Zgodnie z definicją choroby cywilizacyjne to choroby występujące powszechnie i globalnie. Ich pojawienie się oraz rozprzestrzenianie jest następstwem zmian cywilizacyjnych – zmian, które nazywamy „postępem”. Urbanizacja, uprzemysłowienie, technologizacja wymuszają szybki styl życia, co z kolei często pociąga za sobą złą dietę, stres, ograniczoną aktywność fizyczną, siedzący tryb życia, spożywanie alkoholu, palenie papierosów. Jeśli dodać do tego zanieczyszczenie środowiska, mamy przepis na choroby XXI wieku, które według szacunków odpowiadają za 80% zgonów na świecie.

Jakie choroby cywilizacyjne nam zagrażają

Choroby uznane za choroby cywilizacyjne nigdy nie znikną. Może się tak stać, że stracą one swój globalny charakter i zachorowalność na nie spadnie, dlatego lista chorób cywilizacyjnych ciągle się zmienia. Obecnie należą do nich[1] :

  • choroby sercowo-naczyniowe,
  • choroby przewodu pokarmowego,
  • choroby układu oddechowego,
  • choroby alergiczne,
  • problemy psychologiczne,
  • cukrzyca,
  • nowotwory,
  • otyłość,
  • osteoporoza,
  • choroby zakaźne.

W dziesiątce najczęstszych przyczyn śmierci wymienionych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), wymienione choroby cywilizacyjne wiodą prym. W Polsce również. W naszym kraju najwięcej ludzi umiera na choroby układu krążenia (takie jak: zapalenie mięśnia sercowego, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia rytmu serca). W 2017 roku z powodu problemów kardiologicznych zmarło ponad 167 tysięcy Polaków, co stanowiło 41% wszystkich zgonów. Z powodu raka natomiast, zmarło blisko 107 tysięcy mieszkańców Polski, co dało 26% ogółu zgonów.

Nie wszystkie choroby cywilizacyjne stanowią bezpośrednie zagrożenie dla naszego życia, ale potrafią skutecznie nam to życie uprzykrzyć. Dlatego, w trosce o własne zdrowie (fizyczne i psychiczne), warto podjąć kroki, które zmniejszą ryzyko zachorowalności na powyższe choroby.

Przeciwdziałanie

Nie od dziś wiadomo, że lepiej zapobiegać, zamiast leczyć. Profilaktyka jest znacznie tańsza, a często również skuteczniejsza od leczenia. Nasze zdrowie jest w naszych rękach. A zdrowie to nie tylko brak choroby czy kalectwa, ale cytując WHO „to stan pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego”.

Czynniki, które mają wpływ na nasze zdrowie to opieka zdrowotna, środowisko, czynniki genetyczne i styl życia[2]. O ile trzy pierwsze czynniki nie są od nas zależne, tak w przypadku stylu życia możemy dużo zmienić. Według szacunków nasze zdrowie w 52% zależy od naszego stylu życia, w dalszej kolejności jest to środowisko, które determinuje 22% naszego zdrowia, genetyka – 16%, zaś system opieki zdrowotnej to tylko 10%[3].

Nadwaga i otyłość jako determinanty innych chorób cywilizacyjnych

Jedną z chorób cywilizacyjnych, która w 100% zależy od naszego stylu życia jest otyłość. Według danych WHO[4]:

  • w 2016 roku ponad 1,9 miliarda dorosłych na całym świecie miała nadwagę, z czego u 34% została zdiagnozowana otyłość. 1,9 miliarda to prawie 40% populacji!

Zatrważające są również dane dotyczące otyłości wśród dzieci:

  • w 2019 roku 38 milionów dzieci w wieku poniżej 5 lat miało problemy z nadwagą;
  • z tym samym problemem w 2016 roku zmagało się 340 milionów dzieci i młodzieży w wieku 5-19 lat.

U podstaw nadwagi i otyłości leży zła dieta oraz siedzący tryb życia. W dalszej kolejności przypadłości te spowodowane są zaburzeniami endokrynologicznymi, zażywaniem leków oraz czynnikami psychospołecznymi i ekonomicznymi[5].

Ludzie coraz więcej czasu spędzają przed ekranem – komputera, telewizora czy smartfona. Pomimo tego, że świadomość zdrowego stylu życia jest coraz większa, większość społeczeństwa ogranicza swoją aktywność fizyczną do minimum. I nie chodzi tu tylko o uprawianie jakiegokolwiek sportu, ale nawet zwykły spacer. Na podstawie wyników badania przeprowadzonego przez Ministerstwo Sportu i Turystyki w 2018 roku, prawie 40% Polaków nie podejmuje żadnej aktywności fizycznej[6].

Zła dieta ma wpływ nie tylko na naszą wagę. Nieprawidłowe odżywianie przyczynia się do większości chorób cywilizacyjnych. Istotne jest, by dieta była dobrze zbilansowana – bogata w węglowodany, białko, błonnik, warzywa i owoce oraz zdrowe tłuszcze. Należy unikać wysokoprzetworzonej żywności, cukru, alkoholu, jedzenia w pośpiechu i podjadania między posiłkami. Do tego trzeba pamiętać o prawidłowym nawadnianiu organizmu – pić przynajmniej 1,5 litra wody dziennie.

Liczne badania wykazały, że nadwaga i otyłość w bezpośredni sposób prowadzą do innych chorób cywilizacyjnych. Częstym następstwem otyłości jest cukrzyca, choroby układu krążenia spowodowane nadmiernym odkładaniem się tkanki tłuszczowej, choroby układu pokarmowego oraz problemy psychologiczne.

Żeby zminimalizować ryzyko wystąpienia otyłości i innych chorób cywilizacyjnych, Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej przygotowana przez Instytut Żywności i Żywienia powinna stać się naszym drogowskazem do zdrowego stylu życia.

Zobacz również: Akademia NFZ – celem Twoje zdrowie

Literatura:

[1] Bąk-Romaniszyn L. 2013. Choroby społeczne i cywilizacyjne – wybrane zagadnienia. Łódź, Uniw. Med., 5.

[2] W Kitajewska, W Szeląg, Z Kopański, Z Maslyak, I. Sklyarov, Choroby cywilizacyjne i ich prewencja,  Journal of Clinical Healthcare 1 (2014) s. 3.

[3] Wyszkowska Z., Wybrane koszty społeczne chorób cywilizacyjnych na przykładzie astmy i cukrzycy, Folia Pomer. Univ. Technol. Stetin., Oeconomica 2016, 329(84)3, s.185

[4] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight

[5] Maniecka-Bryla I., Epidemia otyłości w XXI wieku, Zdrowie publiczne / Polskie Towarzystwo, – 2009/01/01

[6]file:///C:/Users/marta/Downloads/Badanie_poziomu_aktywnosci_fizycznej_spoleczenstwa__Analiza_wynikow_2018_v5.pdf

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj