomniane, układ współczulny (sympatyczny) działa całościowo. Pod wpływem pobudzenia tego układu nasz organizm jest gotowy do działania. Najlepszym przykładem jest stres, który dopada nas w jakieś sytuacji. Wszyscy znamy objawy: m.in. potliwość, przyspieszenie oddychania, wzrost ciśnienia krwi. To są właśnie skutki działania układu współczulnego. Inne z nich to m.in.: rozszerzenie oskrzeli, rozszerzenie źrenicy, przyspieszenie pracy serca.
Układ parasympatyczny natomiast jest tym odpowiedzialnym z reakcje typowe dla sytuacji relaksu i odpoczynku. Za jego sprawą np. ciśnienie tętnicze spada, czynność serca zwalnia, źrenica się zwęża, światło oskrzeli też ulega zwężeniu, a także u mężczyzn ten układ jest odpowiedzialny za erekcję. Układ parasympatyczny pomaga także w trawieniu, bo nasila skurcze przewodu pokarmowego.
Jak uspokoić układ współczulny
Działanie układu współczulnego może być męczące dla naszego organizmu, dlatego warto postarać się eliminować źródła stresu a zatem związane z nim objawy. Czego warto unikać?
Jednym z takich rzeczy jest hałas. Niestety jesteśmy narażeni na niego bardzo często, szczególnie jak mieszkamy w mieście. Hałas powoduje problemy z koncentracją, uczucie rozdrażnienia, a także prowadzi do nadciśnienia. Winowajcą pobudzenia układu współczulnego, a zatem objawów stresowych może być też kofeina. W niewielkiej ilości nie szkodzi, ale w nadmiarze powoduje poczucie lęku i nadmierne pocenie. Papierosy, a konkretnie nikotyna w dużej ilości to także coś co nie pomaga w unikaniu stresu. Osoby palące bardzo dużo mogą cierpieć na wzrost ciśnienia krwi, szybsze bicie serca, a ich źrenice ulegają rozszerzeniu.
Ograniczenie używek takich jak kawa i papierosy na pewno pomogą naszemu organizmowi się zrelaksować. Warto także pomyśleć o tym jak ograniczyć hałas w naszym otoczeniu. Weekendowy wyjazd do lasu lub rejs po jeziorze łódką to na pewno dobre pomysły.
